گزارشی از:پایان نامه های کارشناسی ارشدگروه جامعه شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهش ی امام خمینی

پایان نامه ها

1. آقایی، محمدرضا. بررسی نظری جامعه شناسی دین و توسعه. کارشناسی ارشد مؤسسه امام خمینی رحمه الله، جامعه شناسی. به راهنمایی: دکتر رجب زاده. قم،1376.

دین/ توسعه/ نمونه فرهنگی/ دنیوی شدن.

چکیده: بحث از دین و توسعه در کنار هم از جمله مباحثی می باشد که مدت هاست در محافل علمی، بخصوص جامعه شناختی، مورد نظر قرار گرفته و شاید بتوان سابقه آن را با شکل گیری جامعه صنعتی و رشد تکنولوژی همراه دانست. در این بررسی ها، که بیشتر به رابطه این دو نظر دارند، گویندگان و نویسندگان در صدد بیان سازگاری یا عدم سازگاری این دو با هم بوده اند و کمتر به برررسی نظر این دو در کنار هم توجه شده است. این رساله در صدد آن است تا ضمن بررسی های نظری، در باره دین و توسعه در دو بخش جداگانه به مسائل مهمی که دانشمندان در باب دین و توسعه بدان توجه داشته داشته اند، اشاره کند و سپس تفاوت این برداشت ها و علل و دلایل این تفاوت ها را در قالب سه فصل جداگانه مورد بحث قرار دهد و در نهایت، ضمن بیان رابطه این دو نتیجه این برداشت ها را از حیث نظری روشن نماید.

2. بختیاری، محمدعزیز. جامعه شناسی دین در اندیشه ماکس وبر. کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه الله، جامعه شناسی. به راهنمایی: دکتر غلام علی خوشرو، قم،1376،169 ص.

ماکس وبر/ عدل الهی / رستگاری/ گروه ها، اقشار و طبقات اجتماعی/ دین و دنیا/ اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری

چکیده: در فصل های اول تا سوم خلاصه ای از زندگینامه علمی وبر همراه با توصیفی اجمالی از اوضاع و احوال علمی و فرهنگی جامعه وبر، تعریفی از جامعه شناسی دین از دیدگاه او و مهم ترین مفاهیم دینی مانند خدا، پیامبر، روحانی و روح ارائه شده است. همچنین علاوه بر مفاهیم، دیدگاه های وبر درباره منشا پیدایش و فرایند تکامل ادیان، بحث های وبر در باره عدل الهی و رستگاری نیز مورد توجه قرار گرفته است. وبر در این مباحث مفهوم عدل الهی و رستگاری و راه حل های ادیان مختلف را مطرح نموده و تاثیر این مفاهیم و راه حل ها بر رفتار اجتماعی را مورد توجه قرار می دهد. در فصل چهارم دیدگاه های وبر در مورد رابطه متقابل دین با طبقات گوناگونی مانند دهقانان، اشراف، نظامیان، دیوان داران، تاجران، پیشه وران، بردگان، کارگران و روشنفکران مورد بحث قرار می گیرد. در فصل های بعد، مباحث وبر در باره رابطه دین و امور دنیوی - از قبیل اقتصاد، سیاسیت، روابط جنسی و هنر - دیدگاه های وبر در مورد دنیاگرایی و دنیاگریزی چهار دین بزرگ جهان - مسیحیت، اسلام، بودیسم و یهودیت - خلاصه منظمی از نظریه وبر در مورد رابطه اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری مورد بحث قرار گرفته است. فصل هشتم چند محور مهم از دیدگاه های وبر در باب دین را به نقد می کشد: 1- پیش فرض ها; 2- دین و جادو;3- اسلام; 4- اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری.

3. خیری، حسن. بررسی حداقل میزان وجدان جمعی به منظور برقراری نظم از دیدگاه اسلام. کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه الله، جامعه شناسی. به راهنمایی: حجة الاسلام غلامرضا صدیق اورعی. قم، 1376.

نظم اجتماعی/ وجدان جمعی/ رعایت قوانین/ تحلیل محتوایی/ حدود.

چکیده: اسلام به عنوان دینی جاودانه و در بر بردارنده نیازهای ضروری همیشگی انسان ها، چه الگویی را برای برقراری نظم اجتماعی ارائه نموده است؟ مباحث دورکیم در مورد وجدان جمعی چارچوب نظری تحقیق محسوب شده و پرسش آغازین بدین صورت طرح گشته است: حداقل میزان وجدان جمعی به منظور برقراری نظم از دیدگاه اسلام چیست؟ با روش کیفی و تحلیل محتوای متون اسلامی، نتیجه گیری شده است که حداقل میزان وجدان جمعی از نظر اسلام، باور عمومی به رعایت قوانینی است که تخطی از آنها مستوجب کیفر حدود شمرده شده است. در نتیجه، تنها باور عمومی به رسمیت داشتن قراردهای اجتماعی، که در الگوی دورکیم حداقل میزان وجدان جمعی تلقی گشته است، برای برقراری نظم در جامعه از دیدگاه اسلام کافی نمی باشد.

4. زمانی، سیدرضا. رابطه باورهای دینی با تحولات اجتماعی با تاکید بر انقلاب اسلامی ایران. کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه الله، جامعه شناسی. به راهنمایی: دکتر محمدابراهیم موحدی. قم،1376.

تحولات اجتماعی/ عوامل اقتصادی/ مسائل سیاسی/ اعتقادات مکتبی/ باورهای دینی مؤثر در انقلاب اسلامی ایران.

