مری بارا چگونه نردبان ترقی را طی کرد؟

طی دهه 1960، این ایده شبیه یک شوخی بی‌‌‌مزه بود. اما دخترش، این ذهنیت را تغییر داد. دختری به نام «مری» که حالا مدیرعامل جنرال موتورز است. مری بارا فقط یک مدیرعامل زن قدرتمند نیست. دستاوردهای او فراتر از جنسیتش است. او یکی از موثرترین و موفق‌‌‌ترین مدیرعاملان جنرال موتورز است. او نخستین زنی است که مدیر یکی از سه شرکت خودروسازی برتر آمریکا شده (جنرال موتورز، استلانتیس و فورد). اقدامات او باعث شده جنرال موتورز به یکی از شرکت‌های پیشگام در زمینه برابری جنسیتی، عدالت و سهیم‌‌‌سازی تبدیل شود. او کسی بود که یک سازمان در حال مرگ را نجات داد؛ با امید بازگرداندنش به چیزی فراتر از دوران طلایی گذشته. وقتی صحبت از رهبرانی که الگوی سخت‌کوشی و اراده هستند به میان می‌‌‌آید، به سختی می‌توان کسی را پیدا کرد که بهتر از مری باشد. در این مقاله نگاهی می‌‌‌اندازیم به پیشینه او و مسیر طولانی‌‌‌اش از دوران دانشجویی تا ریاست یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خودروسازی جهان.

 نگاهی کوتاه به مسیر حرفه‌‌‌ای مری بارا

مری سال 1980 به برنامه آموزشی جنرال موتورز ملحق شد. اولین شغلش پس از فارغ‌‌‌التحصیلی از دبیرستان، نظارت بر گلگیرها و کاپوت‌‌‌ها در شرکت پونتیاک بود. او کار می‌کرد تا مخارج دانشگاهش را بپردازد. پس از پایان دانشگاه و دوره آموزشی جنرال موتورز در رشته مهندسی برق و الکترونیک در سال 1985، کارش را به عنوان مهندس ارشد در پونتیاک ادامه داد. استعداد او در رهبری باعث شد جنرال موتورز، او را برای تحصیل در رشته MBA در دانشگاه استنفورد بورسیه کند.

بین سال‌های 1990 تا 1999، در چند جایگاه مدیریتی مشغول به کار شد و نهایتا در سال 2003، مدیریت یکی از کارخانه‌‌‌ها را بر عهده گرفت. او پله‌‌‌های ترقی را یکی پس از دیگری طی کرد. بین سال‌های 2009 تا 2011، در حالی که پایبندی او به ترویج فرهنگ سازمانی سالم، شهره خاص و عام شده بود، به عنوان معاون منابع انسانی بین‌المللی انتخاب شد. او برای آنکه نشان دهد بوروکراسی در جنرال موتورز تا چه حد مضحک است، قوانین پوشش شرکت را که چند صفحه بود، در یک جمله خلاصه کرد: «لباس مناسب بپوشید.»

این اقدام سر و صدای زیادی میان رهبران جنرال موتورز که تعاریفشان از لباس مناسب با کارکنان فرق داشت، به پا کرد. مری اما بعدها در مصاحبه‌‌‌ای به بیزنس اینسایدر گفت: «می‌‌‌خواستم مسوولیت قوانین را بپذیرند و بدانند که خودشان باید مسوولیت رهبری تیمشان را بر عهده بگیرند.» مری باز هم از نردبان پیشرفت بالا رفت و در جایگاه‌‌‌های مهم بین‌المللی فعالیت کرد. تا اینکه در سال 2013، شرکت جنرال موتورز اعلام کرد که مری بارا، جانشین مدیرعامل وقت، «دن آکرسون» خواهد شد. او از سال 2014 تا به امروز، سکان یکی از کشتی‌‌‌های بزرگ عرصه کسب و کار را در دست داشته و به دستاوردهای متعددی دست یافته است. او کسی بود که توانست شرکت را از بزرگ‌ترین ورشکستگی تاریخش نجات دهد و آن را به یک کسب و کار با سودآوری بالا تبدیل کند.

زمانی که او و شرکتش زیر بار انتقادات مجلس سنا در رابطه با مسائل ایمنی قرار گرفتند، او توانست بحران را به خوبی مدیریت کند. مری همچنین سیاست‌های شرکت را طوری تغییر داد تا به توانمندسازی کارکنان کمک کند. به این ترتیب کارمندها می‌توانستند اشتباهات و مشکلات را در پایین‌‌‌ترین سطوح، گزارش دهند. او چشم‌‌‌اندازی ترسیم کرد که تا سال 2035، جنرال موتورز، فقط خودروی الکتریکی تولید کند. او پردرآمدترین مدیرعامل در خودروسازی است و یکی از 100 زن قدرتمند مجله فوربز است.

