|
چکیده
از اهداف مهم تدوین این مقاله، مطالعه منابع سلفیه درباره محبت سلفیه به اهل بیت نبی اکرم(ص) است. در سالهای اخیر برخی از علمای سلفیه از تعصبات مذهبی دست برداشته و حقایقی را به صفحات کتابهای خود اضافه نموده اند. به خصوص دو دانشمند قرن معاصر، علامه محمدناصرالدین الالبانی و حسن بن فرحان مالکی، مطالب پر ارزشی را در این باره نقل کرده اند. بی شک این مطالب در تقریب مذاهب اسلامی به خصوص در میان پیروان سلفیه تأثیری مثبت خواهد داشت.
واژه های کلیدی: اهلبیت(ع)، سلفیه، حدیث ثقلین، فضائل اهلبیت(ع).
مقدمه
این مقاله در چهار فصل تقریر یافته و در هر فصل موضوعی خاصی بررسی شده است. در فصل اول مصداق اهلبیت(ع) از دیدگاه سلفیه مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم به مقام و منزلت اهلبیت(ع) در نزد سلفیه پرداخته شده است. در فصل سوم فضائل اهلبیت(ع) در تفاسیر سلفیه، مخصوصاً با توجه به آیاتی نظیر تطهیر، مودت، ولایت، هل أتی و مباهله همراه با پاسخ به برخی شبهات بررسی شده است. در فصل آخر به آرای علمای سلفیه درباره اهلبیت(ع) توجه شده است. با توجه به اینکه این مقاله چکیده پایان نامه اینجانب است، هدف از تقریر این موضوع به دست آوردن موافقت سلفیه با اهلبیت(ع) و تبعیت و دوستداری آنها از اهلبیت(ع) می باشد. ولی متأسفانه دوستی اهلبیت(ع) در میان برخی از سلفیه فراموش شده و به جای آن از بنی امیه و از حاکمان جور مثل یزید و حجاج حمایت می شود. به هر تقدیر خوشبختانه این عقیده ای نادر در میان دانشمندان واقعی سلفیه به حساب می آید.
فصل اول
معنای اهل بیت از نظر لغت
خلیل گوید: «اهل» مرد، یعنی همسرش و مخصوص ترین انسان به او و «تأهل» یعنی ازدواج کردن، و اهل بیت یعنی ساکنان آن.
راغب اصفهانی گوید:
گفته شده آل مغلوب اهل است و به صورت اهیل تصغیر بسته می شود. تنها فرقی که میان آن دو وجود دارد این است که «آل» تنها به اعلام ناطقین یعنی اسامی شخصیه ای که از دسته ناطقین هستند اضافه می شود؛ آن هم فرد اشرف و افضل آن؛ چنان که گویند «آل الله، آل السلطان». اهل به اعلام اسم نکره، ازمنه، امکنه و افراد غیرشریف نیز اضافه می گردد، چنانکه گویند:
«اهل الله، اهل السلطان، اهل الخیاط، اهل فلان، اهل زمان».
آل نبی(ص) به معنای خویشان و نزدیکان و افراد مخصوص و ویژه او از نظر علم می باشد.
ابن منظور می گوید:
اهل بیت نبی(ص) یعنی زنان و دختران و داماد او علی(ع). و گفته شده زنان پیغمبر6 و مردان از خویشاوندان او اهل بیت پیغمبر6 هستند.
مصداق اهلبیت(ع) از دیدگاه سلفیه
در اینکه آل نبی(ص) چه کسانی هستند، اختلاف نظر وجود دارد. اقوال مطرح در این زمینه به شرح زیر می آید:
1. کسانی که صدقه برای آنها حرام می باشد عبارتند از:
الف) بنی هاشم، بنی عبدالمطلب.
ب) بنی هاشم.
ج) بنی هاشم و کسانی که بالاتر هستند.
2. آل نبی(ص) ذریه پیغمبر6 و زنان او هستند.
3. فاطمه، حسن، حسین، و علیG آل نبی هستند.
4. آل نبی پیروان او تا روز قیامت اند.
5. آل نبی اتقیای امت اویند.
برای هر کدام از این پنج قسم به آیات و روایات تمسک شده است ولی آنچه مشهور و معروف است اینکه اهل بیت رسول خدا(ص) کسانی هستند که زکات بر آنها حرام می باشد.
سلفیه چیست؟
سلفی منسوبان به سلف هستند، زیرا «یاء» در آخر سلفی «یاء» نسبت است. پس سلفی کسانی هستند که خودشان را به سلف نسبت می دهند.
محمد ابوزهره می نویسد: مقصود از سلفیه کسانی هستند که در قرن چهارم هجری ظاهر شدند. آنها تابع احمدبن حنبل بودند و گمان کردند که تمام دیدگاههایشان به احمدبن حنبل منتهی می گردد. کسی که عقیده سلف را زنده کرد و برای آن جهاد نمود شیخ الاسلام ابن تیمیه در قرن هفتم هجری بود. سپس در قرن دوازدهم آرای او در جزیرةالعرب توسط محمدبن عبدالوهاب احیا شد و تا کنون وهابیون آن را زنده نگاه داشته اند.
غشنوی راشدی می گوید: سلفیه طریقی است قائم بر ترک تقلید مذهبی فقهی و اعتقادی و مراجعه به اصل، یعنی کتاب خدا و سنت و تجربه خلفا و اصحاب و تابعین. این طریق مخالفت با واسطه ها میان خالق و مخلوق و نیز مخالفت با طریق بدعت در دین است. این طریق سلفیه بر اولویت نص مطلق بر طریق عقل قائم است.
راجح کردی در توضیح سلفیه می گوید: سلفیه سه معنا دارد:
1. گاهی سلفیه بر مجموعه متقدمان امت اسلامی، صحابه، تابعین و تابعینِ تابعین اطلاق می شود.
2. سلفیه منهجیه یا طریقیه، علامت التزام به روش صحابه و تابعین در اسلام برای امت در قرنهای بعدی است.
3. روش سلفی در اخذ نصوص، فهم سلفی و مهم ترین آنها متعلق به قضایای عقیدتی است که مربوط به خدای متعال است. هر که به این مضامین ملتزم شود سلفی است.
فصل دوم
قسمت اول مقام و منزلت اهلبیت(ع)از دیدگاه سلفیه
حدیث ثقلین یکی از بهترین و محکم ترین دلائل برای فضائل اهل بیت نبوی6 است. در طول تاریخ مخالفان اهلبیت(ع) همیشه سعی و تلاش کردند ثابت کنند که اهل بیت نبوی6 فضائل و برتری خاصی ندارند و هر جا آیه قرآن یا حدیثی در شأن و مقام اهلبیت(ع) یافتند، نقد یا تضعیف آن را در پرونده خود به ثبت رساندند. اما در مقابل چنین افراد معاند ما می توانیم شخصیتهای از علمای سلفیه در دفاع از اهلبیت(ع) و فضائل آنها بیابیم. یکی از اهداف این مقاله نشان دادن این چنین شخصیتهای علمی از میان سلفیه یا «وهابیه» می باشد که باید بگوییم چنین افرادی کم نیستند.
