دانشمند فرهیخته، محقق وارسته و پژوهشگر پرتلاش، مرحوم آیة الله سید عبدالعزیز طباطبایی، بیست و سوم جمادی الاولی 1348 ه . ق . برابر با چهارم آبان 1308 ه . ش در خاندانی اصیل، علم پرور و پرفضیلت در نجف اشرف به دنیا آمد . پدرش نوه دختری و مادرش نوه پسری فقیه بزرگ شیعه، آیة الله العظمی سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (م: 1337 ه . ق) صاحب عروة الوثقی بود . خاندان سید یزدی، یکی از خاندانهای مشهوری بودند که در حوزه علمیه نجف و فقاهت شیعه نقش مؤثری داشتند و دانشدوستی و ذکاوت علمی را از پدر خویش به ارث برده بودند .
محقق طباطبایی دوران کودکی خود را در چنین خانواده ای میان کتاب و کتابخانه و مدرسه گذراند و طبیعتا استعداد این کودک خردسال با چنین شرایطی پرورش یافت . دوستان ایام کودکی وی، اذعان می کنند که او از همان سالها متین و کم صحبت و بی تکلف بود، و در گفتار و کردار بزرگترها دقت می کرد .
شاید علاقه به کتابشناسی و نسخ خطی را محیط دوران کودکی وی یعنی کتابخانه مدرسه سید یزدی، در وی ایجاد کرده بود . محقق طباطبایی ضمن خاطرات دوران کودکی خود به کتابهایی اشاره می کند که در کتابخانه و پشت شیشه، توجهش را جلب کرده بودند و وی ساعاتی از وقت خود را به تهیه فهرستی از اسم این کتابها و نام نویسندگان آنها می گذراند . وی که در آن زمان، به خاطر سن کم خود، اجازه دست زدن به کتابها را نداشته، مجبور بود از پشت شیشه فقط آنچه بر عطف کتابها نوشته شده بود، یادداشت کند . فهرست این کتابها، اولین کاری بود که محقق طباطبایی در سنین کودکی انجام داده بود و آن را به شیوه تذهیبی که بر برخی نسخ دیده بود، با دستان کوچک خود و با همان قلمی که در دست داشت تزیین کرده بود . این موضوع، نقش مؤثر محیط علمی او را در علاقمندی به کتاب و کتابت به خوبی نشان می دهد .
محقق طباطبایی هشت ساله بود که مادرش را از دست داد، مادر او بانویی بود خوش اخلاق و مؤمن و باتقوا که از پدر، نوه آیة الله العظمی سید محمدکاظم یزدی و از مادر، نوه شیخ انصاری رحمة الله علیه بود . فقدان مادر در این سن کم، وابستگی او را به پدر بیشتر می کند . پدرش آیة الله سید جواد طباطبایی، دانشمندی پارسا و باتقوا بود و در پرورش دینی فرزندش، تلاش فراوان داشت . محقق طباطبایی گاه با علاقه فراوان از شبهایی که در مسجد تا به صبح کلمه به کلمه همپای پدر ختم قرآن می کرد یاد می کند . متاسفانه روزگار به این ایام فرصت چندانی نداد و محقق طباطبایی در همان سنین نوجوانی پدر را نیز از دست داد . او که در نوجوانی وارد تحصیلات حوزوی شده بود، با فقدان پدر، حجره مدرسه را از دست نمی دهد و خود را وقف مدرسه و کتاب و درس و بحث می کند . در این زمان وجود اساتید برجسته حوزه علمیه نجف در همه سطوح، مشوق تلاش وی در مطالعه بیشتر و رسیدن به درجات بالای علمی می شود . وی ادبیات، صرف و نحو را نزد مرحوم سیدهاشم حسینی تهرانی (م: 1411 ه . ق) مؤلف کتاب علوم العربیة و توضیح المراد، و منطق را نزد سید جلیل فرزند سید عبدالحی طباطبایی یزدی (م: 1413 ه . ق) فرا گرفت . پس از آن در فلسفه، شرح منظومه سبزواری را نزد آیة الله سید عبدالاعلی سبزواری (م: 1414 ه . ق)، و اسفار ملاصدرا را نزد شیخ صدرا بادکوبی (م: 1392 ه . ق) آموخت . ایشان شرح لمعه را در محضر میرزا حسن نبوی و شیخ ذبیح الله قوچانی و قوانین میرزای قمی را در محضر آیة الله سیدعلی علامه فانی اصفهانی (م: 1409 ه . ق) تلمذ نمود . آنگاه دروس عالی سطح را در محضر شیخ عبدالحسین رشتی (م: 1373 ه . ق) مؤلف شرح کفایه و کشف الاشتباه، و شیخ مجتبی لنکرانی (م: 1406 ه . ق) مؤلف کتاب او فی البیان به پایان برد .
سرانجام درس خارج فقه و اصول را از محضر آیة الله العظمی سید عبدالهادی شیرازی (م: 1382 ه . ق) و آیة الله العظمی حاج سیدابوالقاسم موسوی خوئی (م: 1314 ه . ق) کسب دانش نمود .
محقق طباطبایی در سال 1369 ه . ق ازدواج می کند . همسر وی، فرزند آیة الله حاج سید اسدالله طباطبایی یزدی آخرین پسر آیة الله العظمی سید محمدکاظم یزدی بود . مرحوم سید اسدالله طباطبایی آن زمان مدیر مدرسه سید یزدی بود و با رفتاری عالمانه و خلقی کریم - که زبانزد خاص و
عام بود - یکی از مهمترین مدارس حوزه علمیه نجف را اداره می کرد . پس از درگذشت وی در سال 1392 ه . ق محقق طباطبایی مدیریت آن مدرسه بزرگ را بر عهده می گیرد .
محقق طباطبایی تابستان هر سال با سفر به ایران، به کتابخانه های خصوصی و عمومی مراجعه می کند و ضمن مطالعات فراوان یادداشتهای زیادی تهیه می نماید . در آمد و رفت به ایران، اقامت در همدان را نیز غنیمت می داند و در خانه و کتابخانه آیة الله العظمی آخوند ملاعلی معصومی همدانی، که با او الفتی بسیار داشت، توقف های یک ماهه و دو ماهه می کند . نسخ خطی آنجا را می بیند و با دست پر به عراق باز می گردد .
در سه سفر حج نیز در کتابخانه های مکه و مدینه نسخ خطی نفیسی را می بیند و برخی از آنها را به طور کامل استنساخ می کند . همچنین در تابستان سال 1383 ه . ق از عراق به سوریه و لبنان سفر می کند و در یک اقامت سه ماهه، در کتابخانه های ظاهریه، مجمع علمی دمشق، کتابخانه اوقاف حلب و کتابخانه دانشگاه آمریکایی بیروت مطالعات زیادی انجام می دهد و به گفته خود ایشان، در این سفر با دیدن این کتابخانه ها دنیای تازه ای به روی وی گشوده می شود .
آشنایی و الفت محقق طباطبایی با دانشمند بزرگ و کتابشناس با عظمت، مرحوم شیخ آقابزرگ تهرانی (م: 1389 ه . ق)، تاثیر بسیاری در شخصیت علمی وی می گذارد . یادداشتهایی را که از سفرهای متوالی به ایران به همراه می آورد، هر بار در اختیار شیخ آقابزرگ تهرانی قرار می دهد تا هم از زیر چشم تیزبین استاد بگذرد و او را راهنمایی کند، و هم برای تدوین دائرة المعارف بزرگ کتابشناسی شیعه، الذریعة الی تصانیف الشیعة، مورد استفاده قرار گیرد . وی علاوه بر جمع آوری مواد علمی برای تدوین الذریعه، اقدام به کتابت متن مجلدات الذریعه از روی دستخط استاد می نماید و جلدهای 13 و 14 آن، از روی استنساخ ایشان چاپ می شود . محقق طباطبایی تا پایان عمر، شیفته استاد بود و از او به عظمت و بزرگواری یاد می کرد . وی از همان سالهای چاپ الذریعه، فکر نوشتن مستدرکی را برای آن در سر می پروراند، اما متاسفانه چاپ کتاب به کندی پیش می رفت و نوشتن مستدرک به تاخیر می افتاد از این رو ایشان اقدام به استنساخ متن کامل کتاب الذریعه نمود - که جلدهای 13 و 14 الذریعه نیز برای آنکه سریعتر چاپ شود، از روی همین نسخه در نجف چاپ شد - . وی در سال 1399 ه . ق دست به کار تدوین مستدرک الذریعه شد و شروع به جمع آوری و فیش کردن کتابهایی نمود که نام آنها در الذریعه نیامده است - .
محقق طباطبایی بیشتر وقت خود را تا پایان عمر یعنی هفتم ماه رمضان 1415 ه . ق صرف تدوین این اثر گرانسنگ نمود و گنجینه ای بالغ بر یازده هزار فیش بر جای نهاد .
همچنین، از جمله کسانی که نقش مؤثری در تقویت روحیه پرتلاش و پرحوصله او، در امر تحقیق و پژوهش داشت، علامه امینی (م: 1390 ه . ق) صاحب کتاب الغدیر رحمة الله علیه بود .
محقق طباطبایی مدت 25 سال پیوسته را در کنار علامه امینی به جمع نسخ خطی و اداره کتابخانه امیرالمؤمنین (ع) در نجف گذراند و بسیاری از مایه علمی خود را مدیون شاگردی وی می دانست . ایشان ضمن ارتباط علمی خود با علامه امینی، وی را در تهیه منابع کتاب گرانسنگ الغدیر یاری رسانده و طی سفرهای خود به کتابخانه های ایران و ترکیه، در به ثمر رسیدن تحقیقات علامه امینی نقش بسزایی را ایفا می کند . بعد از سفری که محقق طباطبایی در سال 1383 ه . ق به سوریه و لبنان داشت، دو سفر دیگر نیز همراه با فرزند علامه امینی به سوریه و ترکیه می رود، علامه امینی هم که در ایران به سر می برد به آنان می پیوندد، ولی به علت کسالت نمی تواند در ترکیه بماند و ناچار به بازگشت می شود . در آن سفر محقق طباطبایی و فرزند علامه امینی در ترکیه می مانند و مقدار زیادی از نسخ نفیس را برای کتابخانه امیرالمؤمنین عکسبرداری می کنند . محقق طباطبایی نسخ خطی کتابخانه را در سه جلد تنظیم می کند . این فهرست اکنون به صورت متوالی در مجله تراثنا منتشر می شود .
وی در سال 1397 ه . ق نجف را ترک می کند و عازم ایران می شود و در قم سکنی می گزیند . ایشان در قم، در ادامه راه دو استاد بزرگ خود، مشغول به تکمیل مستدرک و تعلیقاتی که بر الذریعه و الغدیر داشت می شود .
محققان و نویسندگان در ایران از محضر وی بهره مند می شوند و او نیز با دست باز، از هر کاری که در زمینه تحقیقات تاریخ و رجال و تراجم و حدیث و کتابشناسی شیعه انجام می شود استقبال می کند . وی همیشه از استاد خود آیة الله میرزا محمدعلی اردوبادی (م: 1380 ه . ق) به بزرگی یاد
می کرد و یکی از خصوصیات بارز او را کمک علمی به دیگران در تحقیق و رفع مشکلات علمی می دانست . محقق طباطبایی، خود نیز راه و روش استاد را در پی می گیرد و منزل و کتابخانه خود را در اختیار محققان و پژوهشگران قرار می دهد، به طوری که خانه ایشان، روز و شب محل تردد اهل قلم می شود و گاهی حدود ده ساعت از شبانه روز خود را صرف راهنمایی و تکمیل آثار دیگران می کرد . مؤسسات مختلف تحقیقات اسلامی در ایران وجود ایشان را مغتنم دانسته، در تحقیقات خود به ایشان مراجعه می کردند . از جمله مؤسساتی که محقق طباطبایی با ایشان همکاری نزدیک می نمود، مؤسسه آل البیت (ع)، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بنیاد نهج البلاغه و بنیاد بعثت را می توان نام برد .
محقق طباطبایی در کنگره های مختلفی چون کنگره شیخ طوسی از سوی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1389 ه . ق، کنگره حسین دی از سوی محمدی تراست در سال 1404 ه . ق و کنگره امام علی (ع) در سال 1410 ه . ق در لندن، کنگره شیخ مفید در سال 1413 ه . ق . در قم، کنگره هزاره نهج البلاغه در سال 1399 ه . ق و کنگره هزاره شریف رضی در سال 1406 از سوی بنیاد نهج البلاغه در تهران و کنگره کتاب و کتابخوانی در تمدن اسلامی در مشهد، شرکت نمود .
وی با بسیاری از دانشمندان و اسلام شناسان دنیا مخصوصا در کشورهای عربی ارتباط داشت و در ایجاد ارتباط علمی بین پژوهشگران داخل کشور با دنیای عرب نقش مؤثری داشت .
محقق طباطبایی برای بازدید از نسخ خطی به بسیاری از شهرهای ایران مسافرت نمود و با بسیاری از دانشمندان ملاقات کرد . کتابخانه های بسیاری را دید و یادداشت های بی شماری تهیه نمود . از این سفرها مجموعه بزرگی از یادداشت های مختلف در زمینه نسخ خطی نفیسی که دیده بود برجای مانده است .
