روزهای ابتدای هرسال اگرچه روزهای خوشی است و خانواده‌های ایرانی تلاش می‌کنند ایام خوش‌تری را برای خود و اطرافیان و بستگان بسازند اما از برای آنانی که دغدغه سلامتی مردم بالاخص در مسافرت‌ها و ترددهای جاده‌ای را دارند، چنان ایام نفس‌گیر و پرماجرایی است که هیچ وقت تا به امروز نتوانسته طعم خوشی را برای آنها فراهم کند یا آرامش خاطری را در این روزهای پرالتهاب فراهم آورد.
به گزارش ، روزنامه جهان صنعت نوشت: چنان وضعیت ترددهای جاده‌ای ما بدون قاعده و ساختار صحیح صورت می‌گیرد که تحت هیچ شرایطی نمی‌توان از این مقوله مهم به درستی و سلامت یاد کرد. همین یک عامل مقطعی مهم چه بسا به نوبه خود کارنامه وضعیت رانندگی و میزان تلفات جاده‌ای سالانه در کشور را تعیین می‌کند. کارنامه‌ای که هنوز تا رسیدن به وضعیت قبولی راهی بس طولانی در پیش دارد.
وضعیت رانندگی ما ایرانیان متاسفانه نه تنها متناسب با استانداردهای ایمن مصوب جهانی نیست بلکه از سوی دیگر کلیه المان‌ها و عوامل موجود تاثیرگذار در این مقوله نیز از نقصان‌های جدی و گاه ضعف‌های بنیادی بسیار نگران‌کننده‌ای برخوردار است. ایران هنوز در انتهای جدول کشورهایی قرار دارد که بدترین وضعیت جاده‌ای و نبود زیرساخت‌های صحیح را داراست و از طرفی دیگر طبیعی است که میزان مرگ و میر ناشی از این وضعیت نامطلوب نیز به بیانی در دنیا سرآمد باشیم. براین مبنا اگرچه هرسال با ارائه آمارهای مطلوب قصد ایجاد امنیت خاطر در سطح ملی را داریم، اما عملا هیچگونه کار بنیادی و زیرساختی که بتواند در درازمدت و البته دراز مدت معقول و صحیح وضع کشور را به شرایط ایمن و مطلوب برساند تحقق نمی‌دهیم. از این روی اگر به سنت سال‌های پیش بنا براین باشد که ابتدای سال جدید شمسی را معیاری صحیح و قابل استناد مبنی بر برآوردهای آماری، شناخت ساختار ترافیکی و نوع رفتارشناسی رانندگان ایرانی و همچنین عوامل شدت و ضعف در کیفیت جاده‌ها و راه‌های قابل تردد خودرویی و نیز میزان حضور علایم رانندگی اعم از علایم ایذایی و یا ترغیبی بدانیم؛ آنگاه می‌توانیم ساختاری درست از وضعیت ترافیکی هرسال ایرانیان ارائه کنیم. سندهایی که به نوبه خود تبدیل به چشم‌اندازهایی بسیار اثرگذار و کارساز در رفتارشناسی ترافیکی ما می‌شوند. برپایه همین اصل مهم اگر براین مبنا بخواهیم کارنامه‌ای مناسب از رفتار ترافیکی جاده‌ها و راه‌ها و کلیه مسیرهایی که به شهرها و محل‌های مرکزی ختم می‌شوند در سال 1397 ارائه کنیم به نظر می‌رسد همچنان وضعیت مطلوبی نداریم و تا رسیدن به آن حد مناسب و کارایی فرهنگی راه بسیار طولانی در پیش‌رو داریم.
برای آسیب‌شناسی وضعیت ترافیکی و جاده‌ای امسال به عوامل مهم این گردونه و نقش آنها در وضعیت ترافیکی و جاده‌ای کشور اشاره می‌شود.
