شهریار عباسی، نویسنده که پیش‌تر برگزیده هشتمین دوره جایزه ادبی «جلال آل احمد» شده است، در گفت‌وگو با ایسنا درباره این دوره از جایزه و برنامه‌هایش اظهار کرد: در این دوره تغییرات اساسی نسبت به دوره‌های قبل نخواهیم داشت. فقط مراسم پایانی جایزه با تأخیر انجام می‌شود که هیئت اجرایی درباره آن تصمیم می‌گیرد. این جایزه مانند سال‌های قبل در چهار بخش رمان، داستان کوتاه، مستندنگاری و نقد ادبی است و تاکنون 1500 اثر در این چهار بخش به دبیرخانه رسیده است.
او با بیان این‌که شنبه آینده، اعضای هیئت علمی در جلسه‌ای داوران این دوره را انتخاب خواهند کرد، گفت: هر بخش سه داور خواهد داشت و داوران آثار را انتخاب می‌کنند. در مرحله نهایی هر یک از اعضای هیئت علمی به هیئت داوران اضافه می‌شوند و آثار برگزیده را انتخاب می‌کنند. این روالی است که در سال‌های قبل وجود داشته است و امسال تفاوت معناداری با سال‌های قبل نخواهد داشت.
دبیر علمی دهمین دوره جایزه «جلال» با بیان این‌که آثار به چند طریق جمع‌آوری شده‌اند، اظهار کرد: مدت‌ها قبل دبیرخانه جایزه فراخوان داده بود تا نویسندگان آثار خود را ارسال کنند. همچنین دبیرخانه جایزه از طریق لیست خانه کتاب اقدام به جمع‌آوری آثار کرده و علاوه بر این‌ها به صورت مستقیم با ناشران ادبیات داستانی مکاتبه کرده و از آن‌ها خواسته است که آثاری را که ارسال نشده، بفرستند.
او سپس درباره موضع خود نسبت به جایزه‌های دولتی با توجه به این‌که قبلا گفته بود «سازمان‌های نظامی و وابسته به نظام نباید برگزارکننده جشنواره‌ها و جوایز ادبی باشند و حتی دولت و نهادهای دولتی نیز چنین شایستگی‌ای ندارند»، توپ را به زمین خبرنگاران انداخت و گفت: معمولا در گفت‌وگوها مطالب به درستی منتقل نمی‌شوند و گاهی خبرنگاران عجله دارند. اما به طور کلی معتقدم کارهای فرهنگی باید به اهل فرهنگ سپرده شود؛ این حرفی است که خود رییس جمهور هم گفته است. بنابراین همه امور فرهنگی به‌ویژه امور ادبی باید در اختیار اهل فرهنگ باشد، چه جایزه باشد، چه انتشار کتاب، یا انجمن ادبی. ایده‌آل ما این است و همیشه آن را دنبال می‌کنیم. البته این اتفاقات باید به صورت گام به گام بیفتد.
شهریار عباسی در ادامه تأکید کرد: معتقدم سالم برگزار کردن جایزه یا جشنواره ادبی خیلی مهم است. در واقع سالم بودن، غرض‌ورزانه نبودن و باندگرا نبودن جایزه ادبی خیلی مهم‌تر از این است که جایزه دولتی است یا غیردولتی. برخی جوایز خصوصی با رفیق‌بازی اهدا می‌شود. این آسیبی است که می‌تواند دامن‌گیر جوایز دولتی هم باشد.
او سپس خاطرنشان کرد: جایزه جلال در دوره‌های جدید که توسط بنیاد شعر و ادبیات داستانی برگزار می‌شود، تحول چشم‌گیری را نسبت به دوره‌های قبل داشته است. اگر به هیئت علمی و یا هیئت دواران جایزه نگاه کنید، متوجه می‌شوید که همه از افراد برجسته و مستقل هستند؛ هیچ‌کدام دولتی نیستند و نگاه‌شان نیز دولتی نیست.
این نویسنده افزود: برداشت من این است که جایزه «جلال آل احمد» اکنون یک جایزه دولتی نیست؛ بلکه نمونه‌ای از کاهش تصدی‌گری دولت در امور فرهنگی است. دولت فقط از جایزه حمایت مالی می‌کند، اما در بخش فنی و انتخاب اثر هیچ تأثیری ندارد. هیچ‌گاه فشاری بر هیئت علمی برای انتخاب یک فرد خاص برای داوری نخواهد بود. ما چنین چیزی را نمی‌پذیریم و تا کنون چنین حسی را هم نداشته‌ایم که کسی بخواهد فردی را به ما تحمیل کند.
عباسی با اشاره به جایزه نوبل گفت: این جایزه را پادشاهی سوئد اهدا می‌کند، اما متعبرترین جایزه در حوزه ادبیات است. به نظرم اگر دولت بودجه‌ای را برای ادبیات درنظر می‌گیرد مهم این است که برای ادبیات هزینه شود و نشان دهد نویسندگان به صورت مستقل حضور دارند. همان‌طور که گفتم ایده‌آل ما این است که تصدی‌گری جایزه‌ها از دولت گرفته شود.
او در ادامه تاکید کرد: سعی ما این است که این دوره از جایزه به سالم‌ترین و فنی‌ترین شکل ممکن برگزار شود و هیچ دخالت دولتی و یا غیرفنی در انتخاب کتاب‌ها وجود نداشته باشد؛ این چیزی است که ما پای آن ایستاده‌ایم و امیدوارم تا آخر این اتفاق بیفتد.
دبیر علمی دهمین دوره جایزه «جلال آل احمد» در پاسخ به این سوال که آیا برنامه‌ای برای خصوصی کردن این جایزه دارند یا خیر، گفت: ما جایزه خصوصی هم در کشور داریم. درست است که در دوره‌ای جوایز خصوصی قلع و قمع می‌شدند، اما اکنون فضا آن‌طور نیست و جوایز خصوصی وجود دارند. قدمی که ما می‌توانیم برداریم این است که تلاش کنیم در بخش فنی درست کار کنیم؛ واگذاری این جایزه به بخش خصوصی باید توسط دولت باشد.
او در ادامه با اشاره به شکل‌گیری انجمن داستان‌نویسان تهران گفت: به نظرم زمانی می‌توانیم جایزه‌های ادبی را خصوصی کنیم، که اِن جی اوهای ادبی قوی تشکیل دهیم. در کشور خودمان جایزه سینمایی فجر را چه کسی اهدا می‌کند؟ در حوزه سینما کدام فیلم بدون بودجه دولتی ساخته می‌شود؟ تا جایی که اطلاع دارم همه فیلم‌ها با هزینه دولتی ساخته می‌شوند که جایزه‌های جهانی هم می‌گیرند اما کسی نمی‌گوید فیلم دولتی است. در عین حال سینما توانسته خانه سینمای قوی داشته باشد و دلیل دیگر این است که سینما یک صنعت است، اما کتاب نه تنها به صنعت تبدیل نشده بلکه روز به روز هم تضعیف می‌شود. جایزه «جلال» که مهم‌ترین جایزه ادبی از نظر مالی و فنی است، در واقع کورسوی امیدی است برای داستان‌نویسان. هرچند مبلغ این جایزه از لحاظ مالی زیاد نیست اما اگر کورش کنیم چه می‌ماند؟
این داستان‌نویس درباره این که آیا برنامه‌ای برای افزایش مبلغ جایزه ندارند، نیز اظهار کرد: بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان که متولی اجرای این جایزه است به شکل هیئت امنایی اداره می‌شود و آن‌ها هستند که راجع به تعداد سکه‌ها تصمیم می‌گیرند. این موضوع در اختیار هیئت علمی نیست و من نمی‌توانم ادعای چنین کاری را داشته باشم. ولی می‌توانیم این موضوع را با آن‌ها مطرح کنیم تا در صورتی که برای‌شان مقدور باشد میزان جایزه افزایش یابد.
او در عین حال گفت: زمانی تعداد سکه‌ها را 110 سکه اعلام کرده بودند، اما به کسانی که این تعداد را دادند در کجای ادبیات داستانی ما ایستاده‌اند؟ آن زمان که 110 سکه بود، یا برگزیده نداشتند و یا به کسانی جایزه داده‌اند که معلوم نیست در کجای ادبیات داستانی قرار دارند.
عباسی یادآور شد: برخی از جوایز ادبی یک اسم یا نشان هستند، با این وجود خیلی ارزشمند هستند؛ ارزشمندی جایزه به برگزارکنندگان، داوری و کسانی است که اثر را انتخاب می‌کنند. اگر جایزه‌ای انتخاب‌کنندگانش معتبر باشند، حتی اگر جایزه از نظر مالی بالا نباشد، باارزش است، یعنی کمک می‌کند کتاب اعتماد عمومی را جذب کند.
او در ادامه اضافه کرد: جایزه ادبی دو جنبه دارد؛ جنبه معنوی و مادی. باید کاری کنیم که جایزه معنوی به جایزه مادی تبدیل شود؛ به طور مثال زمانی که نویسنده‌ای نوبل می‌برد، تیراژ کتابش افزایش می‌یابد یا برای گفت‌وگو و سخنرانی دعوت می‌شود و ده‌ها هزار دلار پول می‌گیرد.
دبیر علمی دهمین دوره جایزه جلال آل‌احمد تأکید کرد: چه در جایزه‌های خصوصی و چه جایزه‌های دولتی باید ملاک‌های‌مان را طوری قرار دهیم که زمانی که جایزه اهدا شد، نویسنده بیمه شود یعنی کارهایش پذیرفته شود. باید تلاش کنیم زمانی که جایزه جلال به کسی داده می‌شود، همه دنیا او و آثارش را بشناسند؛ نه این‌که چهار نفر خبرنگار و خودمان جمع شویم و به‌به و چه‌چه کنیم. باید تلاش کنیم کسی که جایزه می‌برد، مطرح شود.
او با بیان این‌که حمایت از برگزیدگان جایزه جلال برعهده هیئت اجرایی است، گفت: حمایت‌هایی از برگزیدگان می‌شود اما این حمایت‌ها کافی نیست؛ مثلا از آن‌ها در داوری و هیئت علمی دوره‌های بعد استفاده می‌شود، آن‌ها را به نمایشگاه‌ها می‌فرستند و تلاش می‌شود تا فراموش نشوند، اما بیشتر از این امکان‌پذیر است.
عباسی در پایان تأکید کرد: جایزه باید معتبر باشد و اعتبارش به برگزارکنندگانش است. وقتی کسی جایزه ببرد باید به عنوان موفقیتی بزرگ در کارنامه‌اش ثبت و بیمه شود و منبعی برای درآمدزایی او باشد. هرچند اعتقاد دارم اگر جایزه نقدی افزایش یابد بیشتر از این‌ها ارزش دارد.
