فوران آتشفشان هونگا تونگا-هونگا هائاپائی که در سال 2022 در زیر آب‌های اقیانوس آرام رخ داد، نزدیک به 150 میلیون تن بخار آب را به هوا پرتاب کرد. اکنون، بیشتر حجم بخار آب پرتاب‌شده، در جو زمین باقی مانده و در بسیاری از نقاط جو، غلظت بی‌سابقه‌ای از بخار آب را به ثبت رسانده است. کریستین فون ساوینی از دانشگاه گرایفسوالت در آلمان، این رویداد را «بسیار خاص و بی‌سابقه» توصیف می‌کند.
به گزارش زومیت، فوران آتشفشان تونگا در اقیانوس آرام جنوبی اولین رویداد این‌چنینی بود که توسط محققان، با استفاده از ماهواره‌ها رصد شد. این امر، به انتشار انبوهی از مطالعات در‌مورد آثار چنین رویدادی بر اقلیم جهانی، ازجمله اثر گرمایش محدود بخار آب به‌عنوان یک گاز گلخانه‌ای، منجر شد.
فوران تونگا، غلظت بخار آب را در لایه استراتوسفر تا 15 درصد افزایش داد. لایه استراتوسفر که در فاصله‌ی 6 تا 50 کیلومتری بر فراز زمین قرار دارد، دومین لایه بزرگ در جو زمین محسوب می‌شود.
برخلاف فوران‌های دیگر، در فوران تونگا گوگرد زیادی آزاد نشد. گوگرد اثر خنک‌کنندگی دارد، بدین ترتیب، مطالعه‌های قبلی نتیجه گرفتند که این اثر گرمایشی کوچک تا سال 2035 ادامه خواهد داشت.
جرالد ندولوها از آزمایشگاه تحقیقات نیروی دریایی ایالات متحده در واشنگتن دی‌سی و همکارانش، با استفاده از ابزار مایکروویو روی ماهواره‌ی آئورای ناسا و چندین ابزار زمینی، غلظت بخار آب را در لایه استراتوسفر و لایه بالایی‌اش، لایه مزوسفر، در سال‌های پس از فوران اندازه‌گیری کردند.
غلظت بی‌سابقه‌ی بخار آب در استراتوسفر و مزوسفر، رکورد 20 سال گذشته را می‌شکند
محققان دریافتند که در نوامبر 2023، غلظت بخار آب در بیشتر بخش‌های جَو، در ارتفاعات بالاتر از 17 کیلومتر، دچار افزایش بسیاری شده است. این امر نشان می‌دهد که با گذشت تقریباً دو سال، بیشتر میزان بخار آب حاصل از فوران تونگا هنوز در جو باقی مانده است. غلظت بی‌سابقه‌ای از بخار آب که در بسیاری از بخش‌های استراتوسفر و بخش‌های بزرگی از مزوسفر یافت شد، تمام رکوردهای 20 سال گذشته را می‌شکند.
فون ساوینی می‌گوید: «این که بخار آب در جو به دام افتاده است، مایه تعجب نیست. زیرا علاوه‌بر چرخش آهسته‌ی استراتوسفر و تجزیه دراثر نور خورشید، هیچ رویداد عمده‌ی دیگری موجب خروج بخار از جو نمی‌شود.
اما توانایی ردیابی آلودگی بخار آب با چنین جزئیاتی، به دانشمندان علوم جوی امکان می‌دهد تا بینشی درباره‌ی چگونگی تأثیر چنین فوران‌هایی بر اقلیم، از تخریب احتمالی لایه ازون تا تشکیل ابر، به دست آورند.
فون ساوینی می‌گوید بخار آب ناشی از فوران، اکنون به ارتفاع 90 کیلومتری رسیده و در منطقه‌ای از جو به نام مزوپاز (مرز بین مزوسفر و ترموسفر) مستقر شده است. این امر، به تیم او امکان داد تا برای اولین بار، چگونگی تأثیر آب اضافه‌شده بر ابرهای شب‌تاب کمیاب را مشاهده کنند.
این اثر برای اولین بار حدود دو سال پس از فوران آتشفشان کراکاتوآ در سال 1883 دیده شد. قبل از فوران تونگا، فوران کراکاتوآ آخرین باری بود که یک آتشفشان میزان بسیار زیادی آب را به آسمان پرتاب کرد.
یافته‌های مطالعه در مجله JGR Atmospheres منتشر شده است.
