ارتباط چربی خون با بیماری‌های قلب و عروق (۲)

آیا تغییرات چربی خون باعث کم یا زیاد شدن خطر بیماری‌های سرخرگ‌های قلب می‌گردد؟

این یکی از سوالات کلیدی در مورد پیشگیری از بیماری‌های قلبی است. عقاید در این زمینه بسیار متفاوت است. با اینکه بالا رفتن چربی خون با افزایش بیماری سرخرگ‌های قلبی ارتباط دارد، ولی نمی‌توان گفت که پایین آوردن صددرصد چربی خون سبب پیشگیری از بیماری‌های قلبی گردد. بهترین راه برای پاسخ به این سوال، مقایسه دو گروه مشابه است، به این ترتیب که در گروه اول، میزان چربی خون را کاهش دهیم، ولی در گروه دوم کمتر به بیماری سرخرگ‌های قلب دچار خواهند شد.

البته انجام این بررسی خیلی مشکل است؛ زیرا دوره نهفته‌ای که برای بروز بیماری‌های سرخرگ‌های قلبی لازم است، ده سال یا بیشتر به طول می‌انجامد و طی این مدت تحقیقات باید ادامه یابد. جلوگیری از هرگونه تغییرات، طی سال‌های متوالی در بعضی افراد و همچنین ایجاد تغییرات در اندازه چربی خون، به میزان زیاد بسیار مشکل است.

سیگاری‌ها ممکن است تعداد سیگار خود را به نصف تقلیل دهند و حتی آن را ترک کنند، ولی در اکثر افراد کاهش چربی خون به میزان بیشتر از بیست درصد بسیار دشوار است. مشکل دیگر، وجود کلسترول HDL است که نقش استحفاظی دارد و در چند سال گذشته شناسایی شده است.

در بعضی اشخاص، کاهش کلسترول HDL ممکن است اثر کم‌کننده کلسترول خون را از بین ببرد. در تمام تحقیقاتی که در مورد کلسترول خون انجام گرفته، به جز چند مورد اخیراً نقش مهم کلسترول HDL در بروز بیماری‌های قلبی نادیده گرفته شده است. هیچ مطالعه‌ای تاکنون و به طور صریح تأیید نکرده است که تغییرات چربی خون سبب کاهش خطر بیماری‌های قلبی می‌گردد، ولی بعضی شواهد وجود دارند که این نتیجه‌گیری را تأیید می‌کند.

یک بررسی طولانی در بیمارستان روانی فنلاند به عمل آمده است که طی آن میزان کلسترول خون نصف بیماران تحت آزمایش را با کاهش غذای چرب (با منشأ حیوانی) کاهش داده‌اند؛ اما در نهایت کاهش ناچیزی در تعداد مبتلایان به بیماری‌های قلبی مشاهده شده است. البته روش انجام این مطالعه مطلوب نبوده و بنابراین اعتبار علمی این آزمایش زیر سوال است.

در بیشتر مطالعات جدید، هم‌زمان چند عامل ایجاد کننده خطر مورد بررسی قرار می‌گیرند؛ به این صورت که افراد مورد آزمایش، تشویق می‌شوند سیگار خود را ترک کنند؛ ورزش کنند و چربی خون خود را کاهش دهند. نتیجه بررسی‌ها در کشورهای اسکاندیناوی نشان می‌دهد که انجام سه مورد فوق‌الذکر، خطر بروز بیماری‌ سرخرگ‌های تغذیه‌کننده قلب را کاهش می‌دهد و اگر به تفکیک، نتایج مذکور را مورد مطالعه قرار دهیم، مشاهده می‌کنیم که اگرچه کم کردن چربی خون مهم است، ولی کاهش سایر عوامل ایجاد کننده خطر نیز اهمیت بسیاری دارد.

مشکل مهمی که در این قبیل بررسی‌ها وجود دارد، این است که یک گروه از مردم به محض اینکه به منظور به دست اوردن آمار مقایسه‌ای تحت بررسی قرار می‌گیرند، از منابع دیگری در مورد روش پیشگیری از بیماری‌های قلبی، آگاهی پیدا می‌کنند و به زندگی سالم‌تری ادامه می‌دهند و در نتیجه در نتایج به دست آمده تحقیق گسترده‌ای که اخیراً در آمریکا صورت گرفته بود، نتوانست به نتایج قطعی دست یابد، زیرا احتمالاً گروه شاهد این تحقیق، خود به خود به تصحیح و برطرف کردن برخی عوامل ایجادکننده خطر در خود پرداخته‌اند.

ولی در تحقیقی دیگر مشخص شد که میزان مرگ و میر در اثر تغییرات چربی خون، با مصرف مرتب دارو به مدت چند سال، به میزان زیادی کاهش یافته است. در حال حاضر، بعضی از متخصصان، بر این باورند که کلید کنترل اپیدمی مرگ قرن بیستم (بیماری‌های قلبی) کاهش چربی خون است؛ ولی برخی دیگر عقیده مخالف دارند و می‌گویند تأثیر کم کردن چربی خون آنقدر نیست که ارزش این همه زحمت و تلاش را داشته باشد!

بعضی از پزشکان در کشورهای مختلف، بین این دو عقیده قرار دارند و معتقدند که اثر کاهش چربی خون در حال حاضر کاملاً ثابت شده نیست، ولی منطقاً باید به کاهش بیماری‌های قلبی کمک کند. این گروه از پزشکان معتقدند که کاهش میزان چربی حیوانی از برنامه غذایی مفید است ولی اکثر مردم نباید در صورت بالا بودن اندک چربی خون، نگرانی به خود راه دهند.

آیا کاهش چربی‌های خون، سبب کاهش خطر عود بیماری سرخرگ‌های قلبی می‌گردد؟

همان‌طور که گفته شده، بالا بودن چربی‌های خون، باعث ایجاد بیماری‌های سرخرگ‌های قلب در اشخاص سالم می‌گردد؛ ولی آیا اگر کسی قبلاً مبتلا به بیماری سرخرگ‌های قلب، مانند آنژین و یا حمله قلبی شده باشد، کاهش چربی خون به تنهایی، می‌تواند بیماریش را بهبود بخشد؟ درباره این موضوع متخصصان نظریات متفاوتی دارند.

برای خواندن بخش اول- ارتباط چربی خون با بیماری‌های قلب و عروق- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- ارتباط چربی خون با بیماری‌های قلب و عروق- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش چهارم- ارتباط چربی خون با بیماری‌های قلب و عروق- اینجا کلیک کنید.