دکتر حسین طباطبایی و ماکان ره‌شناس
مقدمه
شواهد قاطعی وجود دارد که مصرف محصولات ضدآفتاب پوست را در برابر آفتاب سوختگی حفظ می‌کند؛ اما در مورد اینکه نقشی در پیشگیری از سرطان‌های پوستی داشته باشد، نتایج قطعی وجود ندارد.
مشکلات مصرف ضدآفتاب‌ها به عنوان پیشگیری از سرطان‌های پوستی
1- مطالعات نشان دادند که افزایش مصرف ضدآفتاب‌ها باعث کاهش استفاده از سایر روش‌های حفاظت از نور (مانند کلاه، آفتابگیر و استفاده از سایه‌بان و غیره) شده است.
2- حفاظت از نور ضدآفتاب‌ها (SPF) که به طور in vivo در انسان اندازه‌گیری می‌شود، طبق توافق بین‌المللی باید با ضخامتی برابر دو میلی‌گرم در سانتیمتر مربع مالیده می‌شود و این خود باعث کاهش اثر ضدآفتاب‌ها می‌شود.
3- برای رسیدن به SPF نوشته شده روی قوطی کرم ضدآفتاب، هر مصرف‌کننده باید 35 سی‌سی از ضدآفتاب را برای حفاظت تمامی سطح بدن به کار برد.
4- ضدآفتاب‌ها باید 30 دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب روی پوست مالیده شوند.
5- از آنجا که بعضی افراد بعد از مصرف ضدآفتاب‌ها جهت شنا در آب قرار می‌گیرند و مقداری از کرم شسته می‌شود و یا روی شن‌های کنار دریا دراز می‌کشند و در اثر سائیده شدن میزان ماده ضدآفتاب پوست کاهش می‌یابد، باید کرم‌های ضدآفتاب تجدید شوند.
مطالعات ضدآفتاب‌ها در روی بیماران
1- شواهد علمی مطمئن برای نشان دادن کاهش ملانوم پوستی با مصرف ضدآفتاب‌ها کم است.
2- بعضی شواهد نشان دادند که مصرف ضدآفتاب‌ها ممکن است باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان‌های پوستی گردد، زیرا باعث تشویق فرد به ماندن طولانی‌تر در معرض آفتاب می‌شود.
3- هیچ‌گونه شواهد معتبری برای کاهش B.C.C به علت مصرف ضدآفتاب‌ها وجود ندارد.
4- بعضی شواهد نشان دادند که مصرف ضدآفتاب‌ها می‌توانند بروز کراتوزهای آکتینیک و S.C.C را کاهش دهند.
پیام‌های آموزش ضروری
1- ضدآفتاب‌ها نباید اولین یا تنها انتخاب برای پیشگیری از سرطان‌های پوست باشند.
2- ضدآفتاب‌ها نباید در تمامی سطح پوست بدن که در معرض نور آفتاب قرار می‌گرد، استفاده شوند؛ مانند استفاده در مواقع حمام آفتاب و برنزه شدن در برابر آفتاب.
3- ضدآفتاب‌ها نباید جانشین پوشش طبیعی قسمت‌هایی از پوست بدن که به طور معمول پوشیده هستند شوند؛ مانند تنه و باسن.
4- مصرف روزانه ضدآفتاب‌ها با SPF بالا (بیشتر از 15) در مناطقی از پوست بدن که به طور معمول در معرض آفتاب نیستند (تنه) در افرادی که به دلیل شغل‌شان مجبورند در معرض نور آفتار کار کنند، توصیه می‌شود.
5- شواهدی وجود دارد که مصرف روزانه ضدآفتاب‌ها میزان کراتوزهای آکتینیک و کارسینوم اسکواموس سل SCC را کاهش می‌دهد.
همچنین شواهد نشان داده‌اند که
- محافظت کودکان در برابر نور آفتاب مهم‌تر از بقیه است.
- استفاده از لباس، کلاه و سایه‌بان برای محافظت از نور آفتاب ضروری است. والدین، مراقبین بهداشت، کارکنان مدارس و سازمان‌های مسؤول باید دانش خود را در باره مراقبت‌های محافظت از نور آفتاب افزایش دهند.
- مداخلات پیشگیرانه اولیه در درجه اول شامل استفاده از کلاه لبه‌دار و پهن می‌باشد که سر و گردن و صورت را محافظت نماید.
- استفاده از سایه‌بان خصوصا از ساعت 11 صبح تا 3 بعدازظهر در فضاهای باز، برای اجتناب از تابش نور مستقیم آفتاب به پوست، بسیار مهم است.
توصیه برای تحقیقات آینده
1- تحقیقات آینده باید نقش محصولات ضدآفتاب را در پیشگیری از سرطان‌های پوست و همچنین نقش اشعه ماوراء بنفش را در سبب‌شناسی این بیماری‌ها روشن سازند. میزان دوز اشعه که موجب بیماری است و نسبت تاثیر دوزهای اشعه در طیف ماوراء بنفش، برای بررسی اثرات مختلف در پوست، باید مورد بررسی قرار گیرد.
2- PCTs باید روشن سازد که آیا کاهش تابش اشعه ماوراء بنفش در بالغین می‌تواند میزان بروز ملانوم پوستی و ضایعات پیش سرطانی مانند خال‌های آتیپیک بالینی را کاهش دهد.
3- در کودکان باید مطالعاتی صورت گیرد تا معلوم شود که کاهش تابش اشعه ماوراء بنفش به پوست در سنین اولیه زندگی باعث کاهش شیوع خال‌های اکتسابی و کاهش پیشتازهای ملانوم پوستی و سرطان کارسینوم اسکوآموس سل می‌شود.
4- ارزیابی کمی اثرات تابش نور آفتاب و همچنین بررسی روش‌های متعدد برای کاهش تماس با آفتاب مانند استفاده از ضدآفتاب‌ها، لباس، کلاه و دوری آگاهانه از تماس با نور باید صورت گیرد.
5- مصرف ضدآفتاب‌ها در کودکان در حال افزایش است؛ بنابراین باید بی‌خطری آنها در مصرف طولانی‌مدت ارزیابی شود.
6- ارزیابی اثرات کیفی ضدآفتاب‌ها بر علیه اشعه ماوراء بنفش ضروری است. اثرات محافظتی ضدآفتاب‌های متوسط، بالا و خیلی بالا از نظر SPF باید بررسی شود تا افراد بتوانند ضدآفتاب مناسب مصرف کنند.
7- مکانیسم و اتیولوژی سرطان پوست و اینکه ضدآفتاب‌ها چگونه ممکن است در این مورد موثر باشند، باید بهتر شناخته شود. عوامل واسطه‌ای مانند خال‌ها و مارکرهای بیوشیمیایی کارسینوژنز مانند DNA صدمه دیده و موتاسیون 53p باید مطالعه شوند تا رابطه مصرف ضدآفتاب‌ها در اثرگذاری بر سرطان پوست روشن گردد.
8- پژوهشگران بهداشتی برای مطالعه و یافتن روش‌های کمی و کیفی اثرات ضدآفتاب‌ها ترغیب شوند و مواردی مانند حساسیت به نور و عوارض ناشی از نور با یکدیگر اشتباه نشود.
9- میزان مصرف ضدآفتاب در مناطق مختلف بدن باید مشخص شود و اینکه آیا مناطق مختلف پوست به ضدآفتاب‌های مختلفی از نظر SPF نیاز دارند؟