پلیس راهور چه میزان در تصادفات نقش دارد؟
امسال نیز به مانند سنوات گذشته نقش پلیس راهنمایی و رانندگی بسیار محسوس و کارآمد بود. طرح‌های نوروزی که همیشه به صورت توان آماده‌باش در این نیرو از اواسط اسفندماه آغاز می‌شود، امسال نیز به مانند سنوات گذشته بسیار پررنگ آغاز شد. به گفته فرمانده پلیس راهنمایی و رانندگی کشور، این حضور پررنگ شامل 5000 نیرو و 1500 خودروی کمکی بود که با حداکثر توان موجود و البته ممکن در کاهش اثرات مخرب رانندگی‌های نامطمئن نقش ایفا کردند. کسانی که در جاده‌های کشور امسال تردد کرده‌اند، به درستی شاهد این توان مضاعف بوده‌اند. حضور محسوس پلیس محسوس و نامحسوس و نیز دستگاه‌های مدرن ثبت سرعت و تشخیص وضعیت فیزیکی رانندگان و سطح هوشیاری آنها از مهم‌ترین و برجسته‌ترین تجهیزاتی بود که پلیس امسال نیز توانست تا با توسل به آنها هرچه بیشتر مراقب جاده‌ها و کاهش مشکلات و معضلات رانندگی در جاده‌های کشور باشد اما امسال نیز با افزایش میزان تخلفات مانند هر سال دیگر عملا نقش پلیس راهور از یک عامل اثرگذار و آموزش دهنده، نیروی تسهیل‌گر در امر تردد جاده‌ای و... به ساختاری کنترل‌گر که جریمه را عاملی کارساز در تنبیه رانندگان خاطی می‌داند، بدل شد. از قضا هیچگاه نباید فراموش کرد که این‌بار پلیس مقصر نیست. رفتار ما در رانندگی به پلیس در ارائه نوع رفتارش جهت می‌دهد. این رانندگان ما هستند که تمایل شدیدی به تغییر ماهیت پلیس از یک نیروی آگاهی بخش به نیروی کنترل‌گر و برخورد کننده با میزان تخلفات و فرد خاطی را دارند. اگرچه سویه آموزشی و صدور مجوز و گواهینامه رانندگی از سوی نیروی پلیس خود عملا یک چرخه نامتوازن را ایجاد می‌کند؛ یعنی این ایراد بر پلیس می‌تواند باشد که سختگیری‌های لازم در هنگام صدور گواهینامه رانندگی به افراد ارتباط مستقیمی با میزان تخلفات رانندگی در سطح شهر و جاده‌ها می‌تواند داشته باشد.
نقش وزارت راه و سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای
هرقدر توان وزارت راه و سازمان راهداری بیشتر باشد، به‌طور مستقیم در بهبود وضعیت راه‌های کشور مفید و موثر است. به همان میزان نیز وضعیت ناموزون امکانات در جاده‌ها و همچنین عدم بهینه و ایمن‌سازی سطح جاده‌های موجود کشور، به طریق معمول باشد، دقیقا ارتباطی بسیار اثرگذار با میزان تصادفات و خسارات موجود جاده‌ای دارد. نبود کیفیت مناسب در جاده‌ها یا همان توجه به زیرساخت‌های لازم از مهم‌ترین عواملی است که متاسفانه در این خصوص به هیچ عنوان شرایط مناسبی نداریم. جاده‌ها و راه‌های کشور ما در بسیاری از مناطق کشور به خصوص در مناطق کویری، جنگلی و کوهستانی با ایرادهای بسیار جدی ساختاری مواجهند که برخی از این مشکلات اصلاح‌پذیر نیست و نیازمند تغییر زیرساخت‌هاست. رقم تقریبی 30 تا 37 درصد از علت تصادفات که به وضعیت نامناسب و مطلوب جاده‌ها برمی‌گردد، مهر تاییدی براین مهم دارد که توجه ملی به زیرساخت‌های جاده‌ای کشور به عنوان عاملی حیاتی هرروز بیشتر و بیشتر می‌شود.
