دروغ گویی کودکان

گاهی اوقات دیده ایم، بچه ها برای دفاع از خودشان دروغ می گویند . این دفاع به خاطر ترس از پدر و مادر به ویژه مادر است. ترس می تواند یکی از علل دروغگویی در کودکان باشد. این موضوع را بیشتر مورد بحث قرار می دهیم تا با عوامل مختلف دروغگویی در کودکان آشنا شویم.
آیا از کودک خود تا به حال دروغ شنیده اید؟شما چه واکنشی داشتید؟آیا تا به حال علت دروغگویی کودک خود را فهمیده اید؟
تعریف دروغ گویی
دروغگویی از نظر لغوی کتمان واقعیت و یکی از علایم ناسازگاری در کودکان است. کودکان با دروغ گفتن ضعف های خود را می پوشانند، خود را از تنبیه نجات می دهند، توجه دیگران را به خود جلب می کنند و از اینکه شگفتی والدین را برانگیخته اند خرسند می شوند. دروغ، مطالب غیر حقیقی است که از نیروی تخیل کودک سرچشمه می گیرد.
کودکان این مسائل را از جامعه و افراد پیرامون خود آموخته اند . در نهایت با ارزیابی اعمال درست و نادرست که توسط ذهنیات کودک انجام شده است اعمال خود را با توجیهات همراه می سازند. به همین علت می گوییم والدین نقش مهمی در تکوین شخصیت فرزندان خود ایفا می کنند و این نقش در سال های اولیه زندگی کودکان ارزش و حساسیت بالایی دارد.
برای اینکه کودکان خود را راستگو تربیت کنیم در ابتدا باید نسبت به اعمال خود نهایت دقت را داشته باشیم و نیز در ارتباط خود با دیگران دقت کنیم. تربیت کودک می بایست از همان دوران طفولیت او آغاز شود، صداقت و راستگویی از جمله مواردی است که باید قبل از سنین مدرسه به آن توجه شود.
ماکس ون باس لورینگ در کتاب روانشناسی رازهای کودکی آورده است"دروغ گفتن یکی از رفتارهای متداول کودکان 5-4 ساله است و از لحاظ اخلاقی اشکالی ندارد . در مورد بچه های زیر 5 سال بهتر است از واژه ی داستان سرایی استفاده کنیم؛ بچه های کوچک، توان فریب دادن ندارند".
از دیدگاه روانشناسی بچه های کوچک قادر به تمایز راست از دروغ و واقعیت از خیال نیستند.
ادبیات روان شناسی رشد گویای آن است که کودک در سن هفت سالگی مفاهیم دروغین را در می یابد. کودکان در سن پنج سالگی به دو شکل دروغ می گویند:
1- خیال پردازی : در این مورد کودک امیال و خواسته ی خود را به صروت غیر مستقیم با والدین در میان می گذارد. در این صورت بهتر است پدر و مادر در تأیید خواسته کودک حرف بزنند.
2- دروغ به اصطلاح مفید:
که همان دروغ مصلحت آمیز است. هرگاه کودک احساس ناامنی می کند به دروغ گفتن متوسل می شود. این کودک اعتماد خود را به دیگران از دست می دهد و به اطرافیانش بدبین می شود.
علل دروغگویی کودکان
دکتر علی قائمی در کتاب تربیت و بازسازی کودکان علل دروغگویی را چنین توصیف می کند:
1-تخیل :کودک چون نمی تواند به نیازها و خواسته های خود برسد به عالم خیال پناه می برد.
2-آرزو و رویا: گاهی طفل آرزوی رسیدن به چیزی را دارد و از شدت تمایل به آن، خود را در عالم گمان می یابد.
3-بی اعتمادی: گاهی طفل به والدین و معلم خود اعتماد ندارد و فکر می کند که اسرار او آشکار می گردد و او خوار و حقیر می شود.
4-ترس : اگر کودک به سبب راستگویی تنبیه شود، ترس عاملی می شود که کودک برای نجات از مجازات به دروغ متوسل می شود.
5-جلب توجه: گاهی در میان جمعی از میهمانان معمولاً کودک فراموش می شود، همه مشغول کار خود می شوند بدون اینکه حساب کنند دل کوچکی هم در کنارشان می تپد و انتظار شرکت در بحث و مذاکره را دارد.
6-الگوی نادرست: کودک اولین درس دروغگویی خود را از نزدیکان خود مانند پدر و مادر و... می آموزد و از علت های آن آموزش نادرست خانواده است . در خانواده ای که پدر و مادر دروغ می گویند نمی توان انتظار داشت، کودک راستگو تربیت شود.
7-احساس کمبود : ممکن است کودک برای جبران کمبودها در زمینه های گوناگون به دروغ متوسل شود.
8-احساس حقارت: کودکانی که در جمع مورد تمسخر و استهزا قرار می گیرند برای جبران ، دروغ می گویند . باید برای درمان دروغ گویی ، این کودکان را باید مورد احترام و توجه قرار دهیم و آنها را سرزنش نکنیم.
منبع:نشریه کودک، شماره 62.
/ج