اِستِر یک زن جوان از جامعه یهودیان است که در حدود 5 قرن پیش از میلاد مسیح به همسری شاه هخامنشی به نام خشایارشا انتخاب می شود و با صحبت ها و پیگیری های خود، اجازه حضور مردمان یهودی در خاک امپراطوری ایران را و ساکن شدن آنان را کسب می نماید. مقبره اِستِر و مُردِخای در استان همدان می باشد. در این جا می بایست توجه شما را به این نکته جلب نماییم که تمام این داستان و زندگی نامه اِستر برگرفته از اسناد و روایات مختلف تاریخی می باشد، ما تنها با تکیه بر این اسناد و روایات موضوع را نقل می نماییم!
مقبره اِستِر و مُردِخای یکی از زیارتگاه یهودیان در ایران
آرامگاه، مقبره و یا بُقعه اِستِر و مُردِخای یکی از زیارتگاه یهودیان در ایران و جزئی از آثار میراث فرهنگی ایران، جاذبه های گردشگری همدان و جاهای دیدنی همدان به حساب می آید و یکی از مهمترین زیارتگاه های یهودیان در تمام نقاط ایران و جهان می باشد. مقبره اِستِر و مُردِخای درست در مرکز شهر همدان (هگمتانه سابق) و در ابتدای خیابان دکتر شریعتی واقع شده است؛ لازم به ذکر است که وجود این زیارتگاه مهم و با ارزش در استانی تاریخی همچون همدان، سبب این شده است تا جامعه یهودی در ایران و بخصوص در این استان شکل و تداوم مناسبی به خود بگیرد! این آرامگاه از یک ساختمان چهارگوش آجری است که به دست ارغون شاه مغول در قرن 8 بر روی آثار برجای مانده از مقبره پیشین، ساخته شده است و بنایی است متعلق به کلیمیان ایران و هم اکنون از زیباترین دیدنی های همدان و جاذبه های گردشگری همدان می باشد.
معماری مقبره اِستِر و مُردِخای
مقبره اِستِر و مُردِخای یکی از زیارتگاه یهودیان در ایران، برجسته ترین جاهای دیدنی همدان و دیدنی های همدان محسوب می شود، از مصالحی چون: سنگ و آجر ساخته شده است و سبک و سیاقی کاملا اسلامی دارد. در حال حاضر شکل و ظاهر این بنای تاریخی به گونه ای است که می توان این گونه استنباط کرد که ساختمان کنونی آن متعلق به قرن 7 و یا 8 هجری است و بر روی ساختمان قدیمی تر که به گواهی تاریخ در قرن 3 هجری ساخته شده بوده است، پایه گذاری شده است. این مقبره که یکی از زیارتگاه یهودیان در ایران هست، از بخش های مختلفی نظیر: مدخل، ورودی، دهلیز، مقبره و ایوان و شاه نشین برخوردار است؛ ورودی این بنا دربی کم ارتفاع و سنگی دارد که به وسیله کلون باز و بسته می شود و به سبب ارتفاع کم آن باید تا حد زیادی خم شد تا بتوان از آن عبور نمود! در خصوص آثار حفظ شده متعلق به این بنا در موزه استان همدان باید به یک جلد کتاب آسمانی تورات نفیس که از قدمت بالایی نیز بهره می برد و بر روی پوست آهو نوشته شده است، اشاره نماییم؛ این کتاب تاریخی در یک محفظه شیشه ای در سازمان میراث فرهنگی استان همدان حفظ و نگهداری می شود!
قدری آشنایی با محیط مقبره
به محض وارد شدن به محیط این مقبره که یکی از زیارتگاه یهودیان در ایران هست، با دو محیط مربعی شکل که مقبره ها در آن ها قرار گرفته اند، رو به رو می شوید. در قسمت های بالای هر دو مقبره صندوق های منبت کاری شده چشم نوازی را مشاهده می کنید که باز بنا به روایات تاریخی، صندوق بالای قبر جنوبی متعلق است به مقبره اِستِر که قدمت آن بیشتر از صندوقی است که بر روی مزار مُردِخای واقع شده است و البته ناگفته نماند که شباهت بسیاری با صندوق اولی نیز دارد؛ صندوق دوم در حدود سال 1300 هجری توسط استاد عنایت الله بن حضرت قلی تویسرکانی ساخته و پرداخته شده است. استاد تویسرکانی از منبت کاران نامدار و برجسته در زمان خود بوده است و از بهترین جاهای دیدنی همدان و برجسته ترین دیدنی های همدان می باشد.
کتیبه ها و دست نوشته های عبری زیارتگاه یهودیان
با توجه خطوط عبری حک شده بر روی صندوق اول (صندوق متعلق به اِستِر) این زیارتگاه یهودیان در ایران، متوجه خواهید شد که اشاره به بنیان گذار صندوق دارد و می فرماید: دستور داد به ساخت این صندوق، بانوی عفیفه صادقه، جمال الدوله یوحرقیا و جمال الدوله یشوعا و یشعلکه هر سه نامبرده، برادر زن جمال ستام بوده اند. علاوه بر خطوط عبری نوشته شده بر روی صندوق، بر بالای دیوار مقبره نیز کتیبه ای به همین زبان و بصورت برجسته گچ بری شده است. تمام این خطوط و گچ بری های برجسته درون مقبره تعلق می گیرند به قرن 8 و 9 هجری؛ پیرامون آن آشکار کردن هویت افرادی که در این مقبره به خاک سپرده شده اند، نظرات و روایات مختلفی وجود دارد ولی معروف ترین آنها که با گفته های تاریخ شناسان یونانی و روایت تورات بسیار مطابقت دارد به این شرح می باشد: اِستِر یک زن یهودی و خواهر زاده یکی از اعضای دربار خشایارشا به نام مُردِخای بود که پس از مدتی با این شاه هخامنشی ازدواج می کند. با وصلت خشایارشا و اِستِر نفوذ و قدرت یهودیان در دربار خشایارشا بسیار زیاد می شود تا جایی که هامان که از نیز از اعضای دربار پادشاهی بود، از این شدت قدرت و نفوذ یهودیان می هراسد و با پافشاری های بسیار دستور قتل یهودیان را از خشایارشا می گیرد که با فهمیدن این موضوع از سوی مُردِخای، مُردِخای جلوی این حکم را می گیرد و منجی مردمان یهودی می شود!
نام اِستِر: در مورد نام اِستِر باید بگوییم که نام اصلی این زن یهودی در ابتدا هدسه بوده است که به سبب زیبایی چهره بی حد و حصر او، نام اِستِر یعنی ستاره را برای وی برگزیدند. اِستِر فرزند ابی حایل بود و در حدود 500 سال پیش از ملاد مسیح در سرزمین پارس به دنیا آمد و پس از فوت والدینش، دایی او یعنی مُردِخای سرپرستی و حضانت او را بر عهده گرفت و هم اکنون مقبره ایشان یکی از پرطرفدارترین جاذبه های گردشگری همدان، دیدنی های همدان و از زیباترین جاهای دیدنی همدان می باشد.