 بارا به چه صفاتی مشهور است؟

حالا چرا مری بارا؟ جنرال موتورز بیش از 155‌هزار کارمند دارد. از بین این همه آدم، چطور این یک نفر توانست نردبان ترقی را تا آخرین پله طی کند؟ او این موفقیت را مدیون ویژگی‌‌‌هایی است که باعث شدند از ده‌‌‌ها فردی که پتانسیل مدیرعامل شدن را داشتند، یک  سر و گردن بالاتر باشد.

1- چشم‌‌‌انداز شفافی درباره آینده ترسیم می‌کند

یکی از مهارت‌‌‌های استثنایی مری، «ترسیم و توضیح چشم‌‌‌انداز» است. او دنیایی را ترسیم کرده، «بدون تصادفات برای نجات جان‌‌‌ها»، «بدون تولید کربن تا نسل‌‌‌های آینده وارث سیاره سالم‌‌‌تری شوند»، و «بدون ازدحام تا مشتری‌‌‌ها دارایی ارزشمند خود، یعنی زمان را دوباره به دست آورند.» چشم‌‌‌انداز یک مدیرعامل در صورتی تاثیرگذار است که یک رسالت یا هدف را شامل شود، هدفی که ارزش جنگیدن داشته باشد و از منافع مالی فراتر رود. مری در مصاحبه‌‌‌ای با پادکست مجله کسب و کار هاروارد در این‌باره گفته بود:«ما معتقدیم که باید در قبال محیط‌زیست، کار درست را انجام دهیم. الان تکنولوژی‌‌‌اش را داریم. کارکنان ما نسبت به این چشم‌‌‌انداز، هیجان دارند و دوست دارند بخشی از آن باشند چون می‌‌‌خواهند مطمئن شوند برای شرکتی کار می‌کنند که نه تنها در کل در مسیر درستی است، بلکه در قبال محیط‌زیست و نسبت به مقوله ایمنی، هم برای فرزندان خود و هم برای نسل‌‌‌های آینده، کار درست را انجام می‌دهد.» این آینده روشن و هدفمند، تحول و‌گذاری آشکار از دوران سیاه شرکت در سال 2009 است؛ دورانی که شرکت با یک سقوط مالی مواجه شد. رهبری او شرکت را در مسیر جدیدی قرار داد تا هم افراد، آن گذشته را پشت سر بگذارند و هم صنعت خودروسازی، به سوی آینده‌‌‌ای روشن و پایدار حرکت کند.

2-از زوایای مختلف، رهبری می‌کند

مری طی سال‌های فعالیتش، سِمت‌‌‌های متعددی در جنرال موتورز داشته است. به همین علت، کسب و کار و افراد را مثل کف دستش می‌‌‌شناسد. همین باعث شده نسبت به سایر افرادی که ممکن بود مدیرعامل شرکت شوند، به‌خصوص نسبت به گزینه‌‌‌های احتمالی خارج از سازمان، یک مزیت رقابتی داشته باشد. او چه زمان استفاده از استدلال‌‌‌های مهندسی، چه هنگام به‌کارگیری مهارت‌‌‌های مدیریتی یا ساده‌‌‌سازی فرآیندهای تولید یا استفاده از تجربیاتش در منابع انسانی، در هر حالی سازمان را از زوایای مختلف رهبری می‌کند. این به او اجازه می‌دهد که با یک ذهنیت چندوجهی به حل مشکلات بپردازد. مری از نظر تعامل با کارکنان و ایجاد یک فرهنگ سازمانی فوق‌‌‌العاده نیز از مزیت‌‌‌هایی برخوردار است چون هیچ کس نیست که او نتواند درکش کند. او در این‌باره گفته: «اولین شغلی که در جنرال موتورز داشتم، کنترل کیفیت خط مونتاژ بود. کارم این بود که فاصله میان گلگیر و درب موتور را چک کنم. یک تخته یادداشت و یک چیزی شبیه خط‌کش داشتم. در یک مقطع دیگر، کارم بررسی مشاغل بود. باید هر ساعت، 60 شغل را ارزیابی می‌کردم. چنین شغلی به تو یاد می‌دهد برای همه افرادی که کاری انجام می‌دهند ارزش قائل باشی». او دست در هر کاری داشته، از کارگری تا مدیریت. این باعث شده در تصمیماتش، در وهله اول افراد را در نظر بگیرد چون می‌تواند خودش را جای تک تک آنها بگذارد. او می‌‌‌داند هر یک از آنها چقدر سخت کار می‌کنند و چه سهمی در موفقیت شرکت دارند.

