مدتها است که داستان اینترنت ایران به شیر بی سر و یال و دم و اشکمی شبیه شده که هر مسئولی به دنبال ساماندهی آن است و هیچگاه طرح مفید و قابل توجهی به نتیجه نمی‌رسد. روزهای پایانی دولت قبل بود که طرح اینترنت غیرحجمی با عنوان وسوسه انگیز (اما نادرست) اینترنت نامحدود مطرح شده و طرحی هم برای آن از سوی وزارتخانه منتشر شد. اما آن طرح چنان ناقص بود که به دنیا نیامده سقط شد. پس از آن وزیر جوان وعده داد که طرحی نو در این زمینه در می‌اندازد.
نتیجه هیاهوی فراونی که مدتی شنیده می‌شد، مصوبه 266 سازمان مقررات رادیویی بود که همچون همیشه مخالفان و موافقانی پیرامون آن داستان سرایی می‌کردند. این مصوبه برای کاربران حرفه‌ای که همیشه به دنبال بیشترین حجم و سرعت با هزینه مناسب بودند، گزینه‌ای نسبتا مناسب است. اما کاربران عادی که به دنبال ارتباطی با سرعت متوسط با کمترین هزینه هستند، در این میان بازنده اصلی هستند. زیرا اکنون دیگر تنها باید کمترین سرعتهای بازار را انتخاب کنند. البته در این مقاله قصدمان بررسی فواید و مشکلات این طرح نیست. بلکه می‌خواهیم با مقایسه سرویسهای فعلی شش شرکت مطرح فروش اینترنت خانگی در ایران، ببینیم کدام بهتر و به صرفه تر است.
نکته: این بررسی فعلا و تنها تا تعویض نابهنگام و بی‌برنامه طرحهای شرکتها معتبر است. همان‌طور که در یک ماه گذشته هم دیده‌اید، حتی شرکتها هم هنوز در این زمینه سردرگم هستند. ابتدا شرکتها با هماهنگی ناگفته‌ای قیمتها و ترافیک ماهیانه را به گونه‌ای اعلام کردند که برای هیچ یک از مشتریان معمولی یا حرفه‌ای قابل قبول و کاربردی نبود. پس از بلند شدن صدای اعتراضات و البته زیرآبی رفتن برخی شرکتها در این میان، اتحاد ناگفته شکسته شد و شرکتهای مختلف طرحها را تغییر دادند. اما در این میان مصوبه 266 با اما و اگرها و تبصره‌های فراوانی روبرو است که حسابی موی دماغ شرکتها برای ارائه اینترنت با سرعتهای بالا و ترافیک نامحدود به کاربران شده است.
اما بگذارید قبل از مقایسه قیمت طرحهای فعلی شرکتها به بررسی عنوان «سیاست مصرف منصفانه» در این مصوبه بپردازیم. داستانی که پیش از این هم همیشه توسط اپراتورهای دیتا مطرح می‌شده، اما هیچگاه به این اندازه جدی نبوده و دردسر درست نکرده است.
آستانه مصرف منصفانه؟!
تعریف صریح مصوبه 266 از مصرف منصفانه این است که «آستانه استفاده مصرف منصفانه به حداکثر حجم مصرفی تعیین شده از سوی ارایه کننده خدمت برای هر یک از سرعتهای تعیین شده در این مصوبه گفته می‌شود که برای مصارف بیش از آن اعمال سیاست مطابق این مصوبه، برای ارایه کننده خدمت مجاز است.»
در بخش ب مصوبه هم پس از درج جدول دسته‌بندی سرعت/قیمت، در بند 3 آورده است: «ارایه کنندگان خدمت می‌توانند براساس شرایط رقابتی، نسبت به تعیین آستانه استفاده منصفانه ماهانه برای هریک از ردیفهای جدول فوق اقدام کند.» در بند 5 بخش ب هم آمده «پس از عبور از آستانه استفاده منصفانه ماهانه، دارنده پروانه می‌تواند نسبت به اعمال سیاست استفاده منصفانه اقدام کند و نسبت به کاهش سرعت کاربر تا حداقل سرعت 128 Kbps اقدام نماید.»
