نظری اجمالی به زندگی بانوی مجتهده سیده نصرت امین

سیّده دانشمند و شریف، گوهر گرانقدر مستور، میوه درختی که اصلش ثابت و شاخه هایش در آسمان است، گل سرسبد باغ فرزندان زهرای اطهر سلام الله علیها، صاحب مفاخر و مناقب، بزرگ بانوی خاندان ابی طالب، که راه آباء و اجداد گرامی اش را پیروی کرده و مکارم اخلاق و بزرگواریها را در خود جمع نموده، و هم او که در حسب و نسب بزرگوار است و شرافت را در اعلی درجاتش به خود اختصاص داده، بانوی فرزانه، حکیم، عارف کامل، صاحب فضائل، سیده مشایخ، بانوی گرانقدر واصل به رحمت الهی، صاحب شرف عالی، کسی که غرفه های بهشتی از جوار جدش نور گرفته و خدا شرابهای خالص بهشتی را شربت صبح و شامش قرار داده است.[1]

از کسانی است که مدت مدیدی از عمر عزیز و زمان درازی از زندگی گرانقدرش را در تحصیل علوم شرعی و معارف دینی و تکمیل مکارم اخلاق حسنه و تحقیق و تنقیح قواعد فقه و اصول گذرانده تا جایی که به مراتب عالی علم و دانش نائل آمد.»[2] و در زمانه ای که هنوز در بسیاری از محافل و مجالس بحث بر سر این بود که آیا اصولا زن انسانی در مرتبه مرد است و آیا جامه کمال تنها برازنده قامت مرد است یا زن را نیز نصیبی از کمال هست، مرتبت و موقعیت علمی و عرفانی ایشان بدانجا رسید که اکابر و اعاظمی از علما و عرفا، حضور در محضر ایشان را مایه فیض می دانستند.

بانوی مجتهده سیده نصرت امین (معروف به بانوی ایرانی) از اولیای الهی بود و سراسر عمر پربرکتش را صرف تعلیم و تعلم معارف اسلامی کرد و تالیفات گرانقدری در رشته های تفسیر، قرآن، حدیث، حکمت، فقه، اصول و اخلاق از خود به یادگار گذاشت و همچنین با تاسیس حوزه علمیه خواهران و نیز دبیرستان دخترانه، پایه گذار حرکت علمی و معنوی زنان در عصر خود شد.

حاجیه خانم سیده نصرت بیگم امین در سال 1265هجری شمسی در اصفهان متولد شد پدر ایشان حاج سید محمد امین التجار اصفهانی، فردی مؤمن و سخاوتمند بود و مادرش،ب انویی بسیار شریف، متعبّد و خیرخواه، خداوند پس از سه فرزند پسر، این دختر را به ایشان عطا کرد. مادر با روشن بینی در چهار سالگی فرزند را برای آموزش قرآن و فراخوانی خواندن و نوشتن به مکتب فرستاد، درحالی که فضای حاکم بر آن ایامی به گونه ای بود که کمتر خانواده ای به خود اجازه می داد دختری را برای کسب دانش به مکتب یا مدرسه بفرستد و چه بسیار والدینی که آموزش و آشنایی با خط و نوشتن را برای دختران خود جایز نمی دانستند. به این ترتیب بانو امین به تحصیل ادامه داد تا اینکه در سن 15سالگی با پسرعموی خود حاج میرزا ملقّب به معین التجار که از بازرگانی سرشناس و معتبر اصفهان بود ازدواج کرد و به ترتیب فرزندان و خانه داری مشغول شد. اما این امر نیز نتوانست مانع ادامه تحصیل و عشق به مطالعه و تحقیق ایشان در معارف اسلامی شود.بانو امین صاحب 8 فرزند شد که 7 تن آنان در زمان حیات ایشان به مرگی زودرس درگذشتند و فقط یک پسر برایشان باقی ماند که خود بانو امین این واقعه را ابتلاء و آزمایش حق تعالی تعبیر می کرد. این بانوی فاضله با پشتکار و تلاشی بی نظیر به تحصیل صرف، نحو، بلاغت، تفسیر، علم، حدیث، فقه، اصول، فلسفه و عرفان پرداخت. با وجود مشکلاتی متعدد که در فضای حاکم بر آن ایام برای زنان در امر تحصیل وجود داشت، طلبگی و تحصیل خود را در سطوح عالیه نیز ادامه داد تا اینکه در چهل سالگی مرتبت و تسلط عملی ایشان مورد تایید علما و مراجع تقلید وقت قرار گرفت و به دریافت درجه اجتهاد و روایت نائل شد.