3- خدمت‌‌‌گزاری به‌عنوان یک چهره الهام‌‌‌بخش

باراک اوباما در سخنرانی‌‌‌ای در سال 2014 گفت: «مری بارا نمود وجدان کاری قدرتمند و وسعت رویاهای ماست.» این حسی است که همه کارکنان جنرال موتورز دارند. افراد درون شرکت، او را می‌‌‌ستایند چون او نمونه بارزی است که نشان می‌دهد سخت‌کوشی و از خودگذشتگی، شما را به کجا می‌‌‌رساند. به‌‌‌علاوه، با نگاهی به او متوجه می‌‌‌شوید که در جنرال موتورز، فرصت‌‌‌های بی‌شماری برای رشد وجود دارند، البته برای کسانی که پا پیش می‌‌‌گذارند و قابلیت‌‌‌های رهبری خود را نشان می‌دهند. علاوه بر این‌‌‌ها، مری به شرکت جانی دوباره بخشیده است. در سال 2009، وقتی جنرال موتورز در آستانه ورشکستگی بود، اکونومیست در مقاله‌‌‌ای نوشت: «هیچ کس باور ندارد که جنرال موتورز بتواند به دوران طلایی‌‌‌ و شکوه سابقش بازگردد.» اما در سال 2021، این اظهارات دیگر معتبر نبودند، به دلیل رشد 103‌درصدی درآمد در سه ماه دوم سال در مقایسه با همان بازه در سال قبل و البته به لطف رهبری و چشم‌‌‌انداز دقیق مری بارا.

سی‌‌‌ان‌‌‌بی‌‌‌سی در نوامبر 2020 در گزارشی به نقل از جنرال موتورز اعلام کرد که این شرکت در حال افتتاح 3‌هزار جایگاه شغلی است تا چشم‌‌‌انداز مری به حقیقت بپیوندد. در همان سال، بیشترین سهم بازار در صنعت خودروسازی آمریکا متعلق به این شرکت بود. این نشان‌‌‌دهنده میزان رشد شرکت از زمان ورشکستگی بود.

 مهندسی با یک گوی شیشه‌‌‌ای

مری بارا که ذاتا یک مهندس است، همیشه به دنبال راه‌‌‌هایی برای بهبود شرایط و رفع چالش‌هاست. انگار که از زمان تولد، یک گوی شیشه‌‌‌ای در دی‌‌‌ان‌‌‌ای او نهفته و قابلیت پیش‌بینی اتفاق‌‌‌های بعدی و بهره‌‌‌گیری از فرصت‌‌‌ها در خونش است. او می‌‌‌گوید: «به عنوان رئیس و مدیرعامل جنرال موتورز، حالا یک فرصت و مسوولیت منحصر به فرد در اختیار دارم که از نگرش مهندسی خود برای بهبود وضع جهان در مقیاسی بزرگ‌تر استفاده کنم.» او می‌‌‌گوید که ماشین‌‌‌ها، زندگی‌‌‌اش هستند. به باور او، ماشین‌‌‌ها نماد آزادی‌‌‌اند که انقلابی در جوامع به پا کرده‌‌‌اند و حالا پس از گذشت بیش از یک قرن، او فرصتی دیده تا دوباره جامعه را دگرگون کند. جنرال موتورز، یکی از موفق‌‌‌ترین شرکت‌های خودروسازی جهان و دارای برندهای محبوبی مثل شورولت و کادیلاک است.

مری در لینکدینش نوشته: «راز موفقیت ما، افرادمان هستند. ما به همدیگر گوش می‌‌‌کنیم، از یکدیگر یاد می‌‌‌گیریم، با هم همدلی و همدیگر را در کارها سهیم می‌‌‌کنیم. من به چابکی تیمم هنگام مواجهه با بحران‌ها افتخار می‌‌‌کنم. ما متعهدیم که همین عزم و اراده را به سایر حیطه‌‌‌های کسب و کارمان نیز ببریم.» گرچه جنرال موتورز بیش از 100 سال قدمت دارد اما نیمی از کارکنانش، تنها چند سال است که در آنجا مشغول به کارند. مری می‌‌‌گوید: «همه چیز به هدف بستگی دارد. این نیروهای جدید دوست دارند در ایجاد تغییر در جهان، سهیم باشند.»

 چشم‌‌‌انداز جسورانه

سال 2021، جنرال موتورز دو هدف تجاری خود را اعلام کرد: دو برابر شدن درآمد تا 2030 و سبقت از تسلا به عنوان رهبر تولید خودروهای برقی. به نظر می‌رسد که مری قابلیت تحقق این اهداف را دارد. اگر ایلان ماسک، شاه عرصه خودروهای برقی است، مری نیز رهبری شورشی است که در حال شارژ کردن ماشینش به سمت قصر شاه است و آماده است که تاج و تخت را از ایلان ماسک بگیرد. او قابلیت‌‌‌های رهبری لازم را داراست و اگر تنها یک چیز را در مسیر حرفه‌‌‌ای خود ثابت کرده باشد، این است که نباید قابلیت‌‌‌هایش را دست کم گرفت.