واکسن ضد سرطان اختصاصی؛ آیا شیمی درمانی به تاریخ می پیوندد؟

درمان قطعی سرطان یکی از بزرگترین چالش های انسان در زمینه مبارزه با بیماری ها به شمار می رود، اما شاید روزی فرا برسد که این کار با  یک تزریق ساده انجام شود.

به تازگی نتایج دو تحقیق مجزا در خصوص تولید واکسن ضد سرطان منتشر شده که امیدها را برای دستیابی به درمانی واقعاً موثر افزایش داده است. ایده اصلی در هر دوی این بررسی ها تولید واکسنی است که متناسب با نوع تومور طراحی شده و می تواند مقاومت سیستم ایمنی بدن را در برابر بیماری خطرناکی چون سرطان پوست بهبود ببخشد.

واکسن مورد بحث تنها برای پیشگیری از ابتلا مناسب نخواهند بود، بلکه می توان از آن برای درمان فرد مبتلا نیز بهره گرفت. حتی این ترکیب در کنار سایر داروهای ایمن ساز می تواند از رشد مجدد تومورها بعد از خارج سازی آنها از بدن نیز جلوگیری نماید.

هر تومور سرطانی با آنتی ژن های ویژه ای موسوم «نئو آنتی ژن» (neoantigens) قابل شناسایی می شوند. به طور طبیعی در بسیاری موارد گلبول های سفید خون قادر به تولید نئو آنتی ژن مناسب برای مبارزه با سلول های سرطانی نیستند، بنابراین تومورهای بدخیم در بدن فرد بیمار گسترش می یابند.

محققین امیدوارند بتوانند واکسن ضد سرطان خود را طوری بسازند که بتوان به راحتی آن را با توجه به ترکیب نئو آنتی ژن مناسب هر نوع تومور سرطانی شخصی سازی کرد و سپس به بدن بیمار تزریق نمود.

در واقع واکسن مورد بحث تنها حاوی ملکول های RNA دستکاری شده خواهد بود. گلبول های سفید از طریق اطلاعات ژنتیکی موجود در این پیام رسان های طبیعی می توانند تفاوت توالی ژنی سلول های سرطانی و سلول های عادی بدن فرد را تشخیص داده و به مبارزه با آنها بپردازند.

تفاوت دو تحقیق مورد اشاره که یکی در کشور آلمان و دیگری در آمریکا به انجام رسیده، در نحوه تولید نئو آنتی ژن ها است. نمونه آلمانی اطلاعات مورد نیاز برای تولید نئو آنتی ژن مناسب هر سرطان را به سیستم ایمنی بدن بیمار می رساند، در حالی که نمونه آمریکایی خود نئو آنتی ژن را وارد خون فرد می کند.

فارغ از نحوه عملکرد، نتایج امیدوار کننده ای از تست این واکسن ها روی بدن بیماران به دست آمده و هنوز هیچ مورد بازگشت مجدد تومورها در این دسته از مبتلایان گزارش نشده است.

البته این روش درمانی محدودیت ها و معایبی نیز دارد. از جمله این که هنوز امکان استفاده از واکسن های مورد اشاره به عنوان یک داروی پیشگیرنده ابتلا به سرطان وجود ندارد. علاوه بر این، این دارو تنها در مراحل پیشرفته بیماری قابل استفاده است و در مراحل ابتدایی کاربرد چندانی ندارد. در آخر نیز می بایست به زمانبر بودن و البته پرهزینه بودن تولید واکسن اختصاصی برای هر بیمار نیز اشاره کرد.

به نظر می رسد تمام مشکلات مورد اشاره با انجام تحقیقات بیشتر و توسعه این روش درمانی  در آینده ای نه چندان دور مرتفع شود.