همچنین یک بار دیگر نیز از ایران به ترکیه عزیمت نمود و به مدت دو ماه در کتابخانه های ترکیه، از جمله کتابخانه احمد ثالث، ایاصوفیا، لاله لی، کوپرلی، فیض الله افندی، فاتح، جارالله ایوب، قلیچ علی پاشا و ولی الدین جارالله افندی، به مطالعه پرداخت و نسخه های نایاب و ارزشمندی را فهرست نمود . محصول این سفر چند دفتر نسخه های خطی ترکیه و چند دفتر احادیث مربوط به فضائل و مناقب اهل بیت (ع)، از منابع حدیثی، تفسیری، تاریخی و اعتقادی مهم و چاپ نشده اهل سنت است .
همچنین در سفرهایی که به کشورهای دیگر داشت مجموعه مهمی از میکروفیلم ها و نسخ عکسی از کتابخانه های مختلفی چون کتابخانه موزه بریتانیا و کتابخانه بادلیان آکسفورد در انگلستان، کتابخانه دارالکتب الظاهریه در دمشق، و اسماعیل پاشا در حلب، کتابخانه دانشگاه ریاض عربستان، کتابخانه بلدیه اسکندریه و دارالکتب المصریه در مصر، کتابخانه خدابخش پتنه در هندوستان، کتابخانه جامع کبیر صنعاء در یمن، کتابخانه چستربیتی ایرلند، کتابخانه میلان ایتالیا، کتابخانه ملی پاریس، کتابخانه توبینگن برلین و . . . تهیه کرد .
این مجموعه اکنون در کتابخانه عمومی محقق طباطبایی در قم نگهداری می شود و مورد استفاده محققان است . ایشان پس از سالها تلاش علمی مستمر و خدمت به فرهنگ تشیع، در هفتم رمضان سال 1416 ه . ق درگذشت و در یکی از حجرات صحن حرم حضرت معصومه (س) در قم به خاک سپرده شد .
آثار محقق طباطبایی:
1 - مستدرک الذریعة:
محقق طباطبایی در سال 1399 ه . ق . اقدام به تدوین مستدرکی بر الذریعه نمود و شروع به جمع آوری و فیش کردن کتاب هایی نمود که نام آنها در الذریعه نیامده است . وی، بیشتر وقت خود را تا پایان عمر، صرف تدوین این اثر گرانسنگ نمود و گنجینه ای بالغ بر یازده هزار فیش برجای نهاد .
2 - اضواء علی الذریعة:
تعلیقات ارزشمندی است بر کتاب الذریعه همراه با تکمیل اطلاعات و رفع اشتباهات آن .
3 - معجم اعلام الشیعة:
این کتاب به عنوان مستدرک طبقات اعلام الشیعه شیخ آقابزرگ تهرانی تراجم علمای شیعه را به ترتیب الفبایی، آورده است و مجموعا شامل دو جلد است . جلد اول این کتاب در سال 1417 ه . ق . توسط انتشارات مؤسسه آل البیت به چاپ رسید .
4 - تعلیقات علی طبقات اعلام الشیعة:
حاوی تعلیقاتی است که محقق طباطبایی در کتاب طبقات آقابزرگ نوشته است . از این تعلیقات، تعلیقات الکرام البررة (قرن سیزدهم)، و البشر (قرن چهاردهم) همراه اصل کتاب به چاپ رسیده است .
5 - تصحیح تتمه نقبا البشر:
کتاب نقبا البشر شیخ آقابزرگ تهرانی تا پایان حرف عین در چهار جلد به چاپ رسیده است، ولی از این حرف تا حرف یا همچنان به صورت خطی باقی مانده است . محقق طباطبایی با استفاده از یادداشتهای دستنویس ایشان، این اثر را مرتب کرده بودند و بنا داشتند با مرور و اصلاح و تکمیل و حذف مکررات، آن را به چاپ برسانند .
6 - علی ضفاف الغدیر:
این کتاب به عنوان مستدرک جلد اول الغدیر علامه امینی شامل رواة حدیث غدیر همراه با شرح حال آنان است، محقق طباطبایی مدارک و منابعی را که به دست علامه نرسیده بود استخراج کرده و معرفی رواة حدیث غدیر را مطابق اسلوب علامه امینی آورده است .
7 - من فیض الغدیر:
این کتاب شامل اسناد معتبر حدیث غدیر به ترتیب نام روات آن می باشد . متاسفانه اجل مهلت تکمیل این اثر را نداد و این کتاب همچنان ناقص باقی ماند .