به این ترتیب بانو امین بیشتر علوم را در خانه و نزد علامه فقیه آیت الله سید محمد علی نجف آبادی و شیخ مرتضی مظاهری فراگرفت تا اینکه تحلیل و تحقیق ایشان در سن چهل سالگی به حدی می رسد که بعضی از علماء و مراجع تقلید از جمله مرحوم آیة الله العظمی محمد کاظم شیرازی، آیت الله العظمی عبد الکریم حائری، آیت الله ابراهیم حسینی شیرازی اصطهباناتی پس از امتحان و طرح پرسشهای بسیار و دریافت جوابیه های مکفی و مطمئن به ایشان اجازه اجتهاد و استنباط احکام شرع می دهند خانم امین همچنین از آیت الله محمد رضا نجفی اصفهانی و حجت الاسلام و المسلمین مظاهری نجفی اصفهانی اجازه روایت دریافت می دارد و به آیت الله العظمی مرعشی نجفی و حجة الاسلام و المسلمین زهیر الحسون نیز اجازه روایت می دهد.

زمانی که بانو امین اولین کتاب خود را به نام اربعین هاشمیه نوشت و این کتاب به حوزه علمیه نجف رسید و علما از آن استقبال کردند آیت الله آقا سید محمد علی نجف آبادی در تکمیل تشویق علما گفتند: «بانو امین هرچه در این کتاب نوشته اند، از تراوشات فکری خودشان بوده است و ربطی به تعلیمات من ندارد» بعد از نگارش همین کتاب بود که علما در صدد برآمدند تا از ایشان امتحان اجتهاد بگیرند و برای اولین بار خانم امین در مقام تنها بانوی مجتهده عصر خود قرار گرفت و علما و افراد زیادی از کشورهای اسلامی برای ملاقات و گفت وگو با ایشان نزد ایشان آمدند علمای معاصر از جمله آیت الله العظمی مرعشی نجفی، علامه طباطبائی،استاد محمد تقی جعفری و اساتید حوزه و دانشگاه نیز با ایشان ملاقات و گفت وشنودهایی داشته اند.

حجة الاسلام و المسلمین سیده نصرت بیگم امین،در سال 1344 با سرمایه خود مکتبی به نام فاطمه سلام الله علیها و نیز دبیرستانی دخترانه تاسیس کرد و به این ترتیب برای بسیاری از دخترانی که به واسطه جو حاکم بر آن ایام و با توجه به کشف حجاب و تدریس دبیران مرد در دبیرستانهای دخترانه از نعمت تحصیل منع شده بودند زمینه ادامه تحصیل را فراهم آورد.

ایشان همچنین در کانون تبلیغات و تعلیمات دینی بانوان اصفهان به تدریس معارف و تفسیر قرآن و پاسخگویی به سوالات پرداخت و تا پایان عمر پربرکت خود به تعلیم و کوشش جهت رشد علمی و معنوی دختران و زنان اهتمام ورزید.

از جمله آثار ایشان می توان از کتابهای اربعین هاشمیه (به زبان عربی)، جامع اشتات (به زبان عربی)، معادیا آخرین سیر بشر، النفحات الرحمانیه فی الواردات القلبیة (به زبان عربی)، اخلاق(ترجمه کتاب ابن مسکویه)، مخزن العرفان (تفسیر القرآن در 15 جلد)، روش خوشبختی و توصیه به خواهران ایمانی، مخزن الثانی فی مناقب مولی الموالی علی علیه السلام، سیر و سلوک در روش اولیاء طریق سیر سعداء نام برد.

مرتبت و موفقیت علمی و عرفانی بانو امین تا به آنجا رسید که اکابر و اعاظمی از علما و عرفا حضور در محضر ایشان را مایه فیض می دانستند این بانوی عالم ربانی عملا به جهان اعلام کرد که زن حتی در محیط اجتماعی نا مساعد و با وجود موانع و مشکلات، با رعایت کمال تقوا می تواند به تحصیل علم ادامه دهد و مقام شامخی را هم احراز کند و راه را برای دیگران نیز هموار سازد. این حکیم الهی که نسبت ایشان با سی واسطه به حضرت علی علیه السلام می رسد پس از یک عمر خدمت خالصانه در سن 79 سالگی در بیست و سوم خردادماه 2631 هجری خورشیدی به جوار رحمت الهی شتافت و مزارش در اصفهان زیارتگاه اهل علم و تقوا است.

پی نوشت ها: