مسعود رضوانی، کارشناس ارشد گیاهان دارویی
از جمله محصولاتی که تب آنها در گذر زمان جامعه ما را فرا گرفت میتوان به فرآوردههای خرچنگ، آلوئهورا، چای سبز و... اشاره کرد. معمولاً پیرو مد شدن آن گیاه خاص و یا آن محصول خاص یکسری تبلیغات کذب و خواص اغراق آمیز نیز برای آنها بیان میگردد. در این مقاله قصد داریم به بررسی دو گیاه بپردازیم که در گذر زمان تب آنها جامعه ما را فرا گرفته است.
جین سنگ
این گیاه در فرهنگ دارویی مردم شرق آسیا دارای جایگاه ویژهای است و مردم و متخصصین طب سنتی ارزش زیاد برای آن قائل میباشند. سازمان جهانی بهداشت جینسینگ را به عنوان یک عامل پیشگیری کننده و نیز بازگرداننده و کارا به منظور افزایش ظرفیت جسمانی، ذهنی و روانی مورد تایید قرار داده است و نقش به سزای آن را به منظور کمک در بهبود عوارضی چون ضعف و ناتوانی، از دست دادن تمرکز در طول دوره نقاهت مورد توجه قرار داده است.
برخی از اثرات درمانی جینسینگ عبارتند از: گشایش ذهن، افزایش قدرت جسمانی، بهبود فعالیت حافظه، افزایش شادابی و نشاط، افزایش قدرت تحمل و پایداری، از بین بردن استرسها، بالا بردن قدرت دفاعی بدن در برابر بیماریها، تقویت سیستم ایمنی بدن، تنظیم سوختوساز و متابولیسم بدن، مقابله با پیری و فرسودگی (عوارض ناشی از افزایش سن).
از مواد موثره بدست آمده از ریشه این گیاه برای تهیه داروهای جوانی بکار میرود. در سال 1974 ریشه و سایر اندامهای این گیاه برای یافتن اسرار شگفت انگیز شفابخش آن تحت بررسی دانشمندان قرار گرفتند و تاکنون چندین ماده - عامل فیزیولوژیک در آن شناسایی شدهاند که عمده ترین آنها عبارت بودند از؛ پانکسین که مقاومت عضلات را در برابر بینظمیها و ناراحتی ها افزایش میدهد و پانکس اسید که متابولیسم و سیستم عروقی را اصلاح میکند و پاناکولین یا پانکس ویلون که روی سیستم غدد مترشحه داخلی یا آندوکرین اثر میگذارد و پاناسن که مرکز اعصاب را تحریک میکند و در آخر جینسینگ بر روی بیماری قند نیز اثر مثبت دارد.
خواص جین سنگ
افزایش توان ذهنی
افزایش قدرت جسمانی
بهبود فعالیت حافظه
افزایش شادابی و نشاط
افزایش قدرت تحمل و پایداری
از بین بردن استرس
مقابله با پیری و عوارض آن
تقویت سیستم ایمنی بدن
تنظیم سوختوساز(متابولیسم) بدن
جلوگیری از سردرد
بهبود بی خوابی و بد خوابی
کاهش عوارض یائسگی
برطرف ساختن یا بهبود مشکلات جنسی
رفع خستگی، ضعف و بیحالی
افزایش قدرت سیستم قلبی و عروقی
تنظیم فشارخون (کاهش دهنده فشارخون در صورت بالا بودن آن و افزایش دهنده فشارخون در صورت پایین بودن آن)
تنظیم سطح قندخون بدن
مقابله با افسردگی
تقویت کننده قوای عمومی بدن و به ویژه تقویت کننده توانایی جنسی مردان
کاهش میزان و شدت سرماخوردگی در فصل زمستان
همچنین از عوارض این گیاه میتوان به سردرد، بیقراری، مشکلات خواب، بینظمی در ضربان قلب، تحریک پذیری، تنگی نفس، اسهال، استفراغ و خون دماغ اشاره کرد که ناشی از مصرف این گیاه در دوز بالا میباشد.
آلوئه ورا
از آلوئهورا درکرمهای مرطوب کنننده پوست و کرمهای التیام دهنده پوستی و بسیاری از کرمهای موضعی استفاده میشود.
آلوئهورا بعلت داشتن خواص ضد میکروبی دردرمان بسیاری از زخمها و جراحتها و سوختگیها- اگزما–تاول– گزیدگی زنبور و نیش حشرات- بریدگی –کوفتگی–آفتاب سوختگی و آکنه موثر است.
بنابراین استفاده ازاین گیاه نه تنها در کرمهای موضعی بلکه در کنترل بسیاری از بیماریها و اختلالات پوستی سودمند میباشد.
مزایایی که سبب میشود آلوئهورا برای مصارف پوستی استفاده گردد عبارتند از:
1- در درمان ترکهای پوستی و خشکی پوست موثر میباشد، بخصوص اگزمای دور چشم یا پوستهای بسیار حساس.
