سوء ظن به خود و حسن ظن به دیگران یعنی چه؟

امام علی(ع) می فرماید: مؤمن شب صبح نمی کند و صبح را به شب نمی رساند مگر آن که به نفس خود بدگمان است و پیوسته از او عیب جویی می کند و زیادتر از آن چه نموده است از آن می طلبد. در سخن فوق به صراحت معنای سوء ظن به خود بیان شدهاست. بدبینی به خود، یعنی خود را همواره مقصر دیدن و مغرور نشدن و خود را برتر از دیگران ندیدن اگر این سوء ظن به خود حاصل شد قطعاً حسن ظن به دیگران نیز محقق خواهد شد وقتی کسی به خود بدبین باشد به دیگران خوش بین خواهد بود از این رو امام علی(ع) می فرماید: خوشا به حال کسی که عیب هایش او را از عیب های دیگران باز دارد. 
دیده زعیب دگران کن فراز صورت خود بین و در او عیب ساز
اسلام به این دو امر توصیه فراوان دارد تا از یک سو از ابتلا به عجب و خود بینی پیشگیری گردد و از سوی دیگر امنیت فکری افراد جامعه تأمین گردد. خوش بینی به دیگران، به معنای عمل آن ها را حمل بر صحت کردن و توجیه نمودن. همان طور که امام علی(ع) فرموده اند: اعمال برادرت را بر بهترین وجه حمل کن مگر آن که حجت و دلیلی برای تو پیدا شود که راه توجیه را ببندد و هرگز نسبت به سخنی که از برادر مسلمانت صادر شده است بدگمان مباش در صورتی که می توانی آن را به صورت خوبی توجیه کنی.