آرای علمای سلفیه درباره حدیث ثقلین
علامه شیخ محمدناصرالدین الالبانی از علمای معروف و صاحب نام و محدث سلفیه در زمان معاصر است. ایشان می گوید: به هر چیز خطیر و نفیس (ثقیل) گویند و اینکه رسول خدا(ص) آن دو را ثقیل نامید، به خاطر عظمت و شأن و مقام و منزلت آنهاست و اینکه اخذ و عمل به آن ثقیل می باشد.
برخی از دانشمندان سلفیه، به تضعیف حدیث ثقلین اقدام کرده اند که از جمله دکتر احمدعلی سالوس را می توان نام برد. ایشان علل تضعیف حدیث ثقلین را چنین بیان می کند: اهل بیت پیغمبر6 بر ضلالت اجماع نمی کند. این یک واقعیت است که ما آن را در طول تاریخ مشاهده می کنیم: اهل بیت در چیزی که مخالفت بقیه امت و اجماع باشد اجتماع نکرده اند. وی اضافه می کند: حدیث ثقلین بر امامت افراد معیّن از اهل بیت و وجوب پیروی و تبعیت از آنها دلالت دارد. اول آنها علی بن ابیطالب(ع) و او وصی رسول خدا(ص) است. این عقیده جداً خطرناک است، زیرا به اتهام صحابه پیغمبر6 منجر می شود. صحابه که بهترین امت نام گرفته اند به مخالفت با رسول خدا(ص) در حق جانشینی بعد از خود پرداخته اند، یعنی پیغمبر اسلام(ص) بعد از خود علی بن ابیطالب(ع) را جانشین خود تعیین کرده، ولی بعد از رحلت پیغمبر6 صحابه به وصیت پیغمبر6 عمل نکرده و با شخص دیگر بیعت کرده اند و علی بن ابیطالب(ع) را ترک کرده اند و با این عمل به مخالفت با وصیت رسول خدا(ص) برخاسته اند. دوم اینکه اثبات این مسئله به عدم مشروعیت خلفای راشدین منجر می شود و این هم به معنای منهدم کردن ارکان اصلی اسلام است.
اما در میان خود سلفیه دانشمندانی مثل شیخ محمد ناصرالدین الالبانی در دفاع از حدیث ثقلین می گوید: «در مسافرتی که به کشور قطر داشتم رساله ای به من دادند که در تضعیف حدیث ثقلین نوشته شده بود . بعد از مطالعه دریافتم صاحب آن اولاً در استخراج حدیث به مصادر مطبوع و متداول اکتفا کرده و ثانیاً به اقوال و آرای مصححین از علمای حدیث توجه نکرده است. علاوه بر این در اصطلاح حدیث یک قاعده وجود دارد: «ان الحدیث الضعیف یتقوی بکثرة الطرق.» صاحب رساله در این قسمت هم به خطا رفته است.
سپس علامه الالبانی اضافه می کند: روشن است که مراد از اهل بیت کسانی از خاندان پیغمبر6 هستند که به سنت رسول خدا(ص) متمسک باشند. در حدیث هم مقصود چنین افرادی است و به همین دلیل یکی از دو ثقیل قرار گرفته اند.
یکی دیگر از علمای سلفیه به نام سالم علی بهنساوی، درباره حدیث ثقلین چنین می گوید: رسول خدا(ص) اهلبیت(ع) را کفه دیگر برای قرآن قرار داده که آن دو از یکدیگر جدا نخواهد شد، مگر در روز قیامت بر پیغبمر6 وارد شوند. همچنین رسول خدا(ص) توصیه فرمود: در حق آن دو غلو نکنید و از آن دو در گفتار و در کردار سبقت مگیرید، آن دو اعلم از شمایند. در بعضی موارد به عصمت اهل بیت و مرجعیت دینی، تبیین و تبلیغ حدود خداوند در محرمات و محللات به دست می آید.
یکی دیگر از علمای سلفیه درباره حدیث ثقلین چنین اظهار می کند: واقعاً بسیار تعجب آور است حدیث ثقلین علی رغم اینکه در کتب صحاح و مسانید وارد شده، با این حال اکثر علمای معاصر و خطبا از آن غفلت می ورزند یا خودشان را به غفلت می زنند و به جای آن حدیث «انی ترکت فیکم ما ان تمسکتم به لن تضلو بعدی ابدا: کتاب الله وسنتی» را می آورند؛ در حالی که این حدیث اولین بار در موطأ امام مالک آمده است و از نظر سند ضعف و انقطاع دارد. اما اگر بنا باشد نقل شود، باید هر دو حدیث نقل شوند نه فقط یکی . کتمان حدیث صحیح جزء کتمان علم نیست. خداوند و رسول او مرتکبان چنین کاری را تهدید کرده: « ان الذین یکتمون ما أنزلنا من البینات والهدی من بعد ما بیناه للناس فی الکتاب اولئک یلعنهم الله ویلعنهم اللاعنون، الا الذین تابوا وأصلحوا وبینوا فأولئک أتوب علیهم وأنا التواب الرحیم».
آری، آنان که فضائل اهلبیت(ع) را که خداوند نازل فرموده کتمان می کنند، می بایست از آن روزی بترسند که به سرنوشت احبار یهود دچار گردند. آنان به خاطر کتمان رسالت نبی اکرم(ص) به خسران مبین دچار شدند.
حدیث کساء یکی دیگر از محکم ترین دلایل بر فضائل پنج تن آل عباست. ویژگی حدیث کساء در این است که برخلاف نظر برخی، محدوده اهلبیت(ع) را معیّن، بلکه منحصر به کسانی کند که زیر کساء جمع شده بودند. در این زمینه احادیث زیاد به طرق مختلف و بیانات متفاوت وارد شده است.
برخورد صحابه با اهلبیت(ع)
برخورد صحابه با اهل بیت نبوی6 به صورت طبیعی می بایست برای نسلهای بعدی الگو و نمونه می بود. از این رو ما می بینیم صحابه به اهلبیت(ع) احترام می گذاشتند. به عنوان مثال ابوبکر می گفت: «ارقبوا محمد(ص) فی اهل بیته.» باز هم در جای دیگر می گوید: «والذی نفسی بیدی لقرابة رسول الله6 احب الی ان اصل من قرابتی.»
ابن تیمیه در مورد وقوع حادثه عاشورا چنین می گوید: در این روز، یعنی روز عاشورا، خداوند به یکی از سرور جوانان اهل بهشت و سبط پیغمبر اکرم(ص) تفضل کرده، زیرا او به دست فاجرترین و شقی ترین انسان به شهادت رسید. این مصیبت عظیم، از بزرگ ترین مصائب در اسلام به شمار می رود.
شیخ فوزان درباره اهلبیت(ع) می گوید: از اصول اهل سنت و جماعت است که اهل بیت رسول خدا(ص) را دوست داشته باشند و به وصیت رسول خدا(ص) در سفارش اهل بیت گوش فرا دهند، زیرا اصل در اهل بیت قرابت با پیغمبر6 می باشد، و مراد از آنها هم صالحان اند و برای غیرصالحان حقی نیست. پس صرف قرابت به رسول خدا(ص) و منتسب بودن به آن حضرت به صلاح دین نیست. اما قرابت افراد صالح به رسول خدا(ص) ایجاب می کند حق آنها نگاه داشته شود و مورد محبت قرار بگیرند و همچنین جایز نیست مورد غلو قرار بگیرند و آنها را از مقامی که دارند بالاتر ببرند.