2- روغن یا کرم آلوئهورا برای پوستهای خشک مناسب بوده و سبب نرم شدن و براق شدن پوست میگردد.
3- با رساندن اکسیژن بیشتر به سلولهای پوست، سبب ترمیم بافت پوست میگردد.
4- پوستهایی که در اثر آفتاب، سوختگی پیدا کردند را نرم میکند.
5- سلولهای پوستی مرده را از بین میبرد و سلولهای جوان جایگزین شده بنابراین پوست را تازه و درخشان میسازد.
6- مانع از پیری پوست و چروک آن میگردد.
7- شدت رنگدانههای پوستی را کاهش داده بنابراین سبب کم رنگ شدن لکههای پوستی میشود و میتواند لکههای سر سیاه را نیز از بین ببرد.
8- آلوئهورا سبب افزایش قدرت جذب رطوبت پوست گردیده و پوست را انعطافپذیر ساخته بنابراین بهترین مرطوب کننده برای پوست میباشد.
9- در پیشگیری از بیماریهای پوستی موثر میباشد.
10- بعلت داشتن کلاژن و ویتامین E الاستیسیته و نرمی پوست را افزایش داده و سبب باقی ماندن رطوبت در پوست میگردد.
11- pH آن نزدیک بهpH پوست است.
12- از آلوئهورا بعلت داشتن خواص ضد سوختگی میتوان در کرمهای ضد آفتاب استفاده کرد.
13- در درمان ترک بین انگشتان پا که یک بیماری قارچی است موثر است .
14- لوسیون آلوئهورا به عنوان پاک کننده برای پوست کاربرد دارد.
15- تاثیر خنک کنندگی بر روی پوست دارد بنابراین در کلد کرمها ( cold cream ) کاربرد دارد.
در واقع استفاده از آلوئهورا در محصولات آرایشی– بهداشتی بخصوص کرمهای ضدچروک– مرطوب کنندههای پوستی- رژ لبها- ماسکهای صورت و کرمهای پاک کننده وکلدکرمها (cold cream) بسیار مناسب و مفید میباشد.
فواید آلوئه ورا برای مو
یکی از راههای کنترل و درمان کم پشتی موی سر استفاده از آلوئهورا است. بسیاری ازمردم از محصولات گوناگونی که حاوی آلوئهورا میباشد برای ضخیم شدن مو و سلامت آن استفاده میکنند که یکی از روشها استفاده از ژل آلوئهورا میباشد. آلوئهورا حاوی آنزیمهایی است که عامل محرکی برای تولید و رشد موهای جدید هستند، مکانیسم عملکرد آن بگونهای است که سرعت جریان گردش خون را افزایش داده بنابراین پاپیلای پوستی (زائده بافتی ریشه موی سر) را فعال نموده و سبب افزایش تغذیه فولیکولهای مو میگردد.
در واقع آلوئهورا به عنوان یک ماده جادویی در جهت افزایش و رشد موها شناخته شده است. همچنین بعلت خواص ضد باکتری و قارچی که دارد مانع از ایجاد شوره سر میگردد. این گیاه برای کنترل عفونتهای قارچی مثل بیماری کچلی (کرم حقلهدار) نیز مفید است. مستندات و مدارکی از کشورهای هند و امریکا پیدا شده است که در آنجا از این گیاه برای تقویت موی سراستفاده میشده است. بنابراین آلوئهورا برای رشد و تقویت مو– ایجاد نرمی– براقی و کنترل ریزش مو و کنترل خشکی مو بسیار مناسب است. از آلوئهورا میتوان در شامپوها و نرم کنندههای موی سر استفاده کرد و تجربه نشان داده که استفاده از اینگونه محصولات سبب تسریع جریان خون و در نتیجه کاهش استرس و هیجانات روحی میگردد.
مضرات احتمالی آلوئه ورا
ژل آلوئهورا برای استعمال خارجی، ماده بیخطری است اما در موارد نادری ممکن است سبب واکنشهای آلرژیک گردد.
ژل آلوئهورا در درمان زخمهای عمیق موثر نیست و شیره آن میتواند سبب گرفتگی یا اسهال رودهای شدید گردد.
زنان شیرده یا باردار نباید از این ماده استفاده کنند زیرا ممکن است سبب انقباضهای رحمیگردیده و سقط جنین را تحریک کند .
این ماده ممکن است سبب تشدید اولسرها، بواسیر، التهاب دیورتیکول، کولیت یا سندرم روده تحریک پذیر (IBS) گردد.
مصرف طولانی مدت این ماده سبب وابستگی به آن میشود یا تعادل الکترولیتی را مختل میسازد. کودکان زیر 12 سال نبایستی از این گیاه مصرف کنند.
تداخلهای احتمالی: مصرف طولانی و مزمن شیره آلوئه ورا میتواند سبب کمبود پتاسیم گردد.