در بخش سرعت دانلود واقعی به داستان اعداد و ارقام مندرج در جداول این مصوبه جدید خواهیم رسید. اما در اینجا فقط اشاره می‌کنم که حداقل سرعت انتخابی وزارتخانه در مصوبه 266 (سرعت 128 کیلوبیت بر ثانیه) در حقیقت به معنای دانلود با حداکثر سرعت 16 کیلوبایت برثانیه است. که این هم معمولا طبق روال شرکتها بین 2 تا 8 کاربر به صورت اشتراکی مورد تقسیم می‌شود.
با این تفاصیل، در حقیقت آستانه مصرف منصفانه تنها به شعاری جذاب اما غیر قابل اجرا تبدیل می‌گردد. زیرا کاربر باید یا به خرید ترافیک بین‌الملل 2 هزارتومان به ازای هر گیگابایت روی آورد یا اینکه با سرعت دیال‌آپ به کار خود ادامه دهد. که در هر صورت حتی انتخاب عدم استفاده از اینترنت در مدت زمان باقی مانده از ماه بسیار عاقلانه‌تر و کم دردسر تر از تحمل سرعت 128 کیلوبیت بر ثانیه‌ای خواهد بود.
این یعنی اینکه دست شرکتهای خدمات دهنده باز است که در صورت تبانی با یکدیگر، می‌توانند تا هر میزان که دوست دارند میزان ترافیک مجاز مصرف منصفانه را پایین بیاورند و قانون هیچ محدودیتی در این زمینه قائل نشده است. و همین گونه بود که در ابتدای عرضه خدمات بر اساس این مصوبه، میزان ترافیک تعیین شده به حدی کم بود که اعتراضات فراوانی را به همراه داشت. و البته حس رقابت شدید میان شرکتها باعث شد که به سرعت طرحها تغییر یابد و شرکتهای خدمات دهنده برای رقابت بیشتر حجم ترافیک مصرف منصفانه را تا 5100 گیگابایت در ماه هم بالا ببرند.
البته هنوز طرحهای تهیه شده برای مشتریان معمولی که به دنبال سرعت خوب و حجم ترافیک پایین هستند، اصلا مناسب نیستند و در حقیقت این رویه جدید تنها مناسب کاربران حرفه‌ای است که به دنبال حداکثر سرعت و ارزانترین نرخ دانلود می‌گردند.
اکنون کاربر عادی که به دنبال اینترنتی با هزینه ماهیانه 10 تا 20 هزار تومان می گردد، تنها باید به سرعت وحشتناک 512 کیلوبیت برثانیه یا یک مگابیت بر ثانیه با ترافیک بین‌الملل 12.5 تا 25 گیگابایت ماهیانه اکتفا کند. بدیهی است که این میزان ترافیک برای این قشر کاربران کافی به نظر می‌رسد، اما سقوط آنها از طرحهای پیشین با سرعت بیشینه تا 16مگابیت بر ثانیه، به حداقل سرعتی که سالها است در بازار محلی از اعراب ندارد، اجحاف بزرگی است. و این موضوع در شرایط فعلی حتی می‌تواند باعث تشویق بیشتر کاربران عادی برای کوچ اجباری به سمت خدمات اینترنت موبایل شود.
این در حالی است که امروزه سیاست مصرف منصفانه به شکل حجمی تقریبا در دنیا منسوخ شده و در اغلب کشورهای دنیا که از نظر میزان کاربران اینترنت در رده های بالاتری نسبت به جایگاه 28 ایران قرار دارند، سقف مصرف ماهیانه نامحدود به کاربران ارائه می‌شود. تنها در برخی شرکتها ممکن است سرعت دانلود پرحجم در ساعات پیک مصرف تا 50 درصد سرعت سرویس کاهش یابد. که البته باید توجه داشت این کاهش سرعت شامل وب‌گردی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی نمی‌شود. البته حداقل سرعت ارائه شده نیز معمولا 4 مگابیت بر ثانیه‌ای است. لذا کاهش 50 درصدی سرعت چندان بد به نظر نمی رسد.
