آداب زیارت

باری چون قصد زیارت اولیاء حقیقی سلام الله علیهم را بنماید، اولا باید بداند که نفوس مقدسه طیبه طاهره چون از ابدان جسمانیه مفارقت نمود، و متصل به عالم قدس و مجردات گردید غلبه و احاطه ایشان به این عالم اقوی گردد، و تصرفاتشان در این نشأت بیش از سابق می شود، و اطلاعاتشان به زائرین اتم و اکمل گردد.

«فهم احیاء عند ربهم یرزقون فرحین بما آتیهم الله من فضله» . ⁽¹⁾

پس نسیم الطافشان و رشحات ⁽²⁾ انوار آن بزرگواران بر زوار و قاصدین ایشان می رسد خصوصا للخلص من قاصدیهم ⁽³⁾ پس خوبست زوار به قصد تجدید عهد با آنها و اعلاء کلمه ایشان و رغما لانف اعداء ⁽⁴⁾ آنها و قصد زیارت مؤمن خالص الایمان و به امید استشفاع از برای بخشش گناهان و رجاء وصول بر فیوضات عظیمه رو به آن بزرگواران کند با مراعات آن آدابی که در کتب مزار ثبت است، و باید بداند که آنها مطلع بر حرکات و سکنات این شخص بلکه مطلع به خطورات قلبیه این هستند، و لذا باید کمال سعی در تضرع و ذل و انکسار بنماید خصوصا در حین دخول به مرقدهای شریفه ایشان و حواس خود را به تمامه و کماله جمع نماید، که تفرقه حواس و تشتت افکار باطله بمنزله پشت کردن به امام است، مبادا با کسی صحبت خارجه بکند، چه جای اینکه در حرم مطهر نستجیر بالله غیبت کند یا گوش به غیبت دهد، و یا دروغ گوید یا به سایر معاصی مرتکب شود، بلکه صدا هم نباید بلند کند، «لا ترفعوا اصواتکم فوق صوت النبی» ⁽⁵⁾ در اینجا هم جاری است، خصوصا در حرم امیر سلام الله علیه که بمنزله نفس رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است، چهار گوشه قبر مطهر را ببوسد، و به زبان خود عرض حال کند و حاجاتش را از آن بزرگوار بخواهد، بگوید: ای بزرگ بر همه کس:

یا من بازمانده را نزد خود از وفا طلب

یا تو که پاکدامنی مرگ من از خدا طلب

و در وقت عتبه ⁽⁶⁾ بوسی هم این شعر مناسب است:

من ارچه هیچ نیم هر چه هستم آن توأم

مرا مران که سگی سر بر آستان توأم

و ایمان خود را به ایشان بعد از عرضه بسپارد امانتا که عند الحاجه رد نمایند، و شیطان نتواند در حین مردن از وی بستاند، و مصائب وارده بر آن بزرگواران را خصوصا در حرم مطهر حضرت ابی عبدالله الحسین علیه السلام یاد بیاورد یکی یکی تفصیلا و بر آنها گریه کند .

اگر بتواند یک توبه درستی با جمیع مقررات معلومه در محل خود در خدمت امام علیه السلام بجا آورد آن بزرگوار را شاهد ⁽⁷⁾ و شفیع ⁽⁸⁾ قرار بدهد، و بنا بگذارد عند المراجعه ⁽⁹⁾ دهنی را که به آن آستانه شریفه رسیده، و اعضائی که بر آنجاها مالیده شده، و از برکت آنها اکتساب نور کرده دوباره به لوث معاصی ملوت نگرداند، بلکه از لغویات بی فایده هم اجتناب نماید. باید حالش با حال وقتی که مشرف نشده بود تفاوت بین داشته باشد و مهما امکن خدام و مجاورین را مراعات نماید به عطا و بخشش و احسان و آنها را اکرام نماید و در نظرش وقعی داشته باشند، هر چه از آنها جفا ببیند، به شیرینی متحمل شود، بداند از که کشیده، در راه که بوده، در بذل مال به آنها مضایقه نکند و مشایخ و اهل علمشان را بیشتر از همه تکریم و توقیر نماید، و در سختی و شداید سفر از عمل خود منضجر و پشیمان نگردد، خصوصا در مقام خوف از اعداء که خودشان فرموده اند: «الا تحبون ان تخافوا فینا» ؟ ⁽¹⁰⁾

و استعجال در مراجعت از مشاهد مشرفه ننماید، مهما امکن توقف کند، وسوسه خیالی که کارم معوق مانده، خانه ام تنها است، خرجی ندارم، رفیق می رود و غیر ذلک از آن فکرهائی که اگر خودش تأمل کند می داند که شیطان او را اغوا می نماید تا از زیارت باز ماند، به خود راه ندهد، خصوصا اگر جمعه یا یکی از زیارت های مخصوصه قریب باشد، زیرا که چهل یا پنجاه یا بیشتر از عمرش گذشته یک دفعه موفق به زیارت شده هیهات که دیگر برگردد، دوباره موفق بر مراجعت شود، مادامی که آنجا هست خیالش می رسد که برگشتن و آمدن حتی سالی یک مرتبه سهل کاریست، اما نخواهد شد، تجربه شده.

باری باقی ماند کلام در اینکه مادامی که در مشاهد است، آیا زیارت امام و داخل حرم زیاده برود یا نه، پس صبح و شام مشرف شود.

گفته اند بزرگان: هر چه بیشتر بهتر، لیکن حق در مسأله تفصیل است، باطلاقه درست نیست، اجمالش اینست که با این شرایط مقرره مزبوره در سابق، اکثارش به غایت مطلوب است، و به غیر آن باز تفصیل دیگر دارد، ورقه را گنجایش این مطالب نیست، و الله العالم بالصواب .

پی نوشت ها:

.1 آنان زنده اند و در پیشگاه پروردگارشان روزی می خورند و به آنچه خداوند از راه فضل و کرمش به آنها داده شادمان هستند.

.2 رشحات: تراوشات.

.3 برای افراد خالص از قصد کنندگان آنها.

.4 رغما لانف اعداء: علیرغم دشمنان، بجهت سرکوبی و خوار ساختن آنان.

.5 صداهای خود را از صداهای پیامبر (ص) بلندتر نکنید.

.6 عتبه: ضریح و بارگاه.

.7 شاهد: حاضر، آگاه، گواهی دهنده.

.8 شفیع: شفاعت کننده، واسطه.

.9 عند المراجعة: بوقت بازگشت.

.10 آیا دوست ندارید که در راه ما ترسی به شما برسد؟