با این حال پس از شوک اولیه کرونا، بازار کتابهای کاغذی هم سامان گرفت و کتابفروشها هم از نو جان گرفتند. حالا و پس از بازگشت به شرایط نسبتا عادی بازارها، حرفها بر سر آینده بازار است.
سایت اینترنتی statista، که معمولا آمارهای متنوعی از بازارهای مختلف ارائه میکند، به تازگی اعلام کرده که بر اساس پیشبینیها فروش کتاب در بازارهای جهانی رکورد 129 میلیارد دلاری از سر خواهد گذراند.
این در حالی است که فروش کتاب در سال 2018 یعنی یک سال پیش از شیوع همگانی کرونا 122میلیارد دلار برآورد شده است. با این اوصاف پژوهشگران استاتیستا امیدوارند با بهبود وضعیت فروش کتاب در دو سال آینده، شاهد رشد حدودا 3درصدی در بازار باشند. اهمیت این میزان رشد زمانی مشخص میشود که بدانیم بازار جهانی کتاب در یک سال گذشته با رشد منفی روبهرو بوده است و پیشبینیها اعلام کرده بودند که در سال 2021 نیز فروش کتاب رکورد 122میلیارد دلاری را تکرار نخواهد کرد.
کشورهای صدرنشین فروش کتاب
دربازار کتاب سال 2023 آمریکاییها همچنان پیشتازند و به نظر میرسد که بخش عمدهای از این فروش تا کنون به جیب ناشران آمریکایی خواهد رفت؛ چراکه نمودار مربوط به سهم کل فروش بازار جهانی انتشار کتاب در سال 2017 نشان میدهد 30درصد از فروش جهانی کتاب در این سال به آمریکا اختصاص داشته است. پس از آمریکا، چین با سهم 10درصدی، آلمان با سهم 9درصدی، ژاپن با سهم 7درصدی، فرانسه و بریتانیا با سهم 4درصدی، ایتالیا و اسپانیا با سهم 3درصدی و در نهایت هند و برزیل با سهم 2درصدی در جمع پردرآمدترین کشورها از نظر فروش کتاب در سال 2017 قرار گرفتهاند.
جالب این است که آمریکا که نزدیک به یکسوم از درآمدهای فروش کتاب دنیا را در اختیار دارد، همواره با روند صعودی روبهرو نبوده و گاهی نیز (به ویژه در فاصله سالهای 2013 تا 2014) افت فروش را تجربه کرده است. درآمد آمریکا در این سال به کمتر از 25میلیارد دلار رسید که در حدود یکچهارم کل فروش بازار در جهان بود.
اما دومین کشور پرفروش دنیا در صنعت کتاب داستان نسبتا متفاوتی را داشته و در 10سال گذشته صعود نسبی آرامی را سپری کرده است. چین در این مدت تنها یکبار با کاهش جزئی فروش مواجه بوده و از عدد 6/ 10میلیارد یورو به 5/ 10میلیارد یورو رسیده است.
بازارهای آنلاین
درواقع، گفته میشود که فروش کتاب در حال کوچ به فروش آنلاین است. بر اساس آمارها، اکنون حدود 55درصد از کل فروش کتاب در آمریکا از طریق آمازون انجام میشود. حتی بزرگترین شرکتهای انتشارات کتاب در جهان نیز به دنبال تغییر استراتژیهای فروش خود هستند تا محصولات را به مشتریان آنلاین جدید خود از طریق فروش نسخههای الکترونیکی کتاب و نیز پلتفرمهایی مانند Kindle عرضه کنند. با این همه، صنعت نشر ایران از جهتی شبیه به جهان است و از جهتی نیز نیست؛ هر چند درآمد کتاب در ایران هنوز با شاخصهای جهانی فاصله زیادی دارد؛ اما مارکتهای آنلاین اکنون در ایران نیز در حال تصرف بازار کتاب هستند؛ علاوهبر استارتآپهایی که کتاب را به صورت الکترونیکی عرضه میکنند، مارکتهای گوناگون نیز مدتهاست کتاب را در کنار سایر کالاها به فروش میرسانند که با توجه به احوال ناخوش بازار کتاب، تهدید حضور کسبوکارهای بزرگی که تخصصی در عرضه کتاب ندارند هر روز بیش از پیش کتابفروشیها را تهدید میکند.