اشاره:
«ره آورد نور» همواره کوشیده است تا در معرفی مراکز تولید کننده نرم افزارهای علوم اسلامی به پژوهشگران و شناساندن آنها به سایر دست اندرکاران تهیه برنامه های رایانه ای اسلامی کوشا باشد. از جمله شرکتهایی که در این راستا به عنوان یکی از توزیع کنندگان فعال در این زمینه مطرح بوده، «شرکت سحر» است که غرفه متعلق به آن در هفتمین نمایشگاه اطلاع رسانی کشور به عنوان بهترین غرفه عرضه کننده نرم افزارهای علوم اسلامی شناخته شد.
برای کسب اطلاع از چند و چون فعالیت این شرکت و آشنایی با محصولات مورد عرضه از سوی آن، طی نشستی با آقای منفرد مسئول بخش فروش شرکت سحر گفت وگویی انجام داده ایم که ماحصل آن تقدیم خوانندگان گرامی می گردد.
ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید، لطفا شمه ای از تاریخچه تاسیس شرکت سحر و اهداف آن را برای ما و خوانندگان ره آورد نور بیان بفرمایید.
من هم به سهم خود از شما برادران محترم در نشریه ره آورد نور که تلاش می کنید مجموعه های فعال در زمینه تولید و توزیع نرم افزارهای اسلامی و نیز برنامه های رایانه ای سالم و فرهنگی را به دیگران معرفی کنید، تشکر می کنم. امیدوارم در راه این خدمت ارزنده بیش از پیش موفق باشید.
در حدود دو سال از تاسیس شرکت سحر می گذرد. این شرکت در واقع شرکتی است با ماهیت حقوقی مستقل که به عنوان زیرمجموعه ای از مؤسسه تحقیقاتی امام رضاعلیه السلام عمل می کند. به عبارت دیگر وظیفه انجام کلیه امور بازرگانی داخلی و خارجی مؤسسه امام رضا بر عهده ما قرار دارد. همچنین با توجه به اینکه مرکز اطلاع رسانی جهانی آل البیت علیهم السلام بیشتر در زمینه اطلاع رسانی و اینترنت و مسائل مربوط به آن فعالیت دارد، یکی از اهدافی که در شرح وظایف شرکت سحر تعریف شده، آن است که این شرکت در قالب سازمان بازرگانی مؤسسه تحقیقاتی امام رضا علیه السلام،مسئولیت بازاریابی و فروش خدمات مؤسسه آل البیت را بر عهده دارد. آنچه که الان بیشترین حجم فعالیتهای ما را تشکیل می دهد، ارائه نرم افزارهای تولید شده از طرف مؤسسه تحقیقاتی امام رضاعلیه السلام است. البته در لیست محصولاتی که ما عرضه می کنیم بعضا نرم افزارهایی نیز که جزء تولیدات مؤسسه نیست وجود دارد. این گونه محصولات در واقع مربوط به برنامه هایی است که ما نمایندگی انحصاری توزیع آنها را داریم مانند سی دی نجوم اسلامی که کار مؤسسه لواء است و یا میزان الحکمة که از سوی دار الحدیث تهیه شده و نیز سی دی های فرش که به زودی به بازار می آید و توسط شرکت دانا پژوهش تولید گردیده است. نرم افزارهای دیگری نیز که از نظر محتوا و ماهیت در مقوله محصولات فرهنگی قرار بگیرد و با اهداف و اصول تعریف شده ما در تعارض نباشد، می تواند در این مجموعه گنجانده شود.
