حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر بابایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) ضمن اشاره به یکی از تفاسیر معاصر، گفت: تفسیر «کشف‌الاسرار النورانیه» تالیف محمدبن احمد اسکندرانی است؛ وی متوفای سال 1306 هجری قمری است.
وی ادامه داد: براساس آنچه در مقدمه این تفسیر آمده است، وی درباره هدف از نوشتن این تفسیر آورده است که من روزی در جمع عده‌ای از دانشمندان مسیحی بودم و آن‌ها درباره چگونگی شکل‌گیری سنگ‌های ذغالی بحث می‌کردند و از من پرسیدند که آیا در قرآن چیزی در این باره وجود دارد یا نه که من هم تصمیم به پاسخگویی گرفتم و همین عاملی برای نوشتن این تفسیر شد.
بابایی عنوان کرد: مولف براساس همین مقدمه، تصریح دارد که این تفسسیر علمی است و حتی در مقدمه هم درباره سنگ‌های ذغالی مطالبی آورده است. این تفسیر سه بخش دارد که شامل انسان و حیوان‌شناسی، کیهان‌شناسی و گیاه‌شناسی است.
این محقق قرآنی تصریح کرد: در بخش اول، آیات حیوان و انسان و بعد آیات و روایات مربوطه بیان شده است و به صورت ساده و مختصری متناسب با مضمون آیات با نگاه علمی مطالبی بیان شده است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تصریح کرد: در زمینه کیهان‌شناسی نیز وی آیات مرتبط را از قرآن استخراج کرده و درباره آن متناسب با کشفیات این علم مطالبی را بیان کرده است.
پرهیز مولف از تفسیر به رای
وی با اشاره به روش اجتهادی ـ علمی این تفسیر، افزود: یکی از ویژگی‌های این تفسیر آن است که یافته‌های علمی را بر آیات تحمیل نکرده است و آیات را به صورت ساده، تفسیر کرده و مطالب علمی عقلی را بدون ربط به آیات آورده است و دچار تفسیر به رای نمی‌شود.
بابایی بیان کرد: اگر چه پاسخ وی به سؤالات و شبهات در مواردی متقن و رسا نیست، ولی ورود به این بحث از نقاط قوت این تفسیر به شمار می‌رود.
نقطه ضعف تفسیر
وی افزود: یکی از نقاط ضعف این تفسیر آن است که در بحث قرائات، مباحث متقن و طبق قاعده نیست، از نظر مفردات در مواردی خوب توضیح نداده و بدون معنا از آن عبور کرده یا معنا را بیان کرده، در حالی که استناد آن معنا برای یک واژه را مطرح نکرده است.
عضو انجمن قرآن‌پژوهی حوزه علمیه ادامه داد: یکی از نقاط ضعف این تفسیر عدم تفسیر قرآن به قرآن است، مثلا برای تفسیر آیه «وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْیَةً تَلْبَسُونَهَا»(آیه 12 سوره فاطر) می‌توانست از«مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیَانِ»( آیه 19 الرحمن) کمک بگیرد که این کار را نکرده و مصداق حلیه را روشن نساخته است.
وی افزود: یکی از شاخصه‌های این اثر، استناد به روایات است. البته وی به روایات ائمه(ع) توجه کافی ندارد که از نقاط ضعف آن است، ولی به روایات پیامبر(ص) و صحابه و تابعین توجه نشان داده است.
بابایی بیان کرد: در مواردی مطالب علمی وی، بیگانه از موضوع آیات است مثلا در بحث پرداختن به مورچه‌ها و زنبورها به تقسیمات این دو موجود پرداخته در صورتی که ضرورتی نداشت.
وجود پیش‌فرض‌های باطل
وی اظهار کرد: یکی از نقاط ضعف این تفسیر داشتن پیش فرض‌های باطل است؛ مثلا در آیه شریفه «یَهَبُ لِمَنْ یَشَاءُ إِنَاثًا وَیَهَبُ لِمَن یَشَاءُ الذُّکُورَ»(ایه 49 سوره شوری) وی با این پیش فرض باطل به تفسیر آیه پرداخته است که دختر ارزشش کمتر از پسر بوده و لذا قرآن کریم نیز ابتدا «اناث» آورده و بعد از آن «ذکور» را مطرح می‌کند.
بابایی در نتیجه‌گیری نقاط ضعف و قوت این تفسیر عنوان کرد: روشن نبودن مبنای مولف در تعیین قرائت صحیح، عدم تبیین برخی مفردات، استفاده اندک از تفسیر قرآن به قرآن و روایات اولیاء الهی و استناد به روایات بدون ذکر مآخذ همچنین مطالب علمی غیرمستند و استناد به برخی پیش‌فرض‌های غلط از جمله نقاط ضعف به شمار می‌روند.
بابایی ادامه داد: جداسازی مطالب علمی و عدم تحمیل مطالب علمی بر آیات که در تفسیر المیزان هم آن را می‌بینیم از نقطه‌‌های قوت این تفسیر است.