قسمت دوم فضائل علی بن ابی طالب(ع)
1. حدیث منزلت
حدیث منزلت از احادیثی می باشد که از زبان مبارک پیغمبرخدا(ص) صادر شده است: «الا ترضی أن تکون منی بمنزلة هارون من موسی الا انه لا نبی بعدی.»
فضیلتی که امیرالمؤمنین علی(ع) در میان صحابه داشت، برای دشمنان آن حضرت غیر قابل تحمل بود. از این رو وقتی که امکان تبلیغاتی به دست مخالفان حضرت می افتاد، شروع به تخریب شخصیتی حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) می کردند. برای نمونه دقت شود: عمربن اسحق می گوید: «مروان والی مدینه بود و هر جمعه علی(ع) را در منبر لعن می کرد.» همچنین در زمان حکومت بنی امیه هفتاد هزار منبر وجود داشت که بر آنها علی بن ابی طالب را لعن می کردند.
2. حدیث غدیر
حدیث غدیر از مشهورترین احادیث می باشد که در فضیلت علی بن ابیطالب(ع) وارد شده است . این حدیث به طرق متواتر نقل شده و بعضی از علمای سلفیه به این حقیقت اعتراف کرده اند. متن حدیث این است: «عن زیدبن ارقم عن رسول الله6 لما انزل بغدیر خم أخذ بید علی فقال: «الستم تعلمون انی اولی بالمؤمنین من انفسهم؟» قالوا: بلی، قال: «اللهم من کنت مولاه فعلی مولاه، اللهم وال من والاه وعاد من عاداه.» فلقیه عمر بعد ذالک فقال له: هنیئاً یا ابن ابی طالب! اصبحت وامسیت مولی کل مؤمن و مؤمنة.»
احمدعلی سالوس که از دانشمندان سلفیه می باشد، در بعضی موارد احادیثی را که درباره فضائل اهلبیت(ع) است تضعیف می کند، ولی درباره حدیث غدیر می گوید: حدیث غدیر جزو احادیث متواتر است.
3. مؤمن دوست دار علی(ع) است
یکی از ویژگیهای مخصوص حضرت امام علی(ع) آن است که محبت آن حضرت در قلب مؤمنین می باشد. در این باره از رسول اعظم6 روایاتی وارد شده است.
1. من مناقبه ان النبی(ص) جعل محبته علامة الایمان وبغضه علامة النفاق.
2. ذکر ان رسول الله 6قال:«لایحبک الا مؤمن ولایبغضک الامنافق فقد کان یحب علی کثیراً.»
4. اسلام آوردن علی(ع)
عن زیدبن ارقم قال: اول من اسلم مع رسول الله6 علی بن ابیطالب(ع).
علی(ع)اول من اسلم من الصبیان.
نویسنده کتاب الانوار الباهرة می گوید: «علی بن ابی طالب اولین کسی بود در سن خردسالی اسلام آورد و در خانه پیغمبر خدا 6 تربیت یافت و در خانه پیغمبر خدا(ص) رشد کرد و بالید. »
5. علم علی(ع) و اعتراف صحابه به علم علی(ع)
در ذیل این عنوان از خلیفه دوم یعنی عمربن خطاب تعبیرات مختلف نقل شده است. برخی از آنها عبارت اند از:
1. اعوذ بالله من معضلة لیس لها ابوالحسن.
2. یکاد یهلک عمربن خطاب لولا علی.
3. لایفتن احد فی مسجد وعلی حاضر.
4. ردوا قول عمر الی علی لولا لهلک عمر.
5. عجزت النساء ان تلدن مثل علی بن ابی طالب.
6. اللهم لاتنزل بی شدیدة الا ابوالحسن الی جنبی.
6. شجاعت علی بن ابیطالب(ع)
ابن تیمیه می گوید: شکی نیست که علی(ع) شجاع ترین فرد در میان صحابه بود. او از کسانی است که اسلام را یاری کرده و از بزرگان، سابقین و مهاجرین و از سادات می باشد که در راه خدا مجاهدت زیادی کرده و کفار و مشرکین را به قتل رسانیده است.
7. زهد علی(ع)
ابن تیمیه می گوید: «اما در زهد علی بن ابیطالب(ع) در اموال هیچ شک نیست. او حتی از ابوبکر و عمر هم زاهدتر بود.»
یکی دیگر از دانشمندان سلفیه در زمان معاصر عثمان خمیس است. ایشان درباره فضائل علی(ع) می گوید: همه ما می گوییم علی سید و افضل اهل بیت است و هیچ کس این را ابداً انکار نمی کند. بعد از رسول خدا(ص) بافضیلت ترین مرد از اهل بیت پیغمبر6 بلکه بافضیلت ترین انسان بعد از نبی در اهل بیت، علی(ع) است. این مطلب قابل انکار نیست.
ابن تیمیه درباره علی(ع) می گوید: علی به خلافت احق الناس بود لکن مردم بر ابوبکر اجتماع کردند، چه بسا این به خاطر کمی سن علی(ع) بود، زیرا ابوبکر از او بیست و پنج سال بزرگ تر بود.
باز هم ایشان درباره علی(ع) می گوید: «علی بافضیلت تر از کسانی بود که در تحت شجره بیعت کردند، بلکه افضل از همه آنها بود.»
قسمت سوم فضائل فاطمه زهرا(س)
فاطمه زهرا(س) دخت گرامی نبی اکرم(ص) دارای فضائل بسیار است و از پدر بزرگوارش درباره مقام و منزلت ایشان روایت متعدد وارد شده است.
1. قال رسول الله 6لفاطمةJ : ان الله یرضی لرضاک ویبغض لغضبک.
2. فاطمة بضعة منی؛ یبغضنی ما یغضبها ویبسطنی ما یبسطها وان الانساب یوم القیامة تنقطع غیر نسبی وسببی وصهری.
3. قال رسول الله6: فاطمة سیدة نساء الجنة.
4. عن برید قال کان احب النساء الی رسول الله6 فاطمة ومن الرجال علی.
قسمت چهارم فضائل حسن بن علی(ع)
حسن بن علی(ع) فرزند ارشد علی بن ابیطالب(ع) و سبط نبی اکرم(ص) است. ایشان از پنج تن آل عباست و درباره ایشان از جد بزرگوارشان احادیث مختلف وارد شده است.
1. عن انس بن مالک قال: لم یکن احد اشبه بالنبی(ص) من الحسن بن علی.
2. عقبة بن حارث قال: «رأیت ابابکر وحمل حسن بن علی وهو یقول: بابی شبه بالنبی لیس شبه بعلی، وعلی یصحک.»
3. عن الحسن بن علی قال: قال رسول الله6 ان ابنی هذا سید لعل یصلح بین فئتین عظیمتین.
4. قال ابوبکر سمعت النبی(ص) علی منبر والحسن الی جنبه ینظر الی الناس مرة والیه مرة ویقول انبی هذا سید لعل الله ان یصلح به بین فئتین من المسلمین.
5. عن ابن عباس قال:کان رسول الله6حاملاً الحسن بن علی علی عاتقه، فقال رجل: نعم المرکب رکبت یا غلام! فقال النبی(ص) ونعم الراکب هو.
قسمت پنجم فضائل حسین بن علی(ع)
حسین بن علی(ع) فرزند دوم علی و فاطمه(س) و سبط نبی اکرم(ص) می باشد. درباره حسین بن علی(ع) فضائل فراوان نقل شده است که در این قسمت برای نمونه چند مورد از آن ذکر می شود.