مقایسه طرحهای اینترنت شرکتهای خدمات‌دهنده
مصوبه جدید و سواستفاده شرکتهای خدمات دهنده اینترنت از آن، وضعیت بغرنجی را برای کاربران به وجود آورده است. لذا انتخاب یک سرویس مناسب از میان شرکتهای موجود، باتوجه به شیوه محاسبه سرعت و اعلام حجم بر اساس ترافیک بین الملل و داخلی بسیار مشکل و گیج کننده است.
برای ساده‌سازی ابتدا برخی نکات مهم مصوبه و روال کاری شرکتها را مورد بررسی قرار داده و آنگاه سرویسهای این شرکتها را به تفکیک ترافیک داخلی و بین الملل مرتب خواهیم ساخت. البته ناگفته پیدا است از آنجایی که اغلب شبکه‌های اجتماعی و سایتهای دانلود در لیست ترافیک بین الملل قرار می‌گیرند، تصمیم گیری بر اساس حجم ترافیک داخلی تقریبا کاری عبث و بیهوده خواهد بود.
بند 4 بخش ب مصوبه 266 درباره ارائه خدمات بر اساس ترافیک داخلی و بین الملل می‌گوید: «ارایه کننده خدمت ملزم است تا در همه سطوح جدول و تمامی طرحهای تنظیمی خود نسبت به تفکیک و ارایه حجم ترافیک بین‌الملل از داخل به نحوی اقدام کند که آستانه استفاده منصفانه ترافیک داخل حداقل دو برابر آستانه استفاده منصفانه ترافیک بین‌الملل باشد.»
این بند بدان معنی است که با تقسیم ترافیک اعلامی شرکتها برای هر سرویس بر عدد 2، می‌توان حجم مجاز استفاده ترافیک بین‌الملل را تعیین کرد. اما عبارت «حداقل دو برابر» هم در این میان مشکلاتی را پیش آورده و در این زمینه باید حتما به سیاست‌گذاری شرکت خدمات‌دهنده‌تان توجه کنید. برای مثال شرکت های‌وب در سرویسهایش ترافیک بین‌الملل را 4 برابر ترافیک داخل محاسبه می‌کند و شرکت پیشگامان هم ترافیک بین‌الملل را 3 برابر ترافیک داخل در نظر گرفته است.
نکات مهم مورد توجه در خرید سرویس
1- یکی از مهترین نکاتی که در خرید سرویس از شرکتهای خدمات دهنده باید به آن توجه کنید، این است که طبق مصوبه 266 همگی شرکتها موظف شده اند که «نرخ بیتهای (سرعت) اعلام شده در این جدول باید برای نود و پنج درصد زمان تضمین شود و در پنج درصد زمان حداکثر می‌تواند به میزان پنجاه درصد کاهش یابد.» اما متاسفانه شرکتها به سرعت راه فرار از این تعهد را یافته‌اند و در صفحه تعرفه‌های تمامی آنها جمله‌ای به این مضمون را خواهید یافت: «سرعت اتصال نهایی با توجه به سرویس انتخابی و بر اساس کیفیت خط تلفن و فاصله شما تا مرکز مخابراتی معین خواهد شد.» با این اوصاف ابتدا سرعت وسوسه کننده مورد نظر را به شما می‌فروشند (بخوانید می‌اندازند) و آنگاه در قبال درخواست شما برای ارائه سرعت تضمینی مصوبه 266، کیفیت خط و فاصله شما تا مرکز مخابراتی را بهانه می‌کنند. برای مثال، بنابر ادعای یکی از نمایندگی‌های فروش شرکت مخابرات، اینترنت این شرکت در برخی استانها تنها سرعتهای یک و دو مگابیت‌بر ثانیه را به درستی پشتیبانی می‌کند و خرید سرعتهای 4، 8 و 16 مگابیت بر ثانیه در حقیقت تنها هدر دادن پول خواهد بود.