8 - الغدیر فی التراث الاسلامی:
این اثر کتابشناسی غدیر خم است و در آن به معرفی فهرست کتابها و نسخ خطی آنها و شرح حال مختصری از مؤلفین آنها از ابتدای قرن دوم هجری تا قرن پانزدهم پرداخته است . این کتاب را بار اول دارالمؤر خ العربی در بیروت منتشر کرد و پس از آن با افزوده هایی، در ایران از سوی انتشارات الهادی در سال 1373 ه . ش انتشار یافت . محقق طباطبایی پس از آن نیز به تکمیل این کتاب پرداخت و اکنون به همراه آن اضافات برای نوبت سوم آماده چاپ می باشد .
این کتاب در سال 1411 ه . ق از طرف انتشارات کتابخانه چهلستون با ترجمه آقای مهدی جعفری به زبان فارسی منتشر شد و بار دیگر نیز جناب آقای محمد انصاری زنجانی با ترجمه بخشهای بسیاری از این کتاب و اضافه و تعدیل بعضی از مطالب، آن را با عنوان غدیر در آینه کتاب منتشر نمود .
9 - تعلیقات علی کتاب الغدیر:
این تعلیقات به صورت حواشی در دوره الغدیر چاپ مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه تا جلد چهارم منتشر شد و متن کامل این تعلیقات و قسمت چاپ نشده آن به صورت کتاب مستقل به چاپ خواهد رسید .
10 - انباء السماء برزیة کربلاء:
این اثر تکمیل و تنظیم کتاب سیرتنا و سنتنا از علامه امینی است همراه با اضافات بسیار زیاد .
11 - الحسین و السنة:
این کتاب شامل احادیث مربوط به امام حسین (ع) از طریق اهل سنت . که در سال 1397 ه . ق در قم منتشر شده است .
12 - فهرست نسخه های خطی کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام:
محقق طباطبایی در ایامی که در کتابخانه امیرالمؤمنین در نجف اشرف همراه با علامه امینی به تهیه منابع الغدیر می پرداختند، اقدام به تهیه فهرست نسخ خطی کتابخانه نمود . این فهرست در سه جلد تهیه شده که در دو جلد اول آن به معرفی نسخ عربی و در جلد سوم به معرفی نسخ فارسی پرداخته است . آقای دکتر علی نقی منزوی از این اثر در تالیف کتاب نسخه های خطی فارسی بهره جسته است و از آن با عنوان «یادداشتهای سید عبدالعزیز طباطبایی » نام می برد . این فهرست که براساس الفبایی اسم کتاب تنظیم شده، اکنون به صورت سلسله مقالات در مجله تراثنا در قم از طرف مؤسسه آل البیت (ع) منتشر می شود . اولین بخش این فهرست در شماره 55 این مجله به چاپ رسیده و اکنون در شماره 63 و 64 مجله، به حرف جیم رسیده است .
13 - فهرست نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی:
محقق طباطبایی به دعوت آستان قدس رضوی در مشهد اقدام به تهیه فهرستی به زبان فارسی از نسخ خطی حدیث و فقه کتابخانه آستان قدس رضوی نمود . این
فهرست اکنون در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می شود .
14 - فهرست نسخ خطی کتابخانه دانشگاه علامه طباطبایی شیراز:
این اثر در جلد اول سالنامه میراث اسلامی ایران (سال 1373 ه . ش) به چاپ رسیده است .
15 - فهرست نسخه های کتابخانه آقای سید محمدعلی طباطبایی قاضی تبریزی .
16 - فهرست کتابخانه مزار عبدالقادر گیلانی در بغداد .
17 - فهرست نسخه های خطی کتابخانه ثقة الاسلام در تبریز:
این فهرست با دو فهرست سابق در نشریه نسخه های خطی دانشگاه تهران، دفتر هفتم، به چاپ رسیده است . محقق طباطبایی این فهرست را در ایامی که برای جمع آوری نسخه های نفیس برای کتابخانه امیرالمؤمنین به ایران سفر می نمود، به زبان فارسی تهیه نمود و بر آن مقدمه ای درباره خاندان طباطبایی و زندگی سید محمدعلی قاضی نوشت .
