سیب‌زمینی پای ثابت آشپزخانه در بیشتر مناطق دنیاست؛ اما در مقایسه با برنج و ذرت تقریباً عضو تازه‌واردی به‌حساب می‌آید. سفر سیب‌زمینی به سفره‌های ما از پانصد سال قبل شروع شد. وقتی اسپانیایی‌ها اولین بار در قاره جدید، چشمشان به آن خورد و به‌عنوان سوغات با خودشان به اروپا آوردند و کشت و کارش را شروع کردند.
روایت‌شده اولین بار سروکله سیب‌زمینی در زمان قاجار در ایران پیدا شد. احتمالاً در زمان فتح علی شاه قاجار اولین نهال‌های سیب‌زمینی در ایران رشد کرد.
این گیاه عجیب که برخلاف بقیه سبزی‌های جالیزی، میوه‌اش خوردنی نبود، کم‌کم جای خودش را در آشپزخانه ایرانی پیدا کرد. سیب‌زمینی از اقوام نزدیک گوجه‌فرنگی و بادمجان است و توده‌های رشد کرده در ریشه آن حاوی مقدار زیادی نشاسته است.
سیب‌زمینی منبع بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند پتاسیم، منگنز، منیزیم، ویتامین C، فیبر و پروتئین است. سیب‌زمینی پخته‌شده با پوست منبع خوبی از بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند پتاسیم و ویتامین C است. سیب‌زمینی جدا از پر آب بودن هنگام تازه بودن، در درجه اول از کربوهیدرات تشکیل‌شده و حاوی مقادیر متوسطی پروتئین و فیبر است، اما تقریباً چربی ندارد.
بر اساس تحقیقات مرکز داده‌های غذایی ایالات‌متحده آمریکا (USDA)، هر صد گرم سیب‌زمینی آب پز شده با پوست و بدون نمک 87 کالری دارد. 77درصد آن از آب تشکیل‌شده و 1٫9 گرم پروتئین دارد. میزان کربوهیدرات در 100 گرم سیب‌زمینی، 20٫1 گرم و میزان فیبر آن 1٫8 گرم است. سیب‌زمینی تقریباً بدون چربی است. هر صد گرم آن تنها 0٫1 گرم چربی دارد.
پزشکان و متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند سیب‌زمینی را کمتر سرخ‌کنیم و با روش‌های دیگری مثل کباب کردن یا بخار و آب پز کردن آن را آماده خوردن کنیم. نتایج یک تحقیق در سال 2009 نشان داد سیب‌زمینی دارای پروتئین کمی است، 1٫5٪ از سیب‌زمینی تازه و حدود 8 درصد در سیب‌زمینی خشک‌شده، حاوی پروتئین است.
در مقایسه با سایر محصولات غذایی معمول - مانند گندم، برنج و ذرت - سیب‌زمینی کمترین میزان پروتئین را دارد. بااین‌حال، کیفیت پروتئین سیب‌زمینی برای یک گیاه بسیار بالا است - بالاتر از لوبیای سویا و سایر حبوبات. پروتئین اصلی موجود در سیب‌زمینی پاتاتین نام دارد که ممکن است در برخی افراد واکنش‌های آلرژیک ایجاد کند.
به گفته کارشناسان تغذیه، سیب‌زمینی روند کنترل قند را بهبود می‌دهد. سیب‌زمینی حاوی نوع خاصی از نشاسته است که به‌عنوان نشاسته مقاوم شناخته می‌شود، زیرا با رسیدن به روده بزرگ کاملاً جذب بدن نمی‌شود و منبع غذایی باکتری‌های مفید روده می‌شود.
سیب‌زمینی همچنین منبع خوبی از چندین ویتامین و مواد معدنی ازجمله پتاسیم، فولات و ویتامین‌های C و B6 است. اگر هدف شما از خوردن سیب‌زمینی لذت بردن از مزه آن باشد احتمالاً آن را همراه نمک و روغن فراوان و با سس‌های تهیه‌شده که عموماً چرب هستند می‌خورید. کاری که محققان علوم تغذیه چندان با آن موافق نیستند.
یکی از روش‌هایی که می‌توان با آن سیب‌زمینی آب پز لذیذی تهیه کرد این است که آن را شسته و با پوست در آب بجوشانید. به آب در حال جوشیدن مقداری سبزی‌های معطر، روغن‌زیتون و ادویه اضافه کنید. کمی نمک هم به طعم دار شدن سیب‌زمینی کمک می‌کند.
سیب‌زمینی سرخ‌کرده اگرچه در ایران محبوب است و در کنار غذا‌هایی مانند قیمه و خوراک مرغ سرو می‌شود، اما عمده شهرت آن در آشپزخانه ایرانی در تهیه «ته‌دیگ سیب‌زمینی» است.
معروف‌ترین سیب‌زمینی ایران «سیب‌زمینی پشندی» است که محصول روستای پشند در استان البرز بوده است.
منبع: ایندیپندنت