2- توجه داشته باشید که قیمت‌های اعلامی در مصوبه 266 و همچنین جداول مندرج در سایت شرکتها، قیمت نهایی قابل پرداخت توسط شما نیست. بلکه همان‌طور که تقریبا در سایت تمامی شرکتها درج شده است: «به کلیه مبالغ، 9 درصد مالیات بر ارزش‌افزوده اضافه خواهد شد.»
3- تقریبا همه شرکتها ترافیک مشخص شده برای آستانه مصرف منصفانه را تنها برای همان ماه ارائه می‌دهند و باقی‌مانده ترافیک سوخت خواهد شد. در این میان تنها دو یا سه شرکت هستند که در صورت تمدید چندماهه سرویس، حجم ماهیانه را به صورت اشتراکی در تمام مدت زمان قرارداد در اختیارتان می‌گذارند و امکان انتقال باقی‌مانده هر ماه به ماه بعد را فراهم می‌کنند.
4- تقریبا تمامی شرکتها سرویس های 6 ماهه با 5 درصد و سرویس های یکساله را با 10 درصد تخفیف ارائه می کنند.
5- مدتی بود که شرکتها هزینه دایری و تخلیه 12000 تومانی مصوبه 237 کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات را فراموش کرده بودند. اما با طرح جدید وزارتخانه، دوباره آن را به اجرا گذارده‌اند.
اینترنت بین الملل
اینترنت داخلی
نکته مهم درباره ترافیک داخلی: تقریبا تمامی شرکتهای خدمات دهنده اینترنت ثابت هنگام اشاره به ترافیک داخلی، تاکید دارند که منظورشان تنها 500 سایت موجود در لیستی کذایی است که مشخص نیست چرا و چگونه شکل گرفته است. اما جالب اینجا است که بند 10 ماده یک مصوبه 266 صراحتا می گوید «برابر مفاد مصوبه شماره 1 جلسه شماره 248، منظور از ترافیک داخلی، هر ترافیک با میزبانی در داخل کشور است.» در این مصوبه بدون هیچ گونه دسته‌بندی صراحتا اشارع شده که «منظور از ترافیک داخل، هر ترافیک با میزبانی داخلی است»
حال مشخص نیست که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی چه زمانی قرار است به این تخلف ورود پیدا کرده و درباره آن اظهار نظر کند. البته هر یک از کاربران که خواهان دسترسی به سایتهای داخلی مشخصی خارج از لیست مورد اشاره اپراتورهای اینترنت ثابت هستند، بهتر است که با مراجعه به سامانه 195 شکایتی را در این زمینه ثبت کنند تا شرکت خدمات دهنده‌شان ملزم به انجام این کار شود.
سرعت سرویس دربرابر سرعت دانلود
سرعت دریافت اطلاعات (سرعت دانلود) در اپلیکیشن‌های کامپیوتر و موبایل بر اساس کیلوبایت بر ثانیه نمایش داده می‌شود و در مصوبه 266 بر اساس کیلوبیت برثانیه اعلام شده است. برای تبدیل سرعت سرویسهای اعلامی شرکتها به کیلوبایت بر ثانیه باید سرعت سرویس را به عدد 8 تقسیم کنید. با خواندن این مقاله می‌توانید اطلاعات کامل‌تری در این باره به دست آورید.
بسته‌های تشویقی شرکتها
در بند 5 ماده یک مصوبه 266، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور به شرکتها اجازه ارائه برخی خدامات با تعرفه کمتر از کف تعیین شده به صورت محدود را داده است. البته شرکتها به اشکال مختلفی با این طرح روبرو گشته و از آن استقبال کرده‌اند: « تعرفه تشویقی: تعرفه تعیین شده از سوی ارایه کننده خدمت برای هر خدمت موضوع پروانه که کمتر از کف تعرفه مصوب قرار دارد و حداکثر به مدت زمان سه ماه متوالی از سوی ارایه کننده خدمت تحت قالب طرح تشویقی و یا تمدید آن قابل ارایه است.»
