شوک عربی به آمریکا

روزنامه مذکور همچنین عنوان داشت که محمد بن‌زاید، ولیعهد ابوظبی هم در هفته‌های اخیر درخواست‌‌های آمریکا برای صحبت با بایدن را رد کرد و به این ترتیب تلاش‌‌های کاخ سفید برای برقراری تماس‌‌ تلفنی بین رئیس‌‌جمهور آمریکا با رهبران عربستان و امارات بی‌نتیجه ماند. یک مقام آمریکایی به این روزنامه گفت: «انتظار می‌‌رفت یک تماس تلفنی بین ولیعهد عربستان و بایدن برقرار شود؛ اما این اتفاق نیفتاد.»

این روزنامه با اشاره به اینکه دولت بایدن با وجود خشم عربستان و امارات از دولت وی به‌دلیل برخی مواضع آمریکا در قبال ایران و یمن، برای ترمیم روابط با دو طرف تلاش کرد. وی توضیح داد که عربستان و امارات می‌‌توانند به آرامش بازار نفت کمک کنند. وال استریت ژورنال تاکید کرد که محمد بن‌سلمان و محمد بن‌زاید هفته گذشته پس از خودداری از صحبت با بایدن، با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه تماس گرفتند و دو رهبر همچنین با ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین گفت‌وگو کردند. این روزنامه به نقل از یک مقام سعودی نوشت که ایالات متحده از بن‌سلمان خواسته است برای حل مناقشه روسیه و اوکراین میانجی‌گری کند.

طبق نوشته وال استریت‌ژورنال، عربستان و امارات از پمپاژ بیشتر نفت در راستای اجرای طرح «اوپک» خودداری کردند. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا سه‌شنبه از ممنوعیت واردات نفت و گاز روسیه خبر داد و گفت که تصمیم برای ممنوعیت واردات نفت و گاز روسیه از حمایت کل ایالات متحده برخوردار است. پوتین 24فوریه آغاز عملیات نظامی ویژه در دونباس واقع در جنوب شرق اوکراین را اعلام و تاکید کرد که روسیه قصد ندارد خاک اوکراین را اشغال کند. دولت بایدن پس از ممنوعیت رسمی واردات نفت روسیه در روز سه‌‌شنبه، به دنبال افزایش عرضه نفت است.

در پی این تصمیم دولت آمریکا، قیمت نفت به 130دلار در هر بشکه رسید که بالاترین سطح در 14سال گذشته است. ایالات متحده در عین حال برای نخستین‌بار در سال‌های اخیر، کانال‌‌های دیپلماتیک خود را با ونزوئلا، متحد روسیه که دارای بزرگ‌ترین ذخایر نفتی جهان است، باز کرده است. در رابطه با نحوه برخورد ولیعهدهای امارات و عربستان با بایدن چند نکته قابل توجه است:

الف) بازی متوازن‌ساز اعراب: به نظر می‌رسد نوع چینش مهره‌های بایدن در سیاست خارجی و رویکردی که این کشور در قبال منطقه در پیش گرفته، باعث خشم اعراب شده است. در حقیقت، سیاست‌های کاخ سفید در قبال خاورمیانه به کام اعراب خوش نمی‌آید. به نظر می‌رسد کشورهای عربی قصد دارند «سبد» روابط خود را گسترده‌تر سازند. آنها میل ندارند تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد آمریکا قرار دهند. به همین ترتیب، امارات از یکسو در شورای امنیت (به‌دلیل جایگاه راهبردی این شورا) به حمله روسیه به اوکراین رای ممتنع داد، اما در نشست تشریفاتی مجمع عمومی رای مثبت داد. چنین بود که روسیه هم در راستای پاداش دادن به امارات، حوثی‌ها را در طبقه‌بندی تروریستی قرار داد. عربستان هم که دل خوشی از سیاست بایدن ندارد، نه تنها پاسخ تماس تلفنی بایدن را نداد، بلکه در مقابل، با پوتین تماس گرفت و خواستار میانجی‌گری در قضایای اوکراین شد.

ب) اتحاد «بده‌بستان محور» روسیه در خاورمیانه: به نظر می‌رسد روسیه هم در خاورمیانه سیاست «بده‌بستان محور» در پیش گرفته است. روس‌ها از زمان ورود به سوریه، کوشیده‌اند سیاست نزدیکی به اعراب را در پیش گیرند. این نزدیکی البته پاسخ مناسب را هم دریافت کرد. در قضایای اوکراین، اعراب موضع بی طرفی اتخاذ کردند. چنین بود که زمانی که روسیه فهرست کشورهای «غیر دوست» را در جنگ اوکراین اعلام کرد (که عبارت بودند از سوئیس، کره جنوبی، ژاپن، نروژ، ایسلند، کانادا، لیختن‌اشتاین، اتحادیه اروپا، آمریکا، استرالیا، بریتانیا، نیوزیلند، تایوان، استرالیا، سنگاپور، موناکو، آلبانی و چند کشور کوچک دیگر) نامی از کشورهای عربی به میان نیاورد.

ج) الگوی رفتاری آمریکا: از اواخر دوران اوباما، آمریکا به بازیگری کم‌اشتیاق در خاورمیانه تبدیل شده است. این کشور با اتخاذ سیاست «چرخش به سوی آسیاPivot to Asia» عملا عنان خاورمیانه را رها کرد. چنین بود که روس‌ها فرصت را مغتنم شمردند و درصدد بسط دایره نفوذ خود برآمدند. از یکسو با اعراب مغازله می‌کنند و از سوی دیگر، با اسرائیلی‌ها در سوریه رقص دیپلماتیک می‌کنند. در عین حال، به ترکیه که عضو ناتو محسوب می‌شود «اس400» روسی می‌فروشند و با فعال شدن در شبه قاره، تسلیحات روسی را روانه هندوستان می‌کنند. این الگوی رفتاری از سوی آمریکا باعث شد دایره متحدان روسیه بیشتر شود و شعاع فعالیت «خرس سیبری» از دایره اقتصاد و سیاست در خاورمیانه فراتر برود و حوزه‌های نظامی را هم پوشش دهد.

د) شرکای دیگر روی آمریکا حساب نمی‌کنند: نکته پایانی اینکه، عدم پاسخ ولیعهدهای امارات و عربستان به تماس تلفنی بایدن به شکل سمبلیک نوعی تحقیر و توهین برای آمریکا محسوب می‌شود. «جیم اینهاف» سناتور جمهوری‌‌خواه در واکنش به گزارش وال‌استریت‌ژورنال درباره اقدام عربستان سعودی و امارات متحده عربی در رد درخواست تماس با بایدن درباره اوکراین گفت: «متاسفم که می‌‌بینم شرکای ما بایدن را نادیده می‌‌گیرند؛ اما خود او این آشفتگی را به وجود آورد.» از این سخن چنین برمی‌آید که جمهوری‌خواهان هم دل خوشی از رویکرد دولت بایدن در قبال خاورمیانه ندارند. به همین دلیل برخی سخن از «افول هژمون» به میان می‌آورند و از جهان « چند قطبی» سخن می‌گویند که آمریکا در آن دیگر «هژمون» نیست، بلکه «یکی» از قدرت‌های بزرگ آن به‌شمار می‌آید.