خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: از آن سال که نام «کلماکره» دهان‌به‌دهان شد و پچ‌پچ‌هایی از «گنج پنهان» سودجویان را وسوسه کرد تا گنجینه بزرگ مکشوفه دنیا را به یغما ببرند، حدود 28 سال گذشته اما اسرار غار تاریخی کلماکره همچنان ناگفته مانده است.
«کلماکره» غاری است طبیعی و باستانی در شهرستان پلدختر که زیبایی قابل‌توجهی دارد. اشیاء به غارت رفته از این غار شامل ریتون‌ها، بشقاب‌ها، پیکرک‌ها و بسیاری از انواع اشیاء بی‌نظیر است که اکنون در موزه‌هایی چون لوور، متروپولیتن و بریتیش میوزیوم به نمایش گذاشته‌شده‌اند.
تعدادی از اشیاء مربوط به این غار توسط مأموران کشف و در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفت و اکنون در موزه ایران باستان و موزه قلعه فلک الافلاک نگهداری می‌شوند.
شکارچی که راز سربه‌مهر «کلماکره» را فاش کرد
پاییز سال 68 بود که «عزیز» غار پنهانی پلدختر را پیدا کرد، او برای شکار به کوهستان صعب‌العبور رفته بود، شکار او به داخل غار می‌کشاند و ماجرای کشف بزرگ از اینجا آغاز می‌شود. همین شد که مرد شکارچی از آن روز به بعد، هر صبح به بهانه شکار راهی «کلماکره» می‌شد و گنجی با خود می‌آورد و با کمک پسرعمه‌اش آن را می‌فروخت تا اینکه زمزمه گنج پنهان به گوش همه رسید و کم‌کم همه وسوسه شدند و خزانه غار «کلماکره» خالی‌تر شد.
این غار مورد هجوم مردم قرار می‌گیرد و هر چه اشیاء تاریخی در این غار وجود دارد را با خود می‌برند و از اشیاء داخل غار هیچ‌چیزی باقی نمی‌ماند، هر آنچه امروز در موزه قلعه فلک الافلاک خرم‌آباد و یا موزه ملی تهران از اشیا تاریخی غار «کلماکره» وجود دارد از دست قاچاقچیان کشف و گرفته شده است.
سال 71 میراث فرهنگی وارد موضوع شده و در این غار مشغول به چند مرحله کاوش می‌شوند، اما در کاوش حتی یک قلم شی پیدا نمی‌شود، تاسف بار آنجاست که بعد از غارت اشیا تاریخی غار «کلماکره» طبیعت غار نیز از سوی سودجویان از بین می‌رود.
با این حال «کلماکره» هنوز در خود رازهای سربه‌مهری دارد، «کلماکره» از سوی باستان شناسان در حال بررسی است تا شاید رازهای سربه‌مهر آن را فاش کنند و برگی دیگر از تاریخ ایران و لرستان را ورق بزنند.
غاری عجیب با 4 تالار
یک باستان‌شناس لرستانی با اشاره به اهمیت غار «کلماکره» اظهار داشت: این غار، یک غار کاملاً طبیعی است که در 13 کیلومتری شمال غرب شهرستان پلدختر، در ارتفاع 650 متری دریا و 550 متری سطح دشت و در کوهی به نام «مله» قرارگرفته است.
عطا حسن‌پور با اشاره به تنگه‌ای در این منطقه به نام تنگه «قره غلامرضا» بیان داشت: این تنگه در بالای روستاهای «طاق ملک حسین» و «دره باغ» قرار دارد و در پاییز سال 68 یک شکارچی محلی که در کوه در حال شکار بوده است به غار می‌رود.
وی بابیان اینکه «مله» یک کوه کاملاً دیم است و در آن آبی وجود ندارد ادامه داد: این فرد محلی به دنبال شکاری که ریش آن خیس بوده به داخل غار «کلماکره» می‌رود.
