تحریریه پزشک امروز
سونوگرافی یا تهیه‌ی تصویر به وسیله امواج مافوق صوت یکی از روش‌های تشخیصی بدون ضرر موجود در حال حاضر می‌باشد که در پزشکی، انقلاب عظیمی ایجاد کرده است. مقداری از امواج مافوق صوتی در سونوگرافی پس از تابش به بدن، منعکس شده و مقداری هم از بدن عبور می‌نماید. این امواج صوتی خارج از حد شنوائی بشر می‌باشد. مایعات عبور آن را تسریع می‌کنند برای همین است که برای انجام سونوگرافی لگن، بایستی مثانه پر از ادرار باشد. این امواج وقتی به استخوان برخورد می‌کنند در طول آن حرکت کرده و تصویری نمی‌دهند و پس از برگشت این امواج، از آنها توسط دستگاه سونوگرافی، تصویر قابل مشاهده‌ای پدید می‌آید.
سرعت صوت در جامدات بالاست، مجسم کنید قطاری در 10 کیلومتری شما به محل ایستادن شما نزدیک می‌شود و هیچ صدائی نیست اما اگر گوشتان را به ریل قطار بچسبانید صدای قطار را خواهید شنید.این امواج در حد متناسب تشخیص‌های پزشکی و در زیر 20 دقیقه ضرری ندارند وگرنه با انرژی‌های بالاتر حتی می‌توانند سنگ‌های ادراری را درون کلیه خورد نمایند. یکی از موارد استفاده خوب اولتراسونوگرافی، در بررسی سلامت و رشد جنین است که امروزه این روش، مطلوب مادران جوان بوده و نقش عمده‌ای را در تعیین سلامت جنین و حتی تعیین جنسیت آن برعهده دارد.
البته روش‌های سه بعدی و چهاربعدی (یعنی بررسی آناتومی سه بعدی در حرکت)، بیشتر از این که علمی باشد بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد، چون مادران برای یک تصویر سه بعدی از صورت جنین و جنسیت او علاقه زیادی نشان می‌دهند. از سونوگرافی برای تشخیص بیماری‌ها در شکم، لگن، عضلات و مفاصل و حتی مغز نوزاد نیز استفاده می‌شود ولی در جائی که هوا باشد سونوگرافی سودی ندارد مانند روده‌ها و ریه‌ها. سونوگرافی در تشخیص بیماری‌های قلب نیز کاربرد فراوان دارد که این نوع سونوگرافی را اکوکاریوگرافی می‌نامند. همچنین داپلر رنگی سونوگرافی ویژه‌ی سیستم عروقی می‌باشد که حرکت خون داخل رگ‌ها را نشان می‌دهد.
MRI چیست؟ و آیا ضرری دارد؟
MRI عبارت است از قراردادن بدن در داخل مگنت یا میدان مغناطیسی و تابانیدن امواج رادیوئی طول موج کوتاه و تهیه تصویر از آن. اساس تهیه تصویرMRI در بدن عبارت است از شمارش و بررسی موقعیت پروتون هسته هیدروژن یک ((H1 در مایعات، چربی‌ها و نسوج حتی مغز استخوان. MRI ایده‌آل‌ترین روش تشخیص در سیستم عصبی، عضلانی و استخوانی می‌باشد. کشف اشعه ایکس و سپس اختراع MRI از بزرگترین حوادث پزشکی جهان می‌باشند. در MRI قدرت میدان را با تسلا ارزیابی می‌نمایند. دستگاه‌های MRI از 64 0/00 تسلا تا 28 تسلا ساخته شده‌اند که تا 4/9 تسلا برای بدن انسان مجاز بوده و بالاتر از آن برای تحقیقات در موجود غیر زنده و برای مواد می‌باشد.
MRI نیز در میدان‌های مجاز و در زمان‌های کنترل شده بدون ضرر می‌باشد فقط نبایستی به میدان مغناطیس MRI فلزاتی از جنس آهن، نیکل و استیل یعنی فلزاتی که با آهن ربا ربوده می‌شوند، را نزدیک نمود. اما فلزاتی مثل طلا، تیتانیوم، نقره، آلومینیوم و... در این میدان جذب نمی‌شوند. افراد با باطری قلبی (pacemaker) نبایستی به اطاق MRI وارد شوند، ولیکن در اغلب دریچه‌های قلبی و استنت‌ها که در انژیوپلاستی بکار می‌روند، ممانعت وجود ندارد.
در سیستم عروقی نیز MRI به عنوان MRA شناخته می‌شوند، اگرچه در مورد حرکت عادی خون داخل رگ‌ها نیازی به تزریق ماده حاجب نبود ولی بعدا فلز گادولینیوم برای MRA استفاده شد و سپس با ابداعات جدید فیزیک مجددا حرکت خون بدون استفاده از ماده‌ی حاجب در MRI مورد استفاده قرار گرفته است که در این روش با فاز حرکتی خون قادر به بررظسی داخل عروق هستیم.
رادیولوژی اینترونشنال چیست؟ آیا رادیولوژیست مداخله‌گر است؟
در این رشته‌ی پزشکی، رادیولوژیست‌ها با در اختیار داشتن تکنولوژی‌ها و دستگاه‌های متعدد می‌توانند خیلی از درمان‌ها را با سوزن و لوله‌های باریک اجرا نمایند. جایی که یک قرص کارگر است چرا سوزن و اگر سوزن کارگر است چرا چاقو ؟!! با روش‌های اینترونشنال می‌شود اعمال جراحی خطرناک و بزرگ را تبدیل به یک جراحی کنترل شده، کوچک و مفید نمود، در این روش رادیولوژیست نیز به تیم‌های درمانی وارد شده و نقش درمانگری برعهده دارد نه مداخله‌گر. البته در حال حاضر دیگر پزشکان به صورت انفرادی به امر درمان مشغول نیستند و درمان در کشورهای پیشرفته اکثرا به صورت گروهی انجام می‌شود که یکی از اعضای مطرح این تیم پزشکی رادیولوژیست‌ها می‌باشند.