1. عن النبی(ص): حسین منی وانا من حسین، احب الله من احب حسیناً، حسین سبط من الاسباط.
2. جابربن عبد الله(ره) قال: «من سره ان ینظر الی رجل من اهل الجنة فلینظر الی الحسین بن علی.» فانی سمعت رسول الله6 یقول.
مؤلف کتاب معجم ما یخص آل البیت النبوی درباره امام حسین(ع) می نویسد: حسین بن علی(ع) زیاد نماز می خواند و زیاد روزه می گرفت و زیاد حج می رفت. اهل تواضع بود. روزی از کوچه های مدینه می گذشت. تعدادی فقیر را دید که مشغول غذا خوردن بودند. خواست از کنار آنها بگذرد که از او دعوت کردند با آنها طعام میل فرماید. دعوت آنها را پذیرفت. سپس به آنها فرمود: حالا شما هم دعوت مرا قبول کنید و به منزل ما بیایید. سپس آنان به منزل حسین بن علی(ع) رفتند. حسین بن علی(ع) به همسرش رباب فرمود: هرچه ذخیره کردی بیاور.
شیخ الاسلام ابن تیمیه درباره شهادت امام حسین(ع) می گوید: حسین بن علی مظلوم کشته شد و شهید است، و در آن روز، یعنی روز عاشورا، شهادت سرور اهل بهشت به دست انسانهای بدکار و اشقیا رخ داد. این مصبیت از بزرگ ترین مصائب است که در اسلام واقع شده است. تردید نیست که مقام و منزلت حسین(ع) در نزد خداوند به وسیله شهادت بالا رفت و به شهدای اهل بیت خود ملحق شد؛ شهدایی که قبل از او به انواع مصیبتها و بلاها مبتلا شده بودند. مصائبی که برای جد او مادر و عموی او واقع شد برای حسین واقع نشده است. خداوند نعمتش را به وسیله شهادت بر حسین و حسین(ع) تمام کرد: یکی مسموم شد و دیگری کشته شد. آنان در نزد خداوند مقام عالی دارند که غیر از اهل بلا کسی به آن مقام نمی رسد.
ابن تیمیه در جای دیگر می گوید: «کسی که حسین(ع) را شهید کرد یا به قاتلان او یاری کرد، یا بر این کار راضی شد، لعنت خدا و ملائکه و همه مردم بر او باد. خداوند از چنین شخصی هیچ فدیه و مستحبی قبول نخواهد کرد.
قسمت ششم فضائل مشترک حسن و حسین(ع)
1. قال رسول الله6: الحسن والحسین سیدا شباب اهل الجنة.
2. قال رسول الله6: ان الحسن والحسین هما ریحانتای من الدنیا.
3. عن علی(ع) قال: الحسن أشبه الناس برسول الله6 ما بین صدر الی الرأس والحسین أشبه الناس بالنبی(ص) ما کان اسفل من ذالک.
قسمت هفتم فضائل ائمه اطهار(ع)
اهل بیت رسول خدا(ص) غالباً به فرزندان حسن و حسین(ع) اختصاص پیدا کرده که در آنها علم، حلم، سخا، و نجد حسب و نسب زبانزد همه است و به این جهت به القاب سیدابوجعفر محمد بن علی الباقر و ابوعبدالله جعفر الصادق(ع) ملقب شده اند.
امام علی بن حسین(ع)
زهری درباره علی بن حسین(ع) می گوید: «علی بن حسین بن علی هاشمی، قرشی، مدنی سید الامام و زین العابدین در زمان خود بود. و از او با فضیلت تر در زمان خود در قریش ندیدم، اهل ورع و تقوا بود. پنهانی به مساکین و فقرا کمک می کرد و به بیش از صد خانه رسیدگی می نمود.»
باز هم زهری درباره ایشان چنین می گوید: «روایت از علی بن الحسین(ع) از پدرش و او از علی بن ابیطالب(ع) و او از رسول خدا(ص) از صحیح ترین سندهاست.»
ابن مسیب گوید: «من کسی را باتقواتر از علی بن حسین(ع) ندیدم.»
ابن تیمیه درباره علی بن حسین(ع) می گوید: «ثقه و امین بود. زیاد حدیث نقل کرده است. بلند مرتبه و متقی بود.» ابن حجر می گوید: «حدیثی که در سند آن علی بن حسین(ع) از حسین بن علی(ع) از علی بن ابیطالب(ع) باشد، آن سند از صحیح ترین سندها و از شریف ترین تراجم است.»
در التقریب درباره مقام زین العابدین(ع) آمده است: «او فردی موثق، عابد و فقیه بود و فضل او مشهور است.»
امام باقر(ع)
ذهبی درباره آن حضرت می گوید: «ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن علی بن علوی فاطمی مدنی کسی است که علم، عمل، قدرت، شرف، وقار و وثاقت را در خود جمع کرده بود و با لیاقت ترین انسان برای خلافت بود.»
امام جعفر صادق(ع)
ابوحنیفه گوید: «ما رأیت افقه من جعفر بن محمد.»
امام مالک گوید: «جعفر صادق را در اوقات مختلف می دیدم و او از سه حال خارج نبود: یا در حال نماز بود یا قرآن تلاوت می کرد یا در حال روزه بود. او بدون وضو از رسول خدا(ص) حدیث نقل نمی کرد.»
عمربن مقدم گوید: «هر موقع به جعفربن محمدH نظر می کردم می فهمیدم او از سلاله انبیاست. از ریاست دوری گزید و عزلت را انتخاب کرد. اهل خضوع و خشوع بود. هر وقت نام رسول خدا را در نزد او یاد می شد، رنگ از رخسارش می پرید.»
امام کاظم(ع)
موسی کاظم بن جعفربن محمد الباقربن علی بن زین العابدین بن الحسین السبط بن علی بن ابی طالب، عابدترین و عالم ترین و سخاوتمندترین انسان زمان خویش بود. رنگی گندم گون داشت، شبها به سراغ فقرای مدینه می رفت و برای آنها طعام می برد تا کسی او را نشناسد و وقتی از دنیا رفت، طعام فقرا قطع شد. این سیره اجداد و پدران او مخصوصاً علی بن حسین زین العابدین بود. از بردبارترین انسانهای زمان خویش بود.
امام علی بن موسی الرضا(ع)
ابراهیم بن عباس گوید: «از عباس شنیدم می گفت: از علی بن موسی الرضا(ع) هر سؤالی می شد، جواب می داد. و من در عصر خود از او عالم تر کسی را ندیدم. مأمون با سؤالات مختلف او را مورد آزمایش قرار داد . اما او در هر زمینه به پرسشهای مأمون جواب کافی می داد. زیاد روزه می گرفت، کم می خوابید، به صورت پنهانی زیاد صدقه می داد، تابستانها روی حصیر و زمستانها روی پلاس می نشست. علی بن موسی الرضا(ع) احادیث زیادی از طریق پدر و اجدادش از رسول خدا 6 نقل کرده که از مشهورترین آنها حدیث «لا اله الا الله حصنی، ومن دخل حصنی أمن عذابی» می باشد.