این باستان‌شناس لرستانی بابیان اینکه نام «کلماکره» از دو بخش تشکیل‌شده است گفت: «کلما» به معنی ماوای «کل» است و جایی که کل به آنجا پناه می‌برد و «کره» نیز یک نوع انجیر بوده که درخت آن در ورودی این غار وجود دارد.
حسن‌پور بابیان اینکه شکارچی به نام «عزیز» به دنبال شکار خود به داخل غار «کلماکره» می‌رود ادامه داد: غار «کلماکره» چهار تالار به طول 556 متر دارد که هر چهار تالار پشت سر هم هستند.
راز سر مهر «کلماکره» فاش می‌شود؟
وی ادامه داد: تالار اول اندکی نور دهانه غار را دارد و از تالار اول به تالار دوم یک دهلیز به قطر 80 سانتی‌متر است که می‌توان به‌صورت سینه‌خیز از طریق آن وارد تالار دوم شد و در تالار دوم تاریکی مطلق وجود دارد، همچنین از این تالار به تالار سوم یک ارتفاع پنج‌تا شش متری وجود دارد که باید از آن بالا بروی و دوباره پایین بیایی تا به تالار سوم و چهارم وارد شوی، که این تالارها را آب به‌صورت «آب‌چاله» فرار گرفته است.
موضوع دهان‌به‌دهان در کوهدشت، ایلام، دره شهر، پلدختر، رومشگان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان و ... می‌چرخد و به غار هجوم دسته‌جمعی می‌برنداین باستان‌شناس لرستانی بابیان اینکه طبق گفته «عزیز» شکارچی محلی، اشیایی که از غار «کلماکره» به دست آورده در تالار سوم و چهار پیداکرده است ادامه داد: اولین باری که این شکارچی محلی وارد غار می‌شود و اشیا را کشف می‌کند موضوع را به پسرعمه خود اطلاع می‌دهد که این اشیا را از غار پیداکرده و در سری اول، دوم و سوم دو نفره با «گونی» اشیا را از غار خارج می‌کنند و در سری‌های بعدی مردم تک‌تک از این موضوع خبردار می‌شوند، این موضوع دهان‌به‌دهان در کوهدشت، ایلام، دره شهر، پلدختر، رومشگان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان و ... می‌چرخد و به غار هجوم دسته‌جمعی می‌برند.
حسن‌پور بابیان این هجوم مردم برای پیدا کردن اشیا تاریخی از سال 68 تا سال 71 طول می‌کشد گفت: حدود چهار سال این غار مورد هجوم مردم قرار می‌گیرد و هر چه اشیا تاریخی در این غار وجود دارد را با خود می‌برند و از غار هیچ‌چیزی باقی نمی‌ماند.
تراژدی غمگین «کلماکره»
وی بیان اینکه هر آنچه امروز در موزه قلعه فلک الافلاک خرم‌آباد و یا موزه ملی تهران از اشیا تاریخی غار «کلماکره» وجود دارد از دست قاچاقچیان گرفته و خارج‌شده است گفت: سال 71 میراث فرهنگی وارد موضوع می‌شود و در این غار مشغول به کاوش می‌شوند، اما در کاوش حتی یک قلم شی پیدا نمی‌شود.
حسن پور ادامه داد: سال 71 در غار «کلماکره» را به‌وسیله بتن مسدود می‌شود و دوباره در سال 72 کاوش‌ها صورت می‌گیرد و در این مرحله نیز چیزی به‌جز قوطی‌های کنسرو و مخلفاتی که از قاچاقچیان به‌جامانده چیزی پیدا نمی‌کنند و دوباره در غار با بتن بسته و تعطیل می‌شود.
حسن‌پور ادامه داد: در ورودی غار یک پاسگاه نگهبانی چندین سال ایجاد می‌شود که دوباره آن‌هم جمع می‌شود و سودجویان بازهم به این غار هجوم می‌آورند و به وسیله دینامیت در ورودی غار «کلماکره» را منفجر می‌کنند، هجوم‌های بعدی به دنبال اشیا نبوده بلکه سقف و دیوارهای غار را می‌کَنند و منجر به تخریب قندیل‌های طلایی و زیبای غار «کلمالکره»، خشک شدن «آب‌چاله‌های» داخل غار می‌شود و ضربه سنگینی به طبیعت این غار وارد می‌شود که به‌واقع یک تراژدی خیلی سخت رقم می‌خورد.