18 - فهرست منتخب نسخه های خطی کتابخانه های حجاز:
محقق طباطبایی درباره این اثر می نویسد: «دانشگاه تهران گروهی را برای عکسبرداری از نسخ خطی، عازم حجاز نمود که دوست من دانشمند کتابشناس و فهرست نگار مشهور استاد محمدتقی دانش پژوه در میان آنان بود . من نیز با ایشان به حجاز رفتم و در کتابخانه های حرمین شریفین: کتابخانه عارف حکمت، کتابخانه مدینه منوره، کتابخانه محمودیه، کتابخانه حرم نبوی، کتابخانه مظهر که در رباط مظهر مقابل بقیع بود، کتابخانه حرم مکی، و کتابخانه مکه مکرمه، به بررسی نسخ خطی پرداختیم » (الغدیر فی االتراث الاسلامی، ، ص 241) . این اثر در سال 1386 تالیف شده است .
19 - فهرست تفصیلی منتخب نسخه های خطی کتابخانه های ترکیه:
این اثر استاد در کتابخانه آیة الله العظمی مرعشی نجفی به شماره 4172 و 4173 نگهداری می شود و در فهرست نسخ خطی آن کتابخانه ج 11، صص 183 - 184 شناسانده شده اند .
20 - مخطوطات اللغة العربیة فی مکتبات ایران:
کتابشناسی نسخ خطی لغت عربی در کتابخانه های ایران . این اثر در یادنامه ایشان از طرف مؤسسه آل البیت (ع) چاپ و منتشر شد .
21 - مذکرات المتحف البریطانی:
که در آن به ذکر چند نسخه نفیس از کتابخانه موزه بریتانیا و معرفی مفصل و نقل برخی از مطالب آنها پرداخته است . این کتاب در سال 1404 ه . ق تالیف شده است .
22 - فهرست تصانیف الکراجکی .
23 - اهل البیت علیهم السلام فی المکتبة العربیة:
در این اثر کتابهایی که اهل سنت درباره زندگی، مناقب، تاریخ، زندگانی، کلمات . . . اهل بیت علیهم السلام نوشته اند، شناسایی و معرفی شده است . این کتاب ابتدا به صورت سلسله مقالات در مجله تراثنا منتشر می شد و پس از درگذشت ایشان، متن کامل کتاب در سال 1417 ه . ق . از سوی مؤسسه آل البیت علیهم السلام منتشر شد .
24 - مکتبة العلامة الحلی:
این کتاب گرانسنگ حاوی کتابشناسی مفصل آثار علامه حلی و ذکر نسخ خطی آنها در کتابخانه های جهان می باشد . که در سال 1416 ه . ق . از سوی مؤسسه آل البیت علیهم السلام منتشر شد .
25 - الشیخ المفید و عطاوه الفکری الخالد:
شامل کتابشناسی آثار شیخ مفید است و در جلد اول مجموعه المقالات و الرسائل کنگره شیخ مفید به چاپ رسید .
26 - نتائج الاسفار:
27 - فوائدالاسفار:
این کتاب شامل کتابشناسی منتخب نسخ خطی کتابخانه های مدرسه امام عصر شیراز، جارالله ایوب، الاحمدیة، الظاهریة، المتحف البریطانی، کتابخانه آیة الله خادمی، مدرسه نمازی خوی، مدرسه علوی (مدرسه مریم بیگم) خوانسار و مدرسه ولی عصر خوانسار، مقبره روزبهان شیرازی، کتابخانه دانشکده پزشکی شیراز، مدرسه صدر بابل و همچنین فواید رجالی و تاریخی و وفیات بعضی از علما و اشعار است .
28 - قیدالاوابد و جمع الشوارد:
در این کتاب متون بسیاری از نسخ مختلفی جمع آوری شده که شامل فضایل اهل بیت و اشعار و تراجم و . . . است . از آن میان می توان به شرح نهج البلاغه نظام الدین گیلانی، همراه با شرح مفصل و تاریخ تالیف و انتهای نسخه و ذکر برخی از نکات دقیق و بعضی از اشعار آن و همچنین تفسیر خطبه شقشقیه سید مرتضی، المعجم ابن الاعرابی، معجم الصحابه ابن نافع، معجم الصحابه بغوی، ذیل تاریخ بغدادابن نجار، المعجم الکبیر طبرانی، مسند رویانی، المسلسلات ابن جوزی، المصنف ابن ابی شیبه، صحیح ابن حبان، الذریة الطاهره دولابی اشاره کرد .
29 - المهدی فی السنة النبویة .
شامل احادیث مربوط به امام زمان (عج) از طریق اهل سنت .