چکیده: هر روزه، تحولات و دگرگونی های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی گوناگونی در گوشه و کنار جهان رخ می دهد. متخصصان هر رشته، بنا به تخصص خود، هر یک، از این تحولات تحلیلی ارائه می دهند. برخی منشا تحولات اجتماعی را در عوامل اقتصادی و مادی جستجو می کنند و برخی دیگر منشا آن را مسائل سیاسی داخلی یا تحریکات خارجی می دانند. اما آنچه معمولا در بررسی علل تحولات اجتماعی مورد غفلت قرار می گیرد باورها و اعتقادات یک ملت است. با سیری در تحولات اجتماعی، به این موضوع پی می بریم که وقوع تحولات اجتماعی ناشی از یک سلسله باورها و اندیشه های خاصی است که به دلیل اعتقاد به مکتبی خاص در مردم به وجود آمده یا در آنها تقویت گشته است. لکن پیش از وقوع هر تحولی در جامعه، باورهای حاکم بر نظام موجود نفی می گردد و براساس باورهای نو، مکتب فکری جدیدی به وجود می آید که تعریف جدیدی از جایگاه انسان و جامعه ارائه می دهد و بر مبنای آن، نظام سیاسی و اجتماعی ایده آل طراحی می گردد.

5. شرف الدین، سیدحسین. تحلیلی اجتماعی از مهریه. کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، جامعه شناسی. به راهمایی: حجة الاسلام اورعی. قم،1376.

تمدن های پیشین / ادیان پیش از اسلام (زردشت، یهود و مسیحیت) / آیات و روایات / حقوق مالی زن / دیدگاه متفکران / تحلیل کارکردی مهر / زیادی مهر در عصر حاضر.

چکیده: این رساله، که بر اساس یکی از الگوهای رایج در جامعه شناسی حقوقی یعنی الگوی کارکردگرایی تنظیم شده، مهر را بر خلاف نگرش غالب و رایج حقوقی از منظر آثار و پیامدهای اجتماعی آن مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. وقوع تغییرات جامع الاطراف در نظام اجتماعی و به تبع آن، ایجاد تمایز و بینونت میان نگرش حاکم بر عرف زمان نزول وحی با عرف موجود در این خصوص و نیز انتظارات و توقعات خاصی که هر عرف با توجه به وضعیت خاص اجتماعی خود، تامین آن را از این عنصر حقوقی جویا می شود، از دیگر محورهای مورد مطالعه در این تحقیق می باشد.

فولادی، محمد. مبانی جامعه شناسی دین و بررسی اندیشه های دکتر علی شریعتی در مبانی دین. کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه الله، جامعه شناسی. به راهنمایی: دکتر رحمت الله صدیق سروستانی. قم، 1376، 234ص.

مبانی نظری جامعه شناسی/ اندیشه های اجتماعی مطالعه دین/ منشا پیدایش دین/ ابزار فهم دین/ جهان بینی و ایدئولوژی/ طبقات و مفسران دینی (روحانیان و روشنفکران).

چکیده: دین، ارمغان بزرگ الهی است که همزمان با آغاز تاریخ و زندگی اجتماعی انسان، به دست برگزیدگان خداوند به انسان ارزانی شده و سپس از چنان حضور گسترده و عمیقی برخوردار گردیده که تاریخ و حیات انسان را یکسره رنگ و بوی دینی کرده است. در گذر زمان، مطالعات دینی و دین پژوهشی در علوم گوناگون جای خود را به تدریج، باز کرده و رهیافت های دین شناسانه ای همچون روان شناسی دین، مردم شناسی دین، پدیدارشناسی دین از این جمله اند. علاوه بر این، علوم مستقلی مانند الهیات، فلسفه دین و کلام جدید نیز از جمله علومی است که در باب مطالعه دینی تاسیس شده اند. علی رغم همه تحقیقاتی که در این علوم در باره دین صورت گرفته است، اگر اندکی دقت کنیم و نگاهی دوباره و از سر تامل بیفکنیم سؤالات بسیاری فراروی ما نمایان می شود. از آنجا که پاسخ به همه سؤالات در باره دین نه میسور است و نه مطلوب، برآن شدیم تا از میان منظرهای متفاوت در باب دین، با منظر جامعه شناسی دین، اهم سؤالات مربوط به اصول و مبانی دین را طرح و بدان ها پاسخ دهیم. دکتر علی شریعتی، که عمده ترین مطالعات خود را در حوزه دین و مبانی آن متمرکز نموده، آیا به عنوان یک جامعه شناس و با روش های خاص این علم به مطالعه آن پرداخته است؟ او دین را چگونه تحلیل و تفسیر می کند؟ نوع تفسیری که از مبانی و اصول و نیز کیفیت پیدایش دین و ابزار فهم آن ارائه می دهد تا چه حد با تفسیر اندیشمندان و متفکران اجتماعی مسلمان، که از صدر اسلام تاکنون مطرح بوده اند، تطابق دارد؟ حاصل این تحقیق تایید فرضیات ذیل است: آراء دکتر شریعتی در مبانی دین بیشتر به متفکران اجتماعی نزدیک است تا جامعه شناسان. نوع تفسیر وی از دین، مبتنی بر تفسیر دیالکتیکی و تضادی است. بنابراین، ایدئولوژی ای که شریعتی تفسیر می کند، بیشتر مارکسیستی است. وی در تفسیر دین، بیشتر از آراء جامعه شناسان و اندیشمندان اجتماعی متاثر است تا اندیشمندان مسلمان.