آسیاتک
اگرچه آسیاتک هنوز جشنواره فروش مشخصی را بر اساس شیوه جدید فروش اینترنت ارائه نکرده است. اما دو بسته سرعتی ویژه کاربران سرویسهای غیرحجمی طراحی نموده است. کاربران با خریب ترافیک سرعتی می‌توانند به صورت مقطعی (تا پایان ترافیک یا پایان زمان بسته) سرعت سرویس فعلی‌شان را افزایش دهند. البته کاربر باید توجه داشته باشد که به اندازه دامنه زمانی ترافیک سرعتی، مدت زمان تا پایان قراردادش باقی مانده باشد. زیرا با اتمام زمان قرارداد، بسته هم به اتمام خواهد رسید. ضمنا فراموش نکنید ترافیک مورد اشاره در این بسته‌ها، مربوط به حجم داخلی است و در صورت استفاده از ترافیک بین‌الملل نصف خواهد شد.
سرویس دیگری که آسیاتک مدتی است به صورت محدود برای کاربران خود فراهم آورده، این است که با مراجعه به سایت VOD آسیاتک، می‌توانند بدون پرداخت هزینه یا مصرف ترافیک اینترنت، از محتوای رسانه‌ای فیلمیو استفاده کنند.
آسیاتک هم مانند پارس آنلاین برای خرید بسته‌های ترافیک با حجم بیشتر تخفیفاتی را ارائه داده است. البته بسته‌های این شرکت به 100 گیگابایت محدود می‌شوند. ارزانترین انتخاب شما پرداخت 825 تومان به ازای هر گیگابایت ترافیک داخلی است. یعنی هر گیگابایت ترافیک بین‌الملل در ارزانترین حالت 1650 تومان برای‌تان تمام می‌شود.
شاتل
شاتل پیشنهادات تخفیفی خود را در سه دسته بندی مجزا ارائه کرده است:
پیشنهاد اول
این پیشنهاد با سرعت ثابت 4 مگابیت بر ثانیه و با آستانه مصرف ماهانه 160 گیگابایتی به مشتریان ارایه می‌شود. در این بخش مشتریان در صورت خرید اشتراک 3 ماهه سرویس Fair4096 از 20 درصد تخفیف در قیمت نهایی سرویس بهره‌مند خواهند شد. به این ترتیب که اشتراک سه ماهه این سرویس به قیمت 96٬000 تومان، در اختیار مشتریان قرار خواهد گرفت.
پیشنهاد دوم
این پیشنهاد با سرعت ثابت 8 مگابیت بر ثانیه و با آستانه مصرف ماهانه 350 گیگابایتی به مشتریان ارایه می‌شود. در این بخش مشتریان در صورت خرید اشتراک 3 ماهه سرویس Fair8192 از 20 درصد تخفیف در قیمت نهایی سرویس بهره‌مند خواهند شد. به این ترتیب که اشتراک سه ماهه این سرویس به قیمت 120٬000 تومان، در اختیار مشتریان قرار خواهد گرفت.
پیشنهاد سوم
این پیشنهاد با سرعت ثابت 16 مگابیت بر ثانیه و با آستانه مصرف ماهانه 700 گیگابایتی به مشتریان ارایه می‌شود. در این بخش مشتریان در صورت خرید اشتراک 3 ماهه سرویس Fair16384 از 20 درصد تخفیف در قیمت نهایی سرویس بهره‌مند خواهند شد. به این ترتیب که اشتراک سه ماهه این سرویس به قیمت 192٬000 تومان در اختیار مشتریان قرار خواهد گرفت.
داتک
فعلا داتک طرح تشویقی خاصی ندارد و تنها ترافیک ماه اول را به صورت یکسان برای ارتباطات داخلی و بین الملل محاسبه می‌کند. یعنی اینکه در ماه اول ترافیک بین الملل دو برابر قیمت ترافیک داخلی نیست.