اتفاقا سؤال دیگری که می خواستیم از خدمت شما بپرسیم این بود که آیا در جریان توزیع نرم افزارها، صرفا نرم افزارهای علوم اسلامی مد نظر شما است یا نرم افزارهایی که به هر حال به نوعی بار فرهنگی دارند را هم توزیع می کنید؟
به هر حال ما به عنوان یک مؤسسه بازرگانی توزیع کننده و به لحاظ ماهیت کارمان ناگزیر هستیم که حد اقل نیم نگاهی به مسائل بازار هم داشته باشیم. در واقع ما می توانیم محصولاتمان را به دو شاخه مستقل از هم تفکیک کنیم; یک شاخه عبارت است از مجموعه نرم افزارهای علوم اسلامی که دقیقا با جهت گیری مذهبی و اسلامی تولید شده و شاخه دوم شاخه فرهنگی است. البته این جزو سیاست های قطعی ما است که به هیچ وجه، دیگر از مقوله فرهنگی فراتر نرویم. به این ترتیب نرم افزارهایی که اقدام به توزیع آنها می کنیم، یا باید جنبه اسلامی داشته باشند و یا از بعد فرهنگی قابل قبولی برخوردار باشند. منظور ما مشخصا از سی دی های دارای جنبه فرهنگی، برنامه هایی است که بتوانند به نحوی به ارتقای سطح دانش جامعه کمک بکنند. از نمونه این سی دی ها می توانم به سی دی حافظ، سی دی گلستان، سی دی آموزش الفبای فارسی، رنگارنگ و برخی نرم افزارهای دیگر که مخاطبان عام دارند اشاره کنم. البته سی دی های دیگر نظیر موسیقی در حیطه فعالیت ما قرار ندارد. در حال حاضر تعداد محصولاتی که در زمینه نرم افزارهای علوم اسلامی تهیه شده و توزیع می شود خیلی بیشتر از انواع سی دی های دیگر است.
لابد می دانید که یک دسته از نرم افزارهای ما در قالب نرم افزارهای «عترت » عرضه شده است. «عترت » یک عنوان کلی است و در واقع نام مجموعه ای از نرم افزارها است حاوی اطلاعاتی درباره معصومین علیهم السلام که تا کنون گردآوری و فراهم شده است. این نرم افزارها شامل زندگینامه، وقایع صدر اسلام، وقایع تاریخ اسلام، کتابشناسی، شناسنامه کتب، زیارت نامه، ادعیه، مولودی ها، مرثیه ها، فیلم، داستانهای مختلف برای مخاطبان عام، بازی ها و سرگرمی های آموزنده در زمینه تعلیمات اسلامی است. به طور کلی سعی شده تا یک مجموعه متنوع و جذاب اسلامی با یک جهت گیری شیعی - ولایی ارائه شود. ما امیدواریم به خواست خدا بتوانیم در زمینه تبلیغات و ارائه مناسب محصولات نیز از هیچ کوششی فرو گذار نکنیم. البته کمک و حمایت مسؤلان هم در این زمینه لازم و مؤثر است. به هر حال انتظار ما این است که این سی دی ها برای کاربران و خصوصا نسل نوجوان و جوان ما مفید و برانگیزاننده باشند و ضمن جذب مخاطبان جوان ما بتوانند در میان نرم افزارهایی که در بازار رواج دارند، جایی را برای خود دست و پا کنند.
به هر حال ما با این هدف شروع به فعالیت کرده ایم. مثلا نرم افزار «هدی » که یک نرم افزار جامع قرآنی است یا سی دی «نماز» و سی دی «نجوم » از جمله نرم افزارهایی است که با همین نگرش تهیه و توزیع شده است. البته جا دارد در مورد ما هر کدام از اینها مفصلا توضیح داده شود هر چند شما در مجله ره آوردنور زحمت این کار را تا حدی کشیده اید و محتوای برخی از این سی دی ها را معرفی کرده اید. اما تصور من این است که بیشتر باید روی این کار، مایه بگذاریم. باید کاری کنیم که در آینده نزدیک، این نرم افزارها جای سی دی های نامناسب و ناهنجار موجود در بازار را بگیرد. متاسفانه جهت گیری و گرایشهای مذهبی در تولید نرم افزار کم شده است. امیدوارم با یک تدبیر مناسب بتوان بازار بهتری را برای این نرم افزارها ایجاد کرد. این امر از طریق برقراری ارتباط با آموزش و پرورش، مراکز آموزش عالی، مدارس، مراکز مختلف فرهنگی که با قشر جوان و نوجوان ارتباط دارند ان شاءالله میسر خواهد بود.
شما ضعف کار را در کجا می دانید؟ در نرم افزارها و محتوای آنها یا در توزیع آنها؟
هیچ کدام. من ضعف را در جو حاکم بر جامعه می دانم. اگر از نظر فرهنگی کار کنیم و این برنامه ها معرفی و تبلیغ شود، اذهان عمومی بیشتر به سمت استفاده از کامپیوتر توجه پیدا می کند. ما یک چنین کاری را انجام داده ایم و قطعا با همکاری دست اندرکاران در این زمینه، می توانیم مخاطبان بیشتری را جذب کنیم.