امام جواد(ع)
محمد جواد در نوزدهم رمضان سال 195ق در مدینه منوره چشم به جهان گشود. ایشان صاحب جود و کرم بود و بسیار عبادت می کرد. در علم و تقوا مشهور بود و علی رغم کم بودن سنش در استدلال نابغه بود.
اهل سنت در امور خود به او تمسک می جستند. وی صاحب قدرت و منزلت، باهوش و زرنگ و سخنگویی خوب بود و بیانی شیوا و سلیس و ذهنی فعال داشت.
محمد جواد در ماه محرم سال 220ق در 25 سالگی دارفانی را وداع گفت.
قسمت هشتم فضائل حضرت مهدی(ع)
مسئله مهدویت در عالم اسلام همیشه مورد توجه بوده و هست در این زمینه روایتهای متعدد وارد شده و حتی برخی روایات به اوصاف ظاهری، اسم، القاب، اجداد و نسل آن حضرت پرداخته است. با این حال برخی از علمای اسلام به خاطر بیانات متفاوت در این زمینه، گمان کرده اند روایات مهدی(ع) صحیح نیست و به همین دلیل خواسته اند احادیث مهدی(ع) را تضعیف کنند. ولی در مقابل این گروه، برخی از دانشمندان اسلام به دفاع از احادیث مهدویت پرداخته و با تمام وجود به صحیح بودن احادیث مهدویت اقرار نموده اند. باز هم در این زمینه از عالم جلیل القدر سلفی جناب علامه محمدناصرالدین الالبانی می توان نام برد.
خروج حضرت مهدی(ع)
اکثر اهل سنت قائل اند که در آخر الزمان مردی از دودمان پیغبمر اسلام(ص) خروج خواهد کرد. بنابراین، اول: خروج مهدی حق است. دوم: خروج مهدی به برپا شدن قیامت نزدیک است و پشت سر او پیغمبر خدا حضرت عیسی(ع) نماز خواهد خواند. سوم: وقتی آن حضرت خروج می کند، زمین پر از ظلم و ستم خواهد بود. چهارم: او همنام پیغمبر6 است. پنجم: مهدی از نسل حسن بن علی(ع) و مادر او از نسل حسین بن علی(ع) است. ششم: هر لشکری که با مهدی جنگ کند خوار خواهد شد. هفتم: او خلافت را به دست می گیرد و آماده نبرد می شود. هشتم: در عهد و ولایت او امنیت حاکم است.
احادیث مهدویت
1. عن عبدالله عن النبی(ص) قال: «یلی امر هذه الامة فی آخر زمانیها رجل من اهلبیت(ع) یواطئ اسمه اسمی.»
2. عن ابی هریره قال: قال رسول الله6: «کیف انتم اذا نزل ابن مریم فیکم وامامکم منکم.»
3. عن ابی سعید الخدری قال: قال رسول الله6: «لاتقوم الساعة حتی یملأ رجل من اهل بیت، یملأ الارض عدلاً کما ملئت قبله ظلماً، یکون سبع سنین.»
4. عن علی بن ابیطالب(ع) عن النبی(ص) قال: «لو لم یبق من الدهر الا یوم لبعث الله رجلاً من اهل بیتی یملأ ها عدلاً کما ملئت جوراً.»
5. قال رسول الله6: «المهدی منا اهل البیت [من اولاد فاطمه] یصلحه الله فی لیلة [یواطی اسمه اسمی واسم ابیه اسم ابی]، [اجلی الجبهة، اقنی الانف]، [یملأ الارض قسطاً وعدلاً کما ملئت جوراً و ظلماً] یملک سبع سنین.»
6. عن ام سلمه قالت سمعت رسول الله6 یقول: «المهدی من عترتی من ولد فاطمة.»
برخی احادیث مهدویت را صحیح نمی دانند و به بهانه های مختلف آن را تضعیف می کنند. برای نمونه به گفته علامه الالبانی دقت شود. ایشان می گوید: «واقعاً بعد از این همه احادیث وارد شده در این زمینه، نظر شیخ غزالی «در مشکلات» جای تعجب دارد. شیخ غزالی می گوید: از دوران طلبگی آنچه در حافظه دارم این است که درباره مهدی احادیث صحیح وارد نشده است و آنچه وارد شده احادیث صحیح نیست.
علامه الالبانی در پاسخ به شیخ غزالی می گوید: «چه کسی این عقیده را به تو تلقین کرده و به حافظه تو سپرده است؟ آیا آنها علمای کلام نبوده اند که به حدیث و رجال آگاهی نداشتند و الا چگونه ممکن است با وجود شهادت علمای حدیث باز هم به مخالفت در آن احادیث بپردازند؟ و آیا خوب نیست در معلومات خود که از دوران طلبگی حفظ کرده ای تجدید نظر کنی، مخصوصاً در مواردی که متعلق به سنت و حدیث باشد و یا آنچه بر احکام و آرا بنا شده است؟»
علامه الالبانی در ادامه بحث اضافه می کند: شیخ الاسلام ابن تیمیه هم از کسانی است که به صحیح بودن احادیث مهدی قائل است و معتقد است احادیثی که برای خروج مهدی به آن استدلال می شود احادیث صحیح می باشد و اخبار ظهور مهدی به حد تواتر معنوی است.
مؤلف کتاب المهدی المنتظر از علمایی که به متواتر بودن احادیث مهدی(ع) تصریح کرده اند نام می برد و دوازده از آنها همچنین از کسانی که به احادیث مهدی استدلال کرده اند یاد می کند. مفتی عام عربستان سعودی شیخ عبدالله بن باز می گوید: «امر مهدی از امور معلوم است و احادیث در این باب مستفیض بلکه به دلیل کثرت طرق و تعدد مخارج متواتر معنوی است. و این حقاً دلالت می کند که این شخص موعود است، امرش ثابت و خروجش حق می باشد.»
علامه محدث شیخ محمدناصرالدین الالبانی می گوید: احادیث در این باب جداً زیاد است و ابن خلدون در این باب به خطای فاحش دچار شده است. سپس اضافه می کند: بدون تردید در میان احادیث وارد شده با سه دسته از احادیث مواجه هستیم. اول حدیث صحیح، دوم حدیث حسن، سوم حدیث ضعیف. ولی تمییز آنها از یکدیگر آسان نیست مگر برای کسانی که در علم، سنت و مصطلح حدیث توانا باشد.
ابن تیمیه در این زمینه می گوید: «حسن و حسین(ع) در بعضی جهات به اسماعیل و اسحاق(ع) شباهت داشتند، گرچه پیغمبر نبودند. اسماعیل از نظر سن بزرگ تر و صبور و حلیم بود و حسن هم چنین بود. به همین خاطر رسول خدا(ص) فرمود: «ان ابنی هذا سید سیصلح بین فئتین عظیمتین من المسلمین.» و غالباً انبیا از نسل و ذریه اسحاق بوده اند، و همچنین غالب سادات ائمه هم از ذریه حسین اند، چنان که خاتم انبیا محمد بن عبدالله6 از نسل اسماعیل بود، خلیفه راشد مهدی هم از نسل حسن خواهد بود .» ایشان سپس نظر امامیه را درباره مهدی موعود مورد نقد قرار داده است .
پاسخ به سه شبهه
بعضی بر این عقیده اند که احادیث مهدی(ع) را بخاری و مسلم در کتاب صحیح خودشان نیاورده اند، پس باید آنها را انکار کرد. چنان که محمد رشید رضا گفته است: «لم یتعد الشیخان بشیء من روایاتها.»
