یکی از دریچه های اعجاز علمی قرآن، توصیه های قرآن در باب مسایل طبی و پزشکی است. توصیه هایی که حکمت های آن تا مدت ها بر مسلمانان و دانشمندان جهان مخفی بوده و گذشت زمان روز به روز وجه تأکید یا تحریم آن را روشن تر ساخته است.
برخی از توصیه های طبی قرآن در شکل منهیات بوده و مخاطبین خود را از برخی امور بر حذر داشته و در حقیقت نقش « پیش گیری» را دارد. یکی از این دستورات، نهی از پر خوری و اسراف است. این اسراف شامل همه موارد خوردن، خوابیدن، پوشیدن و ... می گردد. و کلوا واشربوا و لا تسرفوا إنه لا یحب المسرفین اعراف/ 31؛ بخورید و بیاشامید، ولی اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمی دارد! دانشمندان علم پزشکی ضررهای فراوانی را برای پرخوری بر شمرده اند که به برخی از آن ها را فهرست می کنیم.
1. سوء هاضمه و گشاد شدن معده که بزرگ شدن شکم را در پی خواهد داشت.
2. سوزش معده به ویژه اگر غذا چرب باشد.
3. پرخوری باعث عبور برخی میکروب ها و ویروس های بیماری زا از معده و نفوذ به سایر اجزاء و در نتیجه ابتلای شخص به بیماری هایی از قبیل: وبا، تیفوئید و ... می گردد.
4. تصلب شرائین
5. سنگ کلیه، نارسایی های کبد و انواع سکته ها
علاوه بر آن چه گفته شد اسراف در بعضی غذاها، نظیر گوشت ها و مواد قندی خود مرض های خاصی را به همراه دارد.( طب در قرآن، 138) پرخوری علاوه بر آثار سوءجسمی، آثار روحی و روانی بدی نیز به دنبال دارد، مانند سستی اراده، کودنی و میل به خواب. لقمان خطاب به فرزندش می فرماید: فرزندم! اگر معده پر گردید، تفکربه خواب می رود و حکمت لال می شود و اعضای بدن از عبادت باز می مانند ( همان، 139).
مواد خوراکی و رژیم در قرآن کریم
از آغاز دین اسلام، قرآن کریم، مطالبی را که به مواد خوراکی و رعایت رژیم غذایی ارتباط مستقیم دارد را به مسلمانان ارائه داشته است. پیامبر گران قدر اسلام نیز در این موارد راهنمایی های فراوان فرموده است. دین اسلام مواد خوراکی مناسب و حلال را از طریق قرآن کریم، به ما مسلمانان معرفی داشته و رعایت نظافت و پاکی مواد غذایی و آب را مورد توجه قرار داده است. رعایت رژیم و حد اعتدال را توصیه می کند، خوردن و نوشیدن برخی از خوراکی ها و نوشابه ها را حرام یا گناه بزرگ دانسته و مصرف آن ها را به قاطعیت منع می کند.
قرآن کریم از جمله گوشت چهارپایان اهلی، مانند شتر، گاو، گوسفند و ... را برای مسلمانان حلال می داند. در سوره انعام می خوانیم: و من الأنعام حموله و فرشاً کلوا مما رزقکم الله و لا تتبعوا خطوات الشیطان انعام/ 142؛ از چهارپایان، برای شما حیوانات باربر، و حیوانات کوچک( برای منافع دیگر) آفرید؛ از آنچه به شما روزی داده است، بخورید! و از گام های شیطان پیروی ننمایید. در آیه بعد حلال بودن گوشت هشت حیوان را نام می برد: ثمانیه أزواج من الضأن اثنینِ و من المعز اثنین قل آلذکرین حرّم أم الأُنثیین أما اشتملت علیه أرحام الأُنثیین انعام/ 143؛ هشت جفت از چهارپایان( برای شما) آفرید؛ از میش دو جفت، و از بز دو جفت؛ بگو: آیا خداوند نرهای آن ها را حرام کرده، یا ماده ها را؟ یا آن چه شکم ماده ها در برگرفته. آن چه به رژیم و خوراک ارتباط مستقیم دارد، مفهوم آن از آیه 145 همین سوره به خوبی آشکار می شود. قل لا أَجد فی ما اوحی أِلی محرما علی طاعم یطعمه ألاّ أن یکون میتهً أو دما مسفوحاً أو لحم خنزیر فإنه رجسٌ أو فسقاً أُهل لغیرالله به فمن اضطُرّ غیر باغ و لا عاد فإن ربک غفورٌ رحیمٌ؛ بگو: در آن چه بر من وحی شده، هیچ غذای حرامی نمی یابم؛ به جز این که مردار باشد، یا خونی که( از بدن حیوان) بیرون ریخته، یا گوشت خوک- که این ها همه پلیدند - یا حیوانی که به گناه، هنگام سر بریدن، نام غیر خدا[ = نام بت ها] بر آن برده شده است. اما کسی که مضطر( به خوردن این محرمات) شود، بی آن که خواهان لذت باشد و یا زیاده روی کند( گناهی بر او نیست)؛ زیرا پروردگارت، آمرزنده و مهربان است.
از این آیه مبارکه چنین فهمیده می شود که دین اسلام از خوردنی ها گوشت حیوان مرده، خون و گوشت خوک را برای مسلمانان حرام ساخته است. با استناد به علوم معاصر می توان گفت که خوردن گوشت حیوان مرده خون و گوشت خوک باعث بروز بیماری های گوناگون می شود. گوشت پرندگان در دین اسلام نیک شمرده شده است که خوراک اهل بهشت نیز معرفی شده است. و لَحم طیرٍ مّمّا یشتهونَ؛ و گوشت پرنده از هر نوع که مایل باشند! دین اسلام به گوشت ماهی ها و دیگر حیوانات دریایی نیز توجه خاص داشته و آن را برای مسلمانان توصیه می کنند. أُحل لکم صید البحر و طعامهُ متاعاً لکم و للسیارهِ و حُرّم علیکم صیدُ البر ما دمتم حُرُماً و اتقوا الله الذی إلیه تحشرون مائده/96؛ صید دریا و طعام آن برای شما و کاروانیان حلال است؛ تا ( در حال احرام) از آن بهره مند شوید؛ ولی مادام که محرم هستید، شکار صحرا برای شما حرام است؛ و از ( نافرمانی) خدایی که به سوی او محشور می شوید، بترسید! از این آیه به دست می آید که جانوران دریایی و گوشت ماهی ها که بهترین گوشت ها از نظر رژیم غذایی می باشند، همه برای مسلمانان حلال هستند و خوردن آن ها توصیه شده است. از این آیات روشن می شود که دین اسلام متوجه رژیم غذایی و حفظ سلامت مسلمانان بوده است. البته رژیم غذایی منحصر به گوشت نیست. بلکه قرآن کریم به مواد دیگر خوراکی که منشأ حیوانی دارند نیز توجه داشته است. موادی مانند شیر، لبنیات و عسل. و إن لکم فی الأنعام لعبر?َ نسقیکم مّمّا فی بطونه من بین فرثَ و دم لّبنا خالصاً سائغاً للشاربین نحل/ 66؛ و در وجود چهارپایان، برای شما( درس های ) عبرتی است: از درون شکم آن ها، از میان غذاهای هضم شده و خون، شیر خالص و گوارا به شما می نوشانیم! و أوحی ربُّک إلی النحل أن اتّخذی من الجبال بیوتاً و من الشجر و مما یعرشون ثم کلی من کلّ الثمرات فاسلُکی سبل ربک ذللاً یخرج من بطونها شرابٌ مختلفٌ ألوانهُ فیه شِفاءٌ للناس إن فی ذلک لآیه لقوم یتفکرون نحل/ 68-69؛ و پروردگار تو به زنبور عسل« وحی» ( و الهام غریزی) نمود که: « از کوه ها و درختان و داربست هایی که مردم می سازند، خانه هایی برگزین! سپس از تمام ثمرات( و شیره گل ها) بخور و راه هایی را که پروردگارت برای تو تعیین کرده است، به راحتی بپیما! « از درون شکم آن ها، نوشیدنی با رنگ های مختلف خارج می شود که در آن، شفا برای مردم است؛ به یقین در این امر، نشانه روشنی است برای جمعیتی که می اندیشند. در مورد عسل نیز خداوند می فرماید:
در این آیه مبارکه خداوند عسل را مانند دارو و شفادهنده معرفی کرده است. از این رو در اکثر نسخه های طب اسلامی، عسل وجود دارد. در اثر تحقیقات، دانشمندان امروزی نیز عسل از حیث قوت بخش بودن توصیه شده و از آن برای درمان زخم معده استفاده می شود. هم چنین به خاطر ضد ویروس بودن در علاج گریب و به علت ضد باکتری بودن برای علاج زخم ها به کار می رود.
منبع: منبع: نسیم وحی، شماره 23.
ae