30 - حیاة الشیخ یوسف البحرانی:
این کتاب را محقق طباطبایی در سال 1377 ه . ق تالیف کرده این اثر ابتدا در مقدمه کتاب الحدائق الناظرة به چاپ رسید و سپس به صورت مستقل در نجف اشرف به چاپ رسید . این کتاب اولین اثری است که از محقق طباطبایی به چاپ رسیده، با این حال می توان در آن میزان تبحر و دانش وی را در این کتاب مشاهده کرد . ایشان بعدها مطالب زیادی را مخصوصا در قسمت تالیفات شیخ یوسف بحرانی به این کتاب افزودند و حجم کتاب اکنون به دو برابر حجم کتاب چاپ شده رسیده است .
31 - شخصیت علمی و مشایخ شیخ طوسی:
در دفتر دوم سالنامه میراث اسلامی ایران (سال 1374 ه . ش) به چاپ رسیده .
32 - قبسات من فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام:
محقق طباطبایی در این کتاب به بررسی اساتید و طرق حدیث سد الابواب، حدیث صعود علی علی منکب النبی، ، حدیث رد الشمس، حدیث ثقلین و حدیث الطیر و همچنین درباره اعمش و حاکم نیشابوری و کتاب قصة الطیر پرداخته است . این
کتاب از سوی انتشارات دلیل به چاپ رسید .
33 - زندگی نامه آیة الله العظمی سیدمحمدکاظم یزدی:
محقق طباطبایی به نوشتن تاریخ و زندگی جد بزرگوارش بسیار اهتمام می ورزید و از هنگامی که در نجف اشرف به سر می برد اقدام به جمع آوری اطلاعات و اسناد زندگی و عصر سیدمحمدکاظم یزدی نمود . این یادداشتها در دفترهای گوناگونی نوشته شده و نیاز به تنظیم دارد . مواردی که محقق طباطبایی بدانها پرداخته شامل: نسب سید یزدی، مؤلفات وی و معرفی کامل نسخ خطی و چاپها و شروح و حواشی و ترجمه های آنها، اساتید سید یزدی، شاگردان وی که شامل زندگی بسیاری از شاگردان در آن ذکر شده، اشعار، خانواده سید یزدی و زندگی نامه مفصل فرزندان وی، مواجهه سید یزدی با استعمار انگلیس ها و مدرسه سید یزدی که بخش مفصلی است شامل: تاسیس مدرسه و معرفی خصوصیات آن، کتابخانه مدرسه، شاگردان مدرسه و . . . می باشد . محقق طباطبایی در کنار این یادداشت ها اقدام به جمع آوری و ضمیمه کردن مدارک تاریخی و فتاوای سیاسی سید یزدی نمود و کتاب را مستند و مستدل نمود . وی همچنین در این کتاب یادداشتهای شیخ محمدحسین کاشف العظما درباره سید یزدی و قسمت هایی از کتاب عقود حیاتی نوشته آیة الله کاشف الغطا درباره قضایای مشروطه و استبداد و جنگ انگلیس را از روی دستخط علامه کاشف الغطا که در کتابخانه وی نگهداری می شود نقل نموده است .
این مجموعه نیاز به تنظیم و ترتیب دارد تا به صورت یک اثر ماندگار از زندگی آیة الله العظمی سید محمدکاظم طباطبایی یزدی در آید و به عنوان منبع، مورد استفاده محققین قرار گیرد .
34 - تصحیح فهرست منتجب الدین:
این اثر در سال 1404 ه . ق با تحقیق و تصحیح محقق طباطبایی در قم منتشر شد، ولی ایشان با توجه به تعلیقات قابل توجهی که بعد از آن بر این کتاب نوشته بودند بنای چاپ مجدد آن را داشتند . این تعلیقات بر کتاب افزوده شد و اکنون آماده چاپ می باشد .
35 - تصحیح الاربعون المنتقی من مناقب المرتضی:
تالیف ابوالخیر حالکمی طالقانی، در شماره اول مجله تراثنا و نیز به صورت مستقل چاپ شده است .
36 - تصحیح ترجمة الامام الحسن علیه السلام:
این کتاب، بخش چاپ نشده طبقات ابن سعد است که محقق طباطبایی در سفری که در سال 1397 ه . ق به ترکیه داشتند نسخه ای از آن را که متعلق به قرن هفتم هجری است، از کتابخانه طوپقاپوسرای اسلامبول تهیه کرده و مورد تصحیح قرار می دهند و به صورت مستقل برای چاپ آماده می کنند، این کتاب پس از درگذشت ایشان از طرف مؤسسه آل البیت (ع) به چاپ رسید .
37 - تصحیح ترجمة الامام الحسین علیه السلام:
این کتاب هم همچون ترجمة الامام الحسن علیه السلام از طبقات ابن سعد مورد تصحیح قرار می گیرد و در زمان حیات ایشان از طرف مؤسسه آل البیت علیهم السلام چاپ و منتشر می شود .