استاد احمد امین به این شبهه جواب داده است: گرچه بخاری و مسلم احادیث مهدی را در کتاب صحیحشان نیاورده اند، ولی احادیثی را هم نیاوردند که به عدم صحت احادیث مهدی در نزد خودشان دلالت کند. برخی گمان کرده اند شیخان احادیث مهدی را نیاورده اند، پس در نزد آنها دلیل وجود داشته است. اما این گمان صحیح نیست، زیرا:
1. شیخان به همه احادیث احاطه نداشته اند و خودشان هم چنین ادعایی نکرده اند. بخاری خود گفته است: در کتاب جز صحیح را نیاورده ام و بعضی از احادیث صحیح را نیز نیاورده ام و این به خاطر طولانی بودن آنها بود. مسلم نیز گفته است: چنین نیست که هرچه صحیح باشد در «کتب صحیح» آورده باشم، بلکه آنچه را به دستم رسید آورده ام.
2. احادیث زیادی وجود دارد که علما به آن استدلال می کنند و حتی از امور عقیدتی به حساب می آید، ولی در صحیحین موجود نمی باشد. مثل حدیث عشره مبشرین به بهشت، حدیث براء بن عازب طویل در احوال قبر و برانگیختن، یا حدیث وزن شدن اعمال و غیره از آن جمله است. سپس می گوید: این خطاست که کسی بگوید عدم ذکر احادیث در کتب شیخان دال بر عدم صحت آنهاست.
3. اینکه گفته شد احادیث مهدی در صحیحین مذکور نیست، به طور مطلق صحیح نیست، زیرا در صحیحین احادیثی وجود دارد که متعلق به مهدی است. در این احادیث نام صریح آن حضرت ذکر نشده است، ولی احادیث دیگر بیان می کند که منظور از آنها مهدی موعود است.
قسمت نهم استمرار امامت در قریش
اینکه امامت در قریش قرار می گیرد یک عقیده ثابت در میان مسلمانان می باشد. اصل این عقیده از احادیث نبوی6 سرچشمه گرفته است. حتی بعد از وفات پیغمبر اکرم(ص) در انتخاب خلیفه در بنی ساعده به قرشی بودن خلیفه استناد شد و این مورد پذیرش حاضرین قرار گرفت. در منابع سلفیه درباره انتخاب امام از قریش روایات متعددی وارد شده است. حدیث زیر از آن جمله است:
عن عبدالله بن عمر عن رسول الله6 قال:«لایزال هذا الامر فی قریش ما بقی منهم اثنان.»
در نظر امام ابوحنیفه از شرائط امام این است که قرشی باشد. امام مالک و شافعی هم به این مطلب تصریح دارند. امام مالک می گوید: « برای غیرقرشی حکم جائز نیست.»
امام احمدبن حنبل نیز قائل است خلافت در قریش است: «الخلافة فی قریش ما بقی من الناس اثنان لیس لأحد من الناس ان یتنازعهم فیها ولایخرج علیها.»
قسمت دهم خلفای دوازده گانه
بر اساس روایات رسیده از پیغمبر اکرم(ص) خلفای رسول اکرم(ص) بعد از خود آن حضرت دوازده نفرند. برای نمونه برخی از این احادیث را می آوریم:
1. عن جابربن سمرة قال سمعت رسول الله6 یقول: «لایزال امر الناس ماضیاً ما ولیهم اثناعشر رجلاً» ثم تکلم النبی(ص) بکلمة خفیت علی فسألت ابی ماذا قال رسول الله6 فقال: کلهم من قریش.
2. «لایزال هذا الامر عزیزاً فی اثناعشر خلیفة کلهم من قریش.»
3. عن مسروق عن عبدالله بن مسعود... قال سألنا رسول الله6 فقال: «اثناعشر کعدة نقبا بنی اسرائیل.»
فصل سوم فضائل اهلبیت(ع) در تفاسیر سلفیه
1. اهلبیت(ع) در آیه تطهیر
« انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت ویطهرکم تطهیراً».
آیه تطهیر از آیاتی به حساب می آید که درباره فضائل اهلبیت(ع) نازل شده است. در اینجا چند روایت مربوط به آیه را می آوریم.
1. عن ابی سعید الخدری قال: قال رسول الله6: نزلت هذه الایة فی وفی علی وفاطمة وحسن وحسین « إنما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت ویطهرکم تطهیراً».
2. انس بن مالک می گوید: رسول خدا(ص) شش ماه هنگام رفتن به نماز صبح مرتب به خانه فاطمه(س) گذر می کرد و می فرمود: «الصلاة یا اهل البیت ( إنما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت ویطهرکم تطهیراً).»
3. عایشه ام المؤمنین نقل می کند: پیغمبر خدا(ص) صبحگاهی از حجره خارج می شد، در حالی که بر دوش او پارچه ای از پشم خیاطی نشده بود. حسن بن علی(ع) بر او وارد شد، پس او را در داخل پارچه قرار داد. آن گاه حسین(ع) وارد شد و او را نیز داخل پارچه قرار داد. سپس فاطمه(س) وارد شد ، او نیز زیر پارچه داخل شد. بعد از آنها علی(ع) وارد شد و او نیز داخل پارچه شد. آن گاه رسول خدا(ص) این آیه را تلاوت فرمود: « إنما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت ویطهرکم تطهیراً».
برخی قائل اند سیاق آیه تطهیر درباره زنان پیغمبر6 می باشد و چون آیات قبل و بعد درباره زنان پیامبر بوده، این آیه هم درباره آنان است. پس منظور از اهل بیت در آیه تطهیر زنان است. حدیثی نیز از عکرمه در کتب حدیثی و تفسیر نقل می شود که در بازار جار می زد و می گفت آیه تطهیر درباره زنان پیغمبر نازل شده است.
ولی در قرآن کریم مواردی یافت می شود که از سیاق یک آیه احکام مختلف به دست می آید. آیه: « حرمت علیکم المیتة والدم واللحم الخنزیر وما احل لغیر الله به الیوم اکملت لکم دینکم واتممت علیکم نعمتی ورضیت لکم الاسلام دیناً» از آن جمله است.
اول این آیه از خوردنیها بحث می کند و آخر آیه از اکمال دین سخن می گوید. در اینجا دو چیز جدا از هم در یک آیه قرار گرفته است. این خود دلیل بر این است که اثبات یک حکم در سیاق آیه در همه جای قرآن قابل اثبات نیست. آیه تطهیر هم از مواردی می باشد که از سیاق آیه، یک حکم به دست نمی آید. علاوه بر این، ضمائری که در ضمن آیه وجود دارد، جنس مذکر را مخاطب قرار می دهد، نه جنس مونث را، مثل «عنکم» و «یطهرکم». و این دلالت می کند که آیه تطهیر شامل زنان پیغمبر6 نمی باشد وگرنه از ضمائر مؤنث مانند «عنکن» و «یطهرکن» برای زنان استفاده می شد.
غیر از آیه تطهیر دلائلی دیگر وجود دارد که ثابت می کند مقصود از اهلبیت(ع) در آیه تطهیر پنج تن آل عبایند. مثلاً از ام سلمه O در این باره احادیثی وارد شده است.
2. اهلبیت(ع) در آیه مودت
« قل لاأسئلکم علیه أجراً إلا المودة فی القربی».
آیه مودت یکی دیگر از آیاتی است که به فضائل اهلبیت(ع) دلالت می کند. در اینجا آرای مفسران سلفیه را در مورد فضائل اهلبیت(ع) جویا می شویم.
ابن منذر و ابی حاطم و طبرانی و ابن مردویه از طریق ابن جریر از ابن عباس نقل می کنند: وقتی آیه « قل لاأسئلکم علیه أجراً إلا المودة فی القربی» نازل شد گفتند: ای رسول خدا چه کسانی اقربای شمایند که مودت آنها لازم است ؟ پیغمبر خدا(ص) فرمود: علی و فاطمه(س) و اولاد فاطمهG .
ابن جریر از ابودیلمی نقل می کند: وقتی علی بن حسین(ع) را با اسیران اهلبیت(ع) به شام حرکت دادند، پیرمردی نزد علی بن حسین(ع) آمد و گفت: سپاس خداوند را که شما را کشت و به هلاکت رساند. علی بن حسین(ع) به پیرمرد گفت: آیا قرآن خوانده اید؟ گفت: بلی. فرمود: آیا حم را قرائت کرده اید؟ گفت: بلی. فرمود: آیا این آیه را خوانده اید: « قل لاأسئلکم علیه أجراً إلا المودة فی القربی»؟ گفت: بلی. به درستی شما اهل بیت هستید؟ فرمود: آری.
3. اهلبیت(ع) در آیه ولایت
« انما ولیکم الله ورسوله والذین آمنوا الذین یقیمون الصلاة ویؤتون الزکوة وهم راکعون».
سعدی گفته است: آیه « والذین آمنوا... وهم راکعون» در شأن علی بن ابیطالب(ع) وارد شده است. سائلی از کنار او رد می شد و او در مسجد در حال رکوع بود و انگشتری خود را به سائل عطا کرد. بیشتر مفسران معتقدند که آیه ولایت در شأن علی بن ابیطالب(ع) نازل شده است .
حاکم و ابن مردویه و... با سند متصل از ابن عباس نقل می کنند: ابن سلام و افرادی از قوم او به پغیمبر6 ایمان آوردند و عرض کردند : ای رسول خدا، منازل ما دور است و برای ما نه مجلسی هست و نه محدثی، و اگر اقوام ما ببینند به خدا و رسولش ایمان آوردیم ، ما را ترک می کنند، با ما حرف نمی زنند و با ما قطع رابطه می کنند. این برای ما سخت است. پیغمبر خدا(ص) فرمود: « انما ولیکم الله ورسوله» و سپس به مسجد رفت. آنها هم در مسجد به خواندن نماز مشغول بودند، چشم پیامبر(ص) به سائلی افتاد و فرمود : آیا کسی به تو چیزی عطا کرد؟ گفت: بلی انگشتری از فضه. فرمود: چه کسی آن را به تو عطا کرد ؟ گفت: کسی که در حال قیام است، و به علی(ع) اشاره کرد. پیغمبر خدا(ص) فرمود : علی(ع) در چه حالی بود که آن را به تو عطا کرد؟ گفت: در حال رکوع بود . پیغمبر خدا(ص) تکبیر گفت و سپس آیه فوق را تلاوت فرمود. حسان نیز این شعر را سرود :
فأنت الذی اعطیت اذ کنت راکعاً زکاة فدتک النفس یا خیر راکع
فانزل فیک الله خیر ولایة وأثبتها أثنا متاب الشرائع
4. اهلبیت(ع) در آیه «هل أتی»
« ویطعمون الطعام علی حبه مسکیناً ویتیماً واسیراً، إنما نطعمکم لوجه الله لانرید منکم جزاء ولاشکوراً».
از ابن عباس نقل شده حسن و حسین(ع) مریض شدند. جدشان رسول خدا(ص) به عیادت آنها آمد. ابوبکر و عمر همراه پیغمبر6 بودند و صحابه دیگر هم همراه آنها آمده بودند. از حسنینH عیادت کردند و به علی(ع) گفتند: یا اباالحسن! خوب است برای شفای فرزندانت نذر می کردید. علی و فاطمه(س) و فضه که در خانه آنها خدمت می کرد نذر کردند سه روز روزه بگیرند و خداوند به حسنینH لباس عافیت بپوشاند.
در خانه آل رسولG چیزی برای خوردن نبود . علی(ع) از شمعون یهودی خیبری سه من جو قرض کرد. فاطمه(س) یک سوم آن را آرد کرد و از آن پنج قرص نان آماده کرد و علی(ع) در مسجد نماز مغرب را با پیغمبر خدا(ص) خواند . سپس به خانه آمد. هنگام افطار سائلی بر در خانه آمد و گفت: السلام علیکم یا اهل بیت النبوة، من مسکینی از مساکین مسلمین هستم. به همین ترتیب شب دوم یتیمی آمد و شب سوم اسیری . آنها نیز در هر سه شب غذای خودشان را به مسکین و فقیر و اسیر دادند و با آب افطار کردند . بعد از سه روز روزه داری، آن هم بدون غذا اهلبیت(ع) گرسنه بودند . علی(ع) دست حسن و حسین(ع) را گرفت و به خدمت رسول خدا(ص) آورد. همین که رسول خدا(ص) آنها را در آن حال دید فرمود: برای من بسیار سخت است شما را در این حالت ببینم . سپس برخاست و همراه آنها به خانه فاطمه(س) آمد . هنگامی که به خانه وارد شدند دیدند فاطمه(س) در محراب نماز به عبادت ایستاده است ، در حالی که از گرسنگی شکمش به پشتش چسبیده و چشمانش به گود نشسته است. پیغمبر خدا(ص) ناراحت شد . در همین هنگام جبرئیل نازل شد و گفت: ای محمد! این سوره را بگیر. خداوند با چنین خاندانی به تو تهنیت می گوید. سپس سوره « هل أتی» را خواند.
5. اهلبیت(ع)در آیه مباهله
« فمن حاجک فیه من بعد ما جاءک من العلم فقل تعالوا ندع أبناءنا وأبناءکم ونساءنا ونساءکم وأنفسنا وأنفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنت الله علی الکاذبین».
علمای تفسیر گفته اند: وقتی که این آیه نازل شد:
دعا رسول الله6 وفد نجران الی المباهل وخرج رسول الله مختضنا الحسین، أخذ بید الحسن وفاطمة تمشی خلفه وعلی خلفها وهو یقول: اذا أنا دعوت فامنوا، فقال اسقف نجران: یا معشر النصاری، انی لااری وجوهاً لو سألوا الله أن یزیل جبلاً عن مکانه لأزله فلاتباهلوا تهلکوا ولایبقی علی وجه الارض نصرانی الی یوم القیامة.
روایتی از سعدبن ابی وقاص درباره فضائل علی(ع) وارد شده به آیه مباهله ارتباط دارد. معاویه بن ابی سفیان از سعد می خواست علی(ع) را سب کند، اما سعد از این کار پرهیز می کرد. معاویه به سعد گفت: چه چیزی است تو را از سب کردن اباتراب منع می کند؟ سعد گفت: درباره او سه چیز ذکر شده که اگر یکی از آنها برای من بود، بهتر از شتران سرخ رنگ بود . یکی از آنها این است که وقتی آیه « فقل تعالوا ندع ابناءنا وابناءکم ونساءنا ونساءکم وانفسنا وانفسکم» نازل شد، رسول خدا(ص) علی و فاطمه و حسن و حسین(ع) را خواست و سپس فرمود: «خدایا، اینها اهل بیت من هستند. »
فصل چهارم برخورد سلفیه با اهلبیت(ع)
1. شیخ الاسلام ابن تیمیه
ابن تیمیه می گوید: «اهل سنت و اهل جماعت، اهل بیت رسول خدا(ص) را دوست دارند و به آنها تولی می کنند و وصیت رسول خدا(ص) را در روز غدیر خم که فرمود: «اذکرکم الله فی اهل بیتی» در حق آنها حفظ می کنند.»
2. محمدبن عبدالوهاب
شیخ محمدبن عبدالوهاب محبت خاصی به اهلبیت(ع) داشته و با انتخاب اسامی اهلبیت(ع) برای فرزندان خویش محبت خود به اهلبیت(ع) را نشان داده است. ایشان نام فرزند بزرگش را حسین، نام فرزند دوم را عبدالله، نام فرزند سوم را علی، نام فرزند چهارم را ابراهیم، نام فرزند پنجم را حسن و نام تنها دخترش را فاطمه نهاده است. این اسامی برای هر مسلمانی آشناست. انتخاب این نامها برای فرزندان دلیل محبت محمدبن عبدالوهاب به اهلبیت(ع) است، والا اگر چنین نبود، ایشان هیچ گاه این اسامی را برای عزیزان خود انتخاب نمی کرد. یکی از نشانه های محبت به اهلبیت(ع) انتخاب اسامی آنها برای فرزندان است که یاد آنها را زنده نگاه می دارد و این کار را هم محمدبن عبدالوهاب انجام داده است.
بعد از اینکه نظر بنیانگذاران مکتب سلفیه را دیدیم، اینک نظر برخی افراطیون سلفیه را بررسی می کنیم. این افراطیون احترام اهل بیت را نگاه نداشته و از آنها بدگویی نیز کرده اند. وقتی تحقیق می کنیم می بینیم این گونه ناسازگاریهای برخی سلفیه در مورد اهلبیت(ع) به خاطر دفاع آنها از معاندان اهلبیت(ع) مخصوصاً بنی امیه بوده است. هر کجا میان اهلبیت(ع) و بنی امیه اختلاف پیش می آید، این دسته مایل هستند از بنی امیه حمایت کنند و از حق اهلبیت(ع) عدول می کنند. برای تأیید این مطلب از گفته های دانشمند معاصر و شجاع سلفی، جناب حسن بن فرحان مالکی، مطالبی را ذکر می کنم. ایشان می گوید: «برخی از مورخان مثل محب الدین خطیب از طعنه زدن به اهلبیت(ع) و به خصوص علی بن ابیطالب(ع) اجتناب نمی کنند، این کار را به خاطر تولی بنی امیه و دفاع از یزید و حجاج و امثال آنها انجام می دهند. چنین کاری هیچ لزومی ندارد، بلکه از بدعتهای نواصب به حساب می آید. بعضی به دام آنها افتاده اند، ولی خودشان از آنها خبر ندارند. ایشان سپس اضافه می کند: در اوائل دوره دانشگاه درباره فتنه هایی که به دست بنی امیه در عالم اسلام به وجود آمده مطالعه می کردم. استادم همه آنها را رد می کرد و می گفت: این مورد قبول نیست و از آنها چنین کاری بعید است، ولی من بعد ها در تحقیقات و جست وجوهای خود دریافتم که نود درصد آن در کتب صحیح ثابت شده است. با این حال کسی را پیدا نمی کنیم از علی بن ابیطالب(ع) خلیفه چهارم مسلمین دفاع کند، در حالی که خیلی از مورخان مانند محب الدین خطیب، اکرم ضیاء عمری، خضرمی و دیگران به خاطر دفاع از یزیدها و ولیدها به علی بن ابیطالب(ع) طعنه می زنند و کتابهای مستقل و متنوع برای دفاع از یزیدها و ولیدها می نویسند؛ ولی یک نفر پیدا نمی شود از علی بن ابیطالب(ع) دفاع کند. این مسئله واقعاً خجالت آور است که علی(ع) را در سطح یزید قرار دهیم!! و بدتر از آن از یزید دفاع کنیم، در حالی که اتهامات را متوجه علی(ع) نماییم. این گونه اتهامات و مشکل آفرینیها از طرف مخالفان، غیر از تعصب کورکورانه و هوا و هوس چیز دیگری نیست.
یک سلفی دیگر که به اهلبیت(ع) عداوت می ورزد و در نوشته های خود به این خصومت دامن می زند، عبدالحمید فقیهی است. ایشان در رساله خلافة علی بن ابی طالب» می نویسد: «بیعت طلحه و زبیر با علی(ع) از روی اکراه بود و از روی رضایت نبود. چون بیعت با علی(ع) در شوری منعقد نشد پس باطل است. » جالب است که عین این انتقاد را دکتر اکرم ضیا عمری در کتاب عصر الخلافة الراشدین آورده است.
قبل از اینکه پاسخ این اعتراض را از زبان دانشمند سلفی بدهم، لازم می دانم به این نکته اشاره کنم که تشابه اتهامات آن هم در یک برهه سازماندهی مخالفان را آشکار می سازد. اما پاسخ استاد حسن بن فرحان مالکی این است: «طریقی که بیعت با علی بن ابیطالب(ع) صورت گرفت، بهترین و با فضیلت ترین طریق بود، زیرا در این طریق بیعت از روی اختیار اهل حل عقد انجام گرفت و در بیعت سهو و خطایی واقع نشد تا عبدالحمید فقیهی و اکرم ضیا عمری آن را بیعت مخفیانه بدانند. حتی علی(ع) از بیعت در خانه اش جلوگیری کرد و گفت: اعلام بیعت نخواهم کرد مگر در مسجد نبوی6. صحابه پیغمبر6 و انصار و مهاجرین نیز کسانی بودند که به مسجد رفتند و از روی اختیار با علی بن ابیطالب(ع) بیعت کردند.
اما اینکه گفتند بیعت با علی(ع) از طریق شوری انجام نگرفت پس باطل است، پاسخش این است که علی(ع) در خانه خود بیعت نکرد، بلکه به مسجد رفت و در مسجد بیعت کرد. حتی یک نفر هم از میان آن جماعت از بیعت با علی(ع) تخلف نکرد. آیا با این حال باز هم به تشکیل شوری برای بیعت با او احتیاج بود؟ و اگر انعقاد شوری برای بیعت ضروری بود، پس چرا در بیعت با ابوبکر و عمر صورت نگرفت.
خلاصه اینکه در میان خود سلفیه هم دو دستگی وجود دارد: گروهی مثل بقیه مسلمانان اهل بیت نبوی6 را دوست دارند و احترام آنها را برای خود لازم می دانند؛ گروه دیگر نیز کسانی هستند که به بنی امیه محبت دارند و مایل هستند بیشتر از آنها حمایت کنند. ولی هر انسان مسلمان باید اهل بیت نبوی6 را دوست داشته باشد و به آنها محبت ورزد و احترام آنها را نگاه دارد.
|