دکتر سید ضیاء‌الدین مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی
با بکاربردن راهکارهای زیر بطور هوشمندانه می توانیم با چاقی کودکان مقابله نماییم:
1- تغذیه انحصاری نوزاد با شیر مادر به خصوص در ماه‌های اولیه زندگی؛ چرا که فاکتورهای منحصر به فرد موجود در شیر مادر قادرند تغییرات دائمی در سیستم‌های فیزیولوژیکی و اندام‌های شیرخواران ایجاد و آنها را در برابر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها از جمله چاقی مصون دارند.
2- شروع تغذیه تکمیلی به موقع نه زودتر نه دیرتر از پایان (4-6 ماهگی) و انتخاب نوع غذاها و تنوع آنها از نظر کمیت و کیفیت منطبق با روند رشد وزنگیری کودکان توأم با ادامه شیردهی مادر تا پایان دو سالگی باید باشد.
3- عدم مقایسه کودک با سایر کودکان و پایش و کنترل رشد وزنگیری کودک با خودش
4- زدودن باورهای غلط از ذهن مادران به خصوص اول‌زاهایی که سلامتی و زیبایی کودک خود را با چاقی ارتباط می‌دهند.
این مادران اغلب با توسل به زور و اجبار یا بهره‌گیری از انواع داروهای اشتهاآور، مکمل‌ها و جوشانده‌های مختلف تلاش می‌کنند تا کودک خود را چاق‌تر کنند؛ این عمل به خصوص در مورد نوزادانی که زمینه ژنتیکی ابتلا به چاقی را دارا می‌باشند (مادر، پدر یا هر دوی آنها چاق باشند) اصلا توصیه نمی‌شود.
5- پس از تعیین آگاهی از میزان نیاز واقعی فرزند خود، یک رژیم غذایی متناسب و متعادل و سالم برای وی تهیه کرده و در صورت مصرف غذاهای بسته‌بندی شده، برچسب‌های غذایی روی آن را بخوانید و از وجود مقدار کافی انواع میوه، سبزی و غلات کامل در رژیم غذایی عرضه شده اطمینان حاصل کنید.
6- مهرورزی و ابراز محبت پدر و مادر به کودک و پاسخگویی به نیازهای عاطفی و روحی بچه‌ها از طرف والدین در تغذیه متناسب کودک بسیار موثر بوده و عدم برخورداری از مهر و محبت پدری یا مادری و یا هر دو آنها از عوامل تاثیرگذار بر روند بی‌رویه وزنگیری و پرخوری برشمرده می‌شود.
7- خواب دیرهنگام شبانه که موجبات اختلال در روند ترشح و عملکرد هورمون‌ها، به هم ریختگی روند رشد جسمی و گسترش فکر و اندیشه، نحوه توزیع و انباشتگی چربی‌ها و عدم رغبت کودک به خوردن صبحانه و سایر وعده‌ها خواهد شد.
8- حذف و کاهش استفاده از غذاهای آماده و آسان دسترس حاوی کالری متراکم و فاقد مواد مغذی لازم مانند انواع ساندویچ، همبرگر، پیتزا، سیب‌زمینی سرخ کرده و سس‌های چرب و جایگزینی آن با غذاهای کم کالری ولی متراکم با مواد مغذی مورد نیاز کودک.
9- تعدیل مصرف چربی‌ها، روغن‌ها و قندهای تصفیه شده به هنگام طبخ غذا در منزل و عدم گنجاندن میانوعده‌های غذایی پرانرژی و فاقد مواد مغذی لازم مانند چیپس، پفک، نوشابه و هله‌هوله‌های رنگارنگ.
10- عدم تغذیه کودکان در حین تماشای برنامه‌های تلویزیونی
11- افزایش استفاده به موقع و کافی از فیبرهای محلول و یا نامحلول با گنجانیدن تدریجی غذاهای تهیه شده از غلات، حبوبات و سبزیجات مختلف در تغذیه روزمره
12- افزایش مقدار لبنیات دریافتی حداکثر تا میزان 2/5 واحد (هر واحد لبنیات معادل 1 لیوان شیر یا ماست می‌باشد) لازم به یادآوری است عادت کودکان به میل نمودن بیش از حد نیاز شیر موجبات کم‌خونی و برخی از بیماری‌ها را فراهم می‌کند پس توصیه می‌شود که به اصل تعادل و تنوع در تامین نیاز روزانه کودکتان کاملا توجه فرمایید.
13- کاهش زمان بی‌تحرکی کودک به علت گرایش به بازی‌های رایانه‌ای و یا تماشای برنامه‌های تلویزیونی (حداکثر مدت زمان نشستن در مقابل تلویزیون 1/5-2 ساعت در روز) نبایستی فراتر رود.
14- افزایش مدت سرگرمی‌ها و بازی‌هایی که توأم با فعالیت بدنی و دسته‌جمعی در هوای آزاد باشد.
در سنین پایین برخی از والدین، کودکان را به دلیل کند راه رفتن در کالسکه می‌گذارند که باید از این کار اجتناب و انگیزه تحرک و جنب و جوش آنها برانگیخته گردد.
15- خودداری جدی و دایمی از به کارگیری روش‌های پاتکا
به مادران توصیه و تأکید می‌شود که در تغذیه کودک‌شان در ایام نوپایی، کودکی و نوجوانی از به کارگیری روش پاتکا جدا خودداری نمایند. (پاداش، التماس، تهدید، کودک‌سالاری، انحراف ذهن به هر وسیله‌ای)
پاتکا یعنی دادن پاداش یا التماس و اجبار به خورانیدن لقمه‌ای بیشتر و یا جرعه‌ای افزون‌تر و یا میل نمودن حتمی تمامی غذای داده شده و اتمام اجباری مقدار غذای سرو گردیده و یا برعکس تهدید کودک به اعمال تنبیه‌های جسمی و روحی و یا قطع امتیازات داده شده و یا تغییر جهت 180 درجه و تن در دادن به کودک سالاری و اجرای بی‌چون و چرای خواسته‌های غیرمنطقی یا نامقبول کودک و از همه بدتر ایجاد انحراف فکر و حواس‌پرتی برای هدایت لقمه‌ای غذا به دهان کودک با ادا و اصول‌هایی نامعقول و درآوردن صداهای عجیب و غریب و یا با نشانیدن بچه در مقابل فرستنده‌های تلویزیونی و یا DVD و مشغول نمودن آنها به تماشای انواع کارتون‌ها و فیلم‌های عجیب و غریب.
16- نظم در ساعات غذا خوردن و عدم حذف صبحانه و میان‌وعده‌ها و تغذیه در مکان مشخص و استفاده از ظروف اختصاصی صرف غذای کودک.
17- قصور و بی‌توجهی پدر و مادر یا تنبیه‌های بی‌مورد آنها با خورانیدن و یا خرید تنقلات بی‌ارزش رنگارنگ نبایستی جبران گردد که خود عذر بدتر از گناه تلقی و زمینه‌ساز بروز اضافه‌وزن و چاقی و بیماری‌های ناشی از آن در کوتاه و بلندمدت می‌گردد.
18- عدم نشان دادن ابراز محبت و تشکر والدین، مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها و عمه و خاله و ... به صورت تقدیم انواع خوراکی و تنقلات رنگارنگ و زمینه‌سازی ناآگاهانه کودک به ناخنکزدن و ریزه‌خواری و بیشخوری.
19- کاهش استرس و اضطراب و دل نگرانی‌های کودکان و نوجوانان که به صورت پرخوری و ریزه‌خواری نمود پیدا کرده و به عنوان یک عامل تسکین شرطی در می‌آید.
20- تحلیل برنامه غذایی روزانه کودکتان و بررسی یادآمدهای تغذیه هفتگی و شناخت و تعیین اشتباهات به عمل آمده در تغذیه و تحرک روزانه و رفع تدریجی روش‌های غلط به کار برده شده و اشتباهات به عمل آمده
21- رفتن به رستوران‌های دارای غذاهای آماده را به حداکثر یک بار در هفته محدود نمائید.