پیشگامان
مشترکان سرویس اینترنت این شرکت می‌توانند با مراجعه به سایت های “سیمای همراه” و “فیلما” با ترافیک رایگان از محتویات این دو سایت استفاده نمایند. البته باید هزینه خرید اشتراک این سایتها را بپردازند.
همچنین در طرح جت‌گام پیشگامان کاربران با پرداخت 20 هزار تومان، 100 گیگابایت ترافیک با مدت مصرف 10 روزه دریافت کنند.
مخابرات
اگرچه هنوز در طرحهای موجود به حال مشتریانی که به دنبال سرعت بالا و حجم کم هستند، فکری نشده است. اما مخابرات با ارائه دو طرح اضافی سعی کرده تا حدی این خلاء را پر کند. شما می توانید با پرداخت 45 هزار تومان از خط 8 مگابیتی با ترافیک داخلی 90 گیگابایتی بهره ببرید یا اینکه برای دریافت خط 16 مگابیت بر ثانیه‌ای با ترافیک داخلی 210 گیگابایت، مبلغ 65000 تومان را ماهیانه بپردازید.
های وب
این شرکت طی طرح‌هایی با نام نیترو و فشفشه، امکان افزایش ترافیک و سرعت سرویسهای مشتری را به شکل محدود فراهم می‌آورد. در طرح نیترو، کاربران می‌توانند برای بازه 3 ساعته، یک روزه، 3 روزه و 5 روزه با پرداخت مبلغی سرعت سرویس‌شان را به یک تا 4 سطح بالاتر ارتقاع دهند.
علاوه بر این در طرح فشفشه کاربران می‌توانند با پرداخت هزینه ای از 8500 تا 40000 تومان، برای مدت زمان یک هفته تا 30 روز حجم سرویس خود را از 40 تا 280 گیگابایت ترافیک داخل (ترافیک بین‌الملل یک چهارم است) ارتقا دهند.
همچنین کلیه مشترکین سرویسهای DSL های‌وب می‌توانند با خرید اشتراک از سایتهای پخش فیلم و سریال «فیلیمو»، «نماوا»، «فیلم‌نت»، «کاناپه» و IPTV های «آیو»، «آی‌سیما» و «تیوا» تمامی محتوای ویدئویی موجود در این وب‌سایتها را با ترافیک رایگان مشاهده کنند. البته توجه داشته باشید که شرط اصلی استفاده از این طرح، خرید اشتراک از این سایتها و عدم اتصال VPN یا ابزارهای مشابه هنگام کار با این سایتها است.
پارس آنلاین
داستان سرویسهای غیرحجمی پارس آنلاین هم چیزی در حد حل مسائل فیزیک دانشگاهی سخت به نظر می‌رسد. هر یک از سرویس‌ها در یک تا سه پلن مختلف عرضه شده اند که یکی از آنها همان طرح استاندارد مصوبه 266 است و بقیه با قیمت و حجم‌های گوناگون عرضه می‌شوند. شاید جدول زیر اندکی راهگشا باشد:
یکی دیگر از تخفیفات پارس آنلاین به بسته‌های ترافیک اضافه مربوط است. طبق مصوبه جادویی 266 هر گیگابایت ترافیک بین‌الملل 2000 تومان قیمت دارد و در صورت استفاده از ترافیک داخلی این میزان دوبرابر محاسبه خواهد شد. اگرچه بیشتر شرکتها در این زمینه تخفیفی ارائه نکرده‌اند، اما پارس آنلاین دامنه قیمتی از 2000 تا 700 تومان به ازای هر گیگابایت را در لیست خود دارد. نکته اینکه در صورت خرید بسته 1000 گیگابایتی شما به ازای هر گیگابایت بین‌الملل تنها 700 تومان می‌پردازید. یعنی هر گیگابایت ترافیک داخلی تنها 350 تومان خواهد بود.
و در نهایت جشنواره فروش فعلی پارس آنلاین:
شما در حال حاضر از چه سرویس اینترنتی استفاده می‌کنید و طرح انتخابی بعدی‌تان چیست؟