38 - تصحیح مقتل امیرالمؤمنین علیه السلام:
تالیف ابن ابی الدنیا .
39 - تصحیح مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام:
از احمدبن حنبل .
40 - تحقیق رساله طرق حدیث من کنت مولاه فعلی مولاه:
تالیف ذهبی، این رساله تاکنون نسخه ای از آن یافت نشده بود و تنها نامی از آن در میان کتب ذهبی مانده بود و محقق طباطبایی نسخه ای از آن را در کتب خطی کتابخانه دانشگاه تهران یافته و مورد تحقیق قرار می دهند . این رساله با تعلیقات فراوان ایشان، از طرف انتشارات دلیل به چاپ رسید .
41 - تصحیح ترجمة امیرالمؤمنین من تاریخ ابن عساکر .
42 - تصحیح مطالب السؤول:
این کتاب در سال 1420 ه . ق از سوی مؤسسه البلاغ در بیروت چاپ و منتشر شد .
43 - تصحیح فرائدالسمطین .
44 - تصحیح عقد الدرر فی اخبار المهدی المنتظر:
از یوسف بن یحیی سلمی دمشقی .
45 - تصحیح فهرست شیخ طوسی:
از آنجا که چاپ مصحح و منقحی از کتاب جلیل فهرست شیخ طوسی رحمة الله علیه در دست نبود، محقق طباطبایی این کتاب را با ده نسخه معتبر آن تصحیح می کند که پس از رحلت ایشان همراه با مقاله ای که ایشان برای کنگره شیخ طوسی تهیه کرده بودند، از سوی کتابخانه محقق طباطبایی منتشر شد .
46 - نهج البلاغه عبر القرون
محقق طباطبایی در این اثر خود به معرفی کلیه آثار مکتوبی که در مورد نهج البلاغه تدوین شده است می پردازد . که خود شامل چند بخش است:
بخش اول: مؤلف بخش، نخست این کتاب را به معرفی و تاریخ جمع آوری و تدوین خطبه ها و کلمات قصار امیرالمؤمنین (ع) از زمان خود آن حضرت تا عصر حاضر اختصاص می دهد .
در این بخش کتابها به ترتیب سال درگذشت مؤلفین آنها معرفی می گردند، و مؤلف گزارش کاملی در مورد خود کتاب، شرح حال مؤلف، معرفی دستنویسهای آن، طبع، شروح ترجمه ها و کلیه موارد انجام شده در مورد آنها ارائه می دهد .
بخش دوم: از این بخش به بعد محقق طباطبایی به خود نهج البلاغه می پردازد، که به معرفی دستنویسهای کهن نهج البلاغه از قرن پنجم تا قرن دهم هجری می پردازد . این بخش شامل معرفی 150 نسخه نفیس که اولین آنها مورخ 469 ه . ق . و آخرین آنها به تاریخ 1000 ه . ق . کتابت شد .
بخش سوم: در مورد چاپهای نهج البلاغه است .
بخش چهارم: ترجمه های نهج البلاغه به زبانهای مختلف فارسی، انگلیسی، اردو، فرانسوی و غیره .
بخش پنجم: معرفی شروح نهج البلاغه است، که به ترتیب سال درگذشت شارحین مرتب شده، و شرح حال مفصلی راجع به شارح، و گزارش کاملی از «شرح » ، دستنویسهای آن، چاپهای آن، ترجمه ها آمده است .
بخش ششم: معرفی آنچه از بزرگان و دانشمندان در مورد نهج البلاغه گفته شده است .
بخش هفتم: معرفی اشعار و قصائدی که در مدح نهج البلاغه از طرف شعرا و دانشمندان سروده شده است .
بخش هشتم: معرفی کلیه آثار دیگری که در مورد نهج البلاغه تالیف شده است .
این کتاب ابتدا بصورت مقاله هایی پی درپی در مجله «تراثنا» که از سوی مؤسسه آل البیت (ع) در قم منتشر می شود به چاپ رسید . سپس مؤلف اقدام به افزودن مطالب به آن و انجام تغییراتی در برخی موارد آن پرداخت و همواره بدین کار مشغول بود تا بصورت کتابی مستقل چاپ گردد که متاسفانه اجل مهلت پایان دادن انجام آن را نداد . هم اکنون فرزند گرامی ایشان آقای سید جعفرطباطبایی مشغول آماده سازی آن جهت چاپ است تا از سوی بنیاد نهج البلاغه بزودی چاپ و منتشر گردد .