غاری که فصلی جدید در تاریخ گشود
این باستان‌شناس لرستانی بابیان اینکه کشف غار «کلماکره» موجب شد که سایر غارهای لرستان نیز تخریب شوند ادامه داد: غارهای هومیان، میرملاس، یافته و ... از سوی مردم به بهانه پیدا کردن گنج از بین رفتند اما به‌غیراز اینکه اشیای غار «کلماکره» به غارت رفت تمام زیبایی‌های غار از بین رفت.
حسن‌پور بابیان اینکه وقتی‌که اشیای گران‌قیمت غار «کلماکره» وارد کشورهای خارجی شد، آن‌ها اشیایی گران‌قیمت و بسیار زیبا بودند و با هیچ جا قابل‌مقایسه نبودند تا باب تازه‌ای از مطالعات در این غار شروع شود گفت: در این مطالعات مشخص‌شده که قومی در دوره ایلام نو و 740 قبل از میلاد در لرستان زندگی می‌کرده که این قوم حکومت محلی کوچک، اما بسیار ثروتمند و باهنر خیلی غنی بوده که تحت سیطره ایلام نو و قبل از هخامنشیان در این منطقه حکمرانی می‌کرده است.
نام 17 نفر از پادشاهان در کتیبه‌های کشف‌شده در غار «کلماکره» قابل‌رؤیت استوی بابیان اینکه این حکومت، به نام خاندان «سمتی» یا «ساماتوره» بوده که نام 17 نفر از پادشاهان در کتیبه‌های کشف‌شده در غار «کلماکره» قابل‌رؤیت است گفت: از این پادشاهان، چهار نفر لقب شاه دارند و بقیه نیز پیروان آن‌ها بوده‌اند.
این باستان‌شناس لرستانی با بیان اینکه اگر کاوش‌ها به شکل علمی در غار «کلماکره» صورت می‌گرفت و اشیا از بافت خودشان به دست می‌آمد می‌توانست تاریخ جهان را متحول کنند و باب تازه‌ای از تاریخ جهان را مشخص کنند گفت: همه اشیا کشف‌شده از غار «کلماکره» طلا و نقره بوده است.
حراج اشیای «کلماکره» در خارج از کشور
حسن‌پور بابیان اینکه برخی از اشیا تاریخی غار «کلماکره» در قلعه فلک الافلاک خرم‌آباد و بخشی در موزه ملی ایران وجود دارند گفت: اما اغلب اشیا کشف‌شده از این غار در خارج از کشور وجود دارد که برای اولین بار در گالری هنر اتریش حراج شدند و یک دلال معروف عتیقه همه آن‌ها را خریداری کرد.
این باستان‌شناس لرستانی بابیان اینکه تکمیل‌کننده اطلاعات این غار در کتاب «احمد پرویز» در حال جمع‌آوری است اظهار داشت: در این کتاب یک سری نظریات جدید و متقن آورده که هم راجع به کاربری دقیق و نهایی این غار اشاره‌شده و هم در رابطه با قدمت این غار اطلاعات جدیدی را ارائه داده است.
حسن‌پور بابیان اینکه در رابطه با غار «کلماکره» اخیرا مقالات زیادی در خارج از کشور منتشرشده است ادامه داد: بااین‌وجود در هیچ‌کدام از این مقالات به‌درستی به کاربری و حتی قدمت این غار اشاره‌ای نکرده‌اند، اما احمد پرویز سال‌های سال است که راجع به غار «کلماکره» در حال بررسی بوده و تنها کسی است که روی تیکه‌ها و خورده‌هایی که از اشیاء باقی‌مانده بود کار باستان‌شناسی انجام داده است.