رانندگان مهم‌ترین عامل در بروز تصادفات جاده‌ها
اگرچه در ادامه بحث به وضعیت و نوع ساختاری که این سه عامل در توجه به تصادفات و خسارات جاده‌ای ایجاد می‌کنند خواهیم پرداخت اما به نوبه خود باید پذیرفت مهم‌ترین عامل در توجه به وضعیت تصادفات و ترددهای جاده‌ای و راه‌های کشور دقیقا همین شرایط و میزان مهارت آنها در رانندگی است اما این عامل به همان اندازه که مهم است به همان اندازه نیز به صورت کاملا مستقیم تحت تاثیر سایر عواملی است که به تعبیر بسیار ساده نتوانسته‌اند از رانندگان ما، رانندگانی منضبط و آگاه به امور رانندگی بسازند. شیوه نادرست رانندگی هنوز قربانی می‌گیرد. به همان اندازه نیز رانندگان متخلف دارای گواهینامه راهنمایی و رانندگی هستند. علایم و هشدارهای تبلیغاتی پلیس در قالب برنامههای تلویزیونی و تبلیغات محیطی به همان نسبت که افزایش می‌یابد، به همان اندازه و میزان نیز خطرهای ناشی از تصادفات جرحی افزایش پیدا می‌کنند. رقم ثبت شده 70 تا 75 درصد در بررسی تعداد تصادفات که علت انسانی و رانندگانی که باعث بروز تصادفات می‌شوند، به نوبه خود نشان می‌دهد که تا چه میزان رانندگان ما خود به خود مقصران و عاملان بروز این مقدار تصادف و با کمال تاسف مرگ و میر و جراحت‌های مادام‌العمر در مصدومین هستند.
همه این موارد عنوان شد تا به آمار امسال تصادفات و خطرات جاده‌ای و با کمال تاسف مرگ ناشی از تصادفات جاده‌ای اشاره شود. آمارهایی که همچنان دیدن آنها می‌تواند مهم‌ترین نگرانی باشد.
نیمه دوم تعطیلات عید، یک باره تصادفات افزایش یافت
اگرچه آمار صحیح میزان تلفات و خسارات و تصادفات جاده‌ای باید همیشه در پایان تعطیلات نوروزی ارائه شود اما نیروی راهور (پلیس راهنمایی و رانندگی) امسال کمی عجول پیش از پایان تعطیلات به رقم قابل توجه میزان تصادفات و خسارات تا مرز پنج درصد در نیمه اول تعطیلات اشاره کرد و ناگهان در نیمه دوم افزایشی بسیار تاسف‌آور را ذکر می‌کند که این رقم حتی در روز 10 فروردین‌ماه رقمی بالغ بر 37 نفر است که در تصادفات جاده‌ای سطح کشور جان خود را از دست داده‌اند.
بر این مبنا باید پذیرفت که بسیار خوشبینانه خواهد بود که ما از کاهش شدید آمار تصادفات و خسارات جاده‌ای به عنوان عاملی مطلوب یاد کنیم و شاهد افزایش فرهنگ و توجه رانندگان در مسافرت‌های جاده‌ای باشیم. بی‌شک این رقم در روزهای پایانی تعطیلات امسال نیز افزایش داشت و با کمال تاسف باز شاهد سالی نه چندان آرام در جاده‌ها و راه‌های کشور بودیم.
اما یک مکث بسیار حیاتی همچنان لازم است. مکث ما دقیقا به ارتباط این سه عامل با هم برمی‌گردد. به جرات می‌توان گفت که فارغ از سایر عوامل مهم که همگی به کنترل صحیح آمار خسارات جاده‌ای و تصادفات منجر می‌شوند، ما تنها به این سه عامل اگر به‌طور صحیح و هدفمند توجه داشته باشیم، هیچ وقت تا به این حد عزادار و دلنگران تصادفات جاده‌ای و کسانی نخواهیم بود که هرسال دقیقا براثر سهل‌انگاری‌های جاده‌ای جان‌شان را در راه‌های کشور از دست می‌دهند.
هرسال که می‌گذرد به ما ثابت می‌شود صدور پی‌درپی قبض جریمه برای رانندگان، ایجاد پلیس نامحسوس و کمین پلیس در جاده‌ها و گیرانداختن متخلفین، درست سربزنگاه نه تنها دردی را دوا نمی‌کند، بلکه پلیس رفته رفته عاجز از توجه و رسیدگی به این حجم کثیر تخلفات جاده‌ای، عملا بیش از نیمی از کارکرد اثربخش خود را در جاده‌ها از دست می‌دهد که همین اتفاق می‌افتد. از سوی دیگر هنوز هیچ الگوی صحیح جاده‌ای که بتواند به عنوان الگویی صحیح در راه‌ها و جاده‌های کشور