متاسفانه یکی از ضعفهای عمده این نرم افزارها و اصولا نرم افزارهای علوم اسلامی -نه تنها نرم افزارهای شرکت سحر و مؤسسه امام رضاعلیه السلام- عدم تبلیغات کافی و مناسب در بازار است یعنی بسیاری از مخاطبان ما هنوز نمی دانند که نرم افزاری به نام «عترت » وجود دارد. پدران و مادران مؤمن و متعهد که برای فرزندانشان کامپیوتر خریده اند و بسیار علاقه مند هستند که بدانند چه برنامه هایی با; گرایشهای مذهبی وجود دارد، فقط به علت اینکه نمی دانند چنین نرم افزارهایی موجود است، نمی توانند در فرصت مناسب آن را تهیه کنند و در اختیار آنها بگذارند.
ما این نقیصه را به وضوح در نمایشگاههای مختلفی که شرکت می کنیم، می بینیم. یعنی افراد مختلفی که به ما مراجعه می کنند نوعا نظرشان جلب می شود و وقتی برایشان درباره یک نرم افزار توضیح می دهیم، قریب 90% آنها بعد از توضیحات ما نرم افزار مربوط را خریداری می کنند. مهم آن است که در این جهت، محتوای نرم افزار و امکانات و قابلیتهای آن برای آنها توضیح داده شود.
ما مشکل نرم افزارهای علوم اسلامی را در درجه اول، عدم ارائه مناسب، فقدان شیوه های مختلف بازاریابی، ضعف تبلیغات، و عدم ایجاد ارتباط مناسب با مصرف کننده می دانیم. البته می توانیم ادعا بکنیم که محتوای برنامه ها صد در صد مفید است; این را با تاکید می توانیم بگوییم.
آنچه که مسلما لازم است این است که روی همه این نرم افزارها -از جمله نرم افزارهای مؤسسه امام رضاعلیه السلام- از نظر محتوایی و بار علمی تحقیقاتی آنها باید کار خیلی بیشتری صورت گیرد و نسبت به افزایش کیفیت آنها اقدام شود. ولی به هر حال گمان بنده این است که به عنوان اولین قدم در زمینه امام شناسی و معرفی معصومین علیهم السلام با استفاده از ابزار جدید کار خوبی انجام شده است. امیدوارم در آینده با اقدامات بعدی، کارهایی در سطح بالاتر انجام گیرد.
آنچه که در مورد لزوم معرفی و تبلیغ نرم افزارهای اسلامی گفتید، کاملا درست است. بنده این مطلب را شخصا تجربه کرده ام. مثلا فرزندم سی دی «عترت » شما را داخل کامپیوتر گذاشته و آن را از اول تا آخر گوش کرده و مورد استفاده قرار داده. حال آنکه اگر می خواستم در همین موضوع یک کتاب به او بدهم تا بخواند، چه بسا با مشکل مواجه می شدیم. به نظر می رسد مشکل ما بیشتر در تبلیغ است نه در محتوی.
بفرمایید که شما از چه شرکتهایی نمایندگی دارید؟
اخیرا اقدام به اخذ نمایندگی از کمپانی مریس انگلستان کرده ایم و مشغول کار بر روی بعضی از نرم افزارهای آن هستیم. البته نرم افزارهایی را برای کار انتخاب کرده ایم که محتوای آنها در تعارض با سیاستهای کلان ما قرار ندارد. یعنی با حفظ جنبه فرهنگی و آموزشی، امتیاز این نرم افزارها خریداری شده و سرگرم ترجمه آنها به زبان فارسی و عربی برای داخل کشور و کشورهای حوزه خلیج فارس هستیم.
به غیر از سی دی نجوم اسلامی از مؤسسه لواء و سی دی میزان الحکمة از دار الحدیث که فعلا در داخل عرضه می کنیم، روی سی دی فرش را که متعلق به شرکت دانا پژوهش است مشغول کار هستیم. همچنین به تازگی یکی از شرکتها یک سی دی تخصصی در زمینه علوم پزشکی تولید کرده که در آینده نزدیک آن را وارد بازار می کنیم. بعضی از نرم افزارهای ما کار خود مؤسسه است اما به سفارش یک ارگان یا یک اداره تهیه شده; نظیر سی دی «نماز» که از سوی ستاد اقامه نماز سفارش داده شد و یا سی دی «سفر به دور دنیا» که به سفارش کانون پرورش فکری تولید گردید و نیز چند پروژه دیگر که با مشارکت نهادهای مختلف از سوی مؤسسه تحقیقاتی امام رضاعلیه السلام در حال انجام است.
سی دی های خارجی که توزیع می کنید بیشتر در چه زمینه هایی است؟
همان طور که اشاره کردم مخاطبان برنامه های ما عمدتا کودک و نوجوان هستند و زمینه آن هم فرهنگی و آموزشی است. برخی از این برنامه ها به خاطر آنکه در خارج از کشور و از سوی مؤسسات رایانه ای صاحب تجربه تهیه شده، برای این گروههای سنی دارای جذابیت بیشتری است و ما هم به خاطر اقبال و توجه این دسته از کاربران، امتیاز این برنامه ها را از صاحبان آنها گرفته ایم.
آیا شرکت سحر در شهرستانهای دیگر هم شعبه دارد؟
شیوه ای که شرکت سحر به دلیل ماهیت بازرگانی خود، در حال حاضر در بازار در پیش گرفته و بر اساس آن فعالیت می کند، ایجاد یک شبکه فروش در سطح کشور است. ما سعی کرده ایم تا این شبکه را به گونه ای طراحی کنیم که در غالب شهرستانها و مراکز استانها نماینده هایی را به طور انحصاری و یا غیر انحصاری داشته باشیم و با آنها قرارداد بنویسیم. این نمایندگیها هم اکنون در قالب نمایندگی شرکت سحر مشغول فعالیت هستند. منتهی ما آنها را محدود نکرده ایم یعنی آنها ملزم نیستند که اگر نماینده شرکت سحر شده اند، نماینده جای دیگر نباشند. ما امیدواریم که این شبکه را در آینده بیشتر گسترش دهیم.
با توجه به تجربه هایی که در زمینه تولید و توزیع نرم افزارهای علوم اسلامی دارید، مهم ترین مشکل نرم افزارهای علوم اسلامی و مانع توسعه این نرم افزارها را در چه چیزی می دانید؟
مهم ترین مانع، عدم گرایش قابل توجه از طرف جامعه به سمت این قبیل نرم افزارها در بازار است. با وضعی که فعلا وجود دارد، به نظر می رسد حتی اگر ما تبلیغات وسیعی را هم شروع کنیم نباید انتظار داشته باشیم که مثلا سی دی «عترت » ما با سی دی های خارجی به رقابت بپردازد. اینها اصلا با هم قابل مقایسه نیستند. باید یک کار فرهنگی اصولی در جامعه صورت بگیرد و این چیزی است که فراتر از مسئولیت فعلی ما قرار دارد.
آنچه به ذهن ما رسیده این است که یک کار فرهنگی ارائه بدهیم. استفاده از ابزار روز مثل کامپیوتر، خودش یک نقطه قوت برای این کار است و ایجاد جذابیت می کند. اما نباید انتظار داشت که سی دی های ما بلافاصله جانشین سی دی های گیم (game) که در بازار است و آمار فروش معمولی آن حدود 40 یا 50 هزار عدد است بشود. این جوی که الان وجود دارد نیازمند یک تحول فرهنگی است. متاسفانه نسل جوان ما گرایشهای شدید همراه با تعصبات دینی ندارند. این بزرگترین مشکل ماست. قطعا تبلیغات وسیع و معرفی برنامه های موجود، می تواند به پیدا کردن مخاطبان کمک کند و تاثیرگذار باشد.
اما به نظر من این هم باعث نمی شود که نوجوانان ما دست از PCO2000 بردارند و بیایند برنامه «عترت » را بخرند. ما باید این مسئله را برای خودمان حل کرده باشیم و این مطلب را که به قصد سود و یک کار پر درآمد -که مثلا باعث تحولی در جهت اقتصادی کار ما بشود- از فکر خود بیرون کنیم. البته ما به جهت ماهیت کارمان که یک کار بازرگانی است بالاجبار یک مقدار به سمت سی دی هایی که جهت گیری و گرایش مذهبی در آنها کم است، روی آورده ایم. اما به طور کلی اذعان می کنیم که این بزرگترین مشکل در این زمینه است.
