سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت‌خارجه در این رابطه گفت که جمهوری‌اسلامی ایران طرحی را آماده کرده که با مشورت با جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان، دولت‌های منطقه و همسایگان پیگیری خواهد شد و امیدواریم در چارچوب این طرح که در حال بررسی‌های نهایی است، بتوانیم هرچه زودتر به این جنگ خاتمه دهیم.
به گزارش خبرگزاری فارس، سعید خطیب‌زاده در نشست هفتگی خود با اشاره به اینکه اتفاق و جنگی که در مرزهای شمال‌غربی ایران در جریان است با حساسیت و دقت و از نزدیک و در تماس مداوم با همه طرف‌ها درحال بررسی است، افزود: «ایران از روز اول به همه طرف‌ها اعلام کرد مسیر نظامی برای حل‌وفصل این منازعه چند دهه‌ای وجود ندارد. ضمن احترام به تمامیت ارضی جمهوری‌آذربایجان و [درخواست] خروج نیروها از شهرهای اشغالی، تاکید می‌کنیم باید هرچه زودتر توقف درگیری‌های نظامی رخ دهد و برای آغاز گفت‌وگوهای سیاسی و زماندار بین دو طرف، جمهوری اسلامی ایران آماده است تمامی مساعی جمیله خود را به‌کار ببرد.»
خط قرمز ایران
سخنگوی دستگاه دیپلماسی با اشاره به طرح آماده‌شده توسط تهران ابراز امیدواری کرد که دو طرف با رسالت تاریخی خود از ادامه جنگ و خشونت اجتناب کنند. حقوق اصلی در مورد عدم تعرض به غیرنظامیان را با دقت رعایت کرده و توجه داشته باشند که جمهوری‌اسلامی ایران نمی‌تواند درگیری در مرزهای خود و تعرض به خاکش را تحمل کند. وی افزود: «اینها جزو خطوط قرمز ایران است که مرزهای ایران حتی مورد تعرض ناآگاهانه و غیرعمدی قرار نگیرد.»
استفاده از ظرفیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
سخنگوی دستگاه دیپلماسی همچنین در پاسخ به سوالی درباره استفاده ایران از ظرفیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای حل مناقشه قره‌باغ بیان کرد: «جمهوری اسلامی ایران شاید یکی از کنشگران معدودی باشد که با همه طرف‌ها و کنشگران موضوع اعم از دو طرف درگیر و طرف‌های دیگر منطقه‌ای روابط بسیار خوبی دارد و از این بعد در جایگاه ویژه‌ای قرار دارد.» وی ادامه داد: «از این منظر تلاش کردیم به‌صورت دوجانبه با دو پایتخت ایروان و باکو در ارتباط مستمر باشیم و با کنشگران دیگر منطقه‌ای نیز به همین صورت، امیدواریم در چارچوب طرح ایران که درحال بررسی‌های نهایی است، بتوانیم به این جنگ هرچه زودتر پایان دهیم.»
سابقه میانجیگری
این در شرایطی است که میانجیگری ایران برای حل‌وفصل مناقشه قره‌باغ بین ارمنستان و آذربایجان مسبوق‌به‌سابقه است. در این‌خصوص اولین تلاش ایران در اوایل نوامبر 1991 شکل گرفت که علی‌اکبر ولایتی، وزیر امورخارجه وقت ایران با همتای ارمنی خود مذاکره کرد و میانجیگری ایران را برای حل بحران قره‌باغ پیشنهاد داد اما طرفین به این پیشنهاد پاسخ ندادند. در ادامه و برای باردوم فعالیت‌های میانجیگرانه ایران در بحران قره‌باغ در فوریه و مه سال 1992 صورت گرفت که به نشست سران وقت سه کشور جمهوری‌اسلامی ایران، جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان (هاشمی‌رفسنجانی، محمد‌اف و لئون پطروسیان) در تهران منجر شد و حتی بیانیه‌ای هم در راستای چگونگی حل‌وفصل بحران به امضا رسید که البته این مذاکرات میانجیگرانه نیز نیمه‌تمام ماند و در آخرین تلاش میانجیگرانه پس از برقراری آتش‌بس سال 1994، ایران تلاش کرد تا به‌عنوان میانجی برای حل بحران قره‌باغ وارد عمل شود اما با دخالت بازیگران بین‌المللی نظیر آمریکا و روسیه، این میانجیگری ایران نیز به شکست انجامید. در این دور از درگیری‌های جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان در قره‌باغ نیز جمهوری اسلامی ایران، دو طرف را به خویشتنداری و توقف فوری درگیری‌ها و انجام گفت‌وگو دعوت و آمادگی خود را برای استفاده از ظرفیت‌هایش برای آغاز گفت‌وگوها بین طرفین اعلام کرد.
هشدار صریح
از سوی دیگر خطیب‌زاده در پاسخ به سوالی درباره درگیری‌های ارمنستان و جمهوری‌آذربایجان و هدف قراردادن غیرنظامیان گفت: «صریح، شفاف و روشن بدون لحظه‌ای مکث اعلام کردیم هر طرفی رعایت نکند از سوی ما مردود است. در این درگیری جان غیرنظامیان و اماکن غیرنظامی باید محفوظ باشد و همه باید کمک کنند آتش درگیری خاموش شود و کسی کمک نکند که این آتش بالا بگیرد.» همچنین سخنگوی وزارت امورخارجه ایران روز شنبه نیز هرگونه تعرض از سوی جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان به خاک ایران را غیرقابل‌تحمل خواند و به همه طرف‌ها در این زمینه هشدار جدی داد که مراقبت‌های لازم را صورت بدهند.
بیانیه سفارت ایران
همزمان با تشدید این درگیری‌ها سفارت جمهوری‌اسلامی ایران در باکو روز یکشنبه در بیانیه‌ای هرگونه نقض حقوق مردم بی‌گناه و کشتن و مجروح کردن آنها و نابودی و وارد‌کردن خسارت به اماکن، امکانات و دارایی‌های غیرنظامی را به‌شدت محکوم کرد.به گزارش خبرگزاری فارس، در این بیانیه آمده است: «براساس اعلام منابع رسمی جمهوری‌آذربایجان از جمله دفتر دادستان کل این کشور، از زمان شروع موج جدید درگیری‌های طرفین آذربایجانی و ارمنی در منطقه قره‌باغ و 7 شهر پیرامونی آن، تعداد زیادی از شهروندان عادی جمهوری آذربایجان شامل زنان و کودکان کشته و زخمی و بسیاری از اماکن، امکانات و مراکز غیرنظامی نابود شده است. دفتر دادستان کل جمهوری‌آذربایجان خبر داده است که تا بامداد روز 3 اکتبر تعداد 19 نفر از مردم بی‌گناه کشته و 63 نفر زخمی و 44 مکان و امکانات غیرنظامی و 181 خانه ویران شده است.»
بررسی تحولات قره‌باغ در کمیسیون امنیت ملی
همزمان یک عضو هیات‌رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت که این کمیسیون در جلسه‌ای تحولات قره‌باغ را مورد بررسی قرار خواهد داد. یعقوب رضازاده در گفت‌وگو با «ایسنا» اظهار کرد: «هیاتی از کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس روز یکشنبه از مناطق مرزی دو استان اردبیل و آذربایجان شرقی در پی مناقشات اخیر بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بازدید کرد که گزارشی از بازدید صورت گرفته را در جلسه‌ای در کمیسیون امنیت ملی ارائه خواهد کرد.» وی گفت که در این جلسه مسوولانی از وزارت‌خارجه حضور خواهند داشت و کمیسیون تحولات قره‌باغ را مورد بررسی قرار خواهد داد.