«کلماکره» و فاش شدن حکومت «ساماتوره»
موضوعی که هنوز برای باستان شناسان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد کاربری این غار استوی بابیان اینکه موضوعی که هنوز برای باستان شناسان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد کاربری این غار است گفت: مشخص نیست که این غار مخفیگاه، محل نگهداری ذخایر سلطنتی، نیایش، تدافعی، نظامی، سلطنتی و مردمی بوده است.
این باستان‌شناس لرستانی بابیان اینکه هر آنچه در رابطه با غار «کلماکره» در مقالات و کتاب‌ها اشاره‌شده نقض شده‌اند گفت: یک سری مؤلفه برای تعیین کاربری هر غار وجود دارد که به‌طورمعمول از روی اشیاء، داده‌های داخل غار، دست کندها، ظروف، نحوه زندگی و تأمین معاش و ... می‌توان کاربری غار را درک کرد اما مهم‌ترین مؤلفه در این زمینه اشیا بوده که با ما حرف می‌زنند.
حسن‌پور بابیان اینکه زمانی اشیایی که از غار به دست آمده را کنار هم قرار می‌دهیم باید مورد آزمایش قرار گیرند که آیا این اشیا مربوط به این غار است یا نه ادامه داد: در غار «کلماکره» این آزمایش‌ها روی اشیا انجام و مشخص‌شده که مربوط به این غار هستند چون هوازدگی که باعث خوردگی اشیا شده فقط در هوای غار «کلماکره» وجود دارد.
وی با اشاره به کشف کتیبه‌های تاریخی در غار «کلماکره» بیان داشت: کشف این کتیبه‌ها تاریخ را تکان داد به‌طوری‌که تا قبل از ترجمه این کتیبه‌ها نه نامی از حکومت «ساماتوره» در تاریخ ایران و جهان و نامی از پادشاهان آن زمان بوده و اولین بار از روی این کتیبه‌ها مشخص شد که این اشخاص در دوره ایلام نو در لرستان و در سرزمینی به نام «سمتی» یا «ساماتوره» زندگی کرده‌اند.
غارهای تاریخی ظرفیتی برای رونق گردشگری لرستان
غلامرضا سلیمانی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان هم در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به غارهای تاریخی لرستان اظهار داشت: در این راستا ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای حضور گردشگران در دستور کار قرار دارد.
وی بابیان اینکه غارهای تاریخی یکی از ظرفیت‌های مهم لرستان برای رونق حوزه گردشگری است بیان داشت: آنچه مهم بوده این است که زیرساخت‌های لازم برای بازدید گردشگران از این غارهای تاریخی در استان فراهم شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان با اشاره به فعال نبودن کارگروه غارشناسی در لرستان بیان داشت: معاونت عمرانی استانداری رئیس این کارگروه و میراث فرهنگی دبیر این کارگروه است و دستگاه‌های دیگر، بخش خصوصی نیز باید کمک کنند که این کارگروه در استان فعال شود.
سلیمانی با تأکید بر اینکه به‌طور حتم پیگیری‌های لازم را برای احیای این کارگروه با معاونت عمرانی استانداری لرستان خواهیم داشت افزود: طی دو سال گذشته به خاطر مشغله کاری و همچنین سایر هدف‌گذاری‌های دولت این کارگروه تشکیل نشد که امیدواریم بتوانیم آن را فعال کنیم.
بنابراین گزارش صحنه‌های رؤیایی استالاگمیت ها و استالاکتیت های طلایی‌رنگ غار «کلماکره»، حوضچه‌های پر از آب، دهلیزها و حفره‌های آن از جلوه‌های منحصربه‌فرد این غار شگفت‌انگیز است که چشم هر بیننده‌ای را نوازش می‌دهد.
اطلاعات به‌دست‌آمده از اشیای منسوب به این غار حاکی از آن است که این مجموعه یکی از شش گنجینه کشف شده بزرگ در جهان است.