ما وقتی سی دی حضرت زهراعلیهاالسلام را نگاه می کردیم و مثلا بازی های آن را می دیدیم، به وضوح پیدا بود که با بازی هایی که در سی دی های بازار است قابل مقایسه نیست و جذابیت آنها را ندارد. آیا این به خاطر آن نیست که در تهیه این برنامه ها از فنون و تکنیک های لازم در ساخت این قبیل برنامه ها بهره گیری نشده است؟
ما زمانی می توانیم این توقع را داشته باشیم که در جامعه با گرایش شدید نسبت به سی دی های اسلامی روبرو باشیم. اگر چنین تقاضایی وجود داشته باشد، طبعا می تواند منجر به ایجاد تحولی در شیوه های فرهنگی مان بشود. اما اینکه می فرمایید سی دی های مورد بحث در مقایسه با سی دی های خارجی از جذابیت لازم برخوردار نیستند، خودش شاهد عینی مدعای ما است. بدیهی است تاثیرگذاری فرهنگی حاصل از استفاده از سی دی های خارجی در ذهن بچه بسیار بیشتر از تاثیری است که در نتیجه استفاده از مثلا سی دی مرثیه پیدا شود. در این زمینه کارهای بسیار زیادی می شود انجام داد. باید شیوه های مختلف تاثیرگذاری در اذهان مخاطبان را پیدا کرد و مطابق آن دست به تولید برنامه های پر محتوا و در عین حال جذاب زد.
با توجه به اینکه شما با مؤسسات تولید کننده مختلفی در ارتباط هستید، آیا شاهد انجام کارهای تکراری در میان تولیدات مؤسسات هم هستید؟
بله. نمونه اش همین برنامه های مختلفی است که در مورد قرآن فراهم شده. این برنامه ها اگر چه از جهاتی خوب و مفید هستند اما به هر حال مسلما اگر انرژی و سرمایه ای که برای تهیه کارهای تکراری صرف می شود، در جهت انجام کارهای متفاوت و با کیفیت بالا به کار گرفته شود مطلوب تر است. این امر مستلزم آن است که حد اقل یک تشکل صنفی بین تولید کنندگان نرم افزار ایرانی وجود داشته باشد. باید برای این کار تلاش کرد. در طی ارتباطاتی که با افراد و شرکتهای گوناگون داریم، گهگاه پیرامون این موضوع صحبتهایی میان ما رد و بدل می شود و آنها هم مثل ما برای تحقق این هدف، اظهار علاقه می کنند. به نظر می رسد باید همتی به خرج داده شود و برای گرد آوردن مراکز و مؤسسات مختلف که در زمینه های کم و بیش مشابه فعالیت می کنند، اقدام کرد.
آیا نمایشگاههای سراسری که هر سال در قم برگزار می شود تاثیری در هماهنگی این مراکز و آشنا نمودن آنها با یکدیگر داشته است یا خیر؟
صد در صد. همین همجواری چند روزه خود عاملی برای آشنا شدن با یکدیگر است. منتهی وقتی در این ارتباطات، فاصله می افتد مشکل همچنان بر جا می ماند. اگر این امکان وجود داشته باشد که این مراودات فقط به برگزاری نمایشگاه منحصر نشود و هر چند ماه یک بار تولید کنندگان نرم افزار دور هم بنشینند و یک بررسی جامع از وضعیت بازار به عمل آورند، قطعا آثار و نتایج مثبتی از خود بر جای خواهد گذاشت.
به نظر شما نشریه ره آورد نور در این زمینه چه کاری می تواند انجام بدهد؟
گر چه خود من تا کنون آشنایی زیادی با این نشریه نداشته ام و فرصت مطالعه آن را نیافته ام; اما مسلما نشریه ره آورد نور هم می تواند تاثیر داشته باشد. مثلا در صورتی که نشریه شما ضرورت وجود تشکل مزبور و تبادل نظر میان این مراکز را تبیین و آنها را به این امر تشویق کند، قطعا در این رابطه مؤثر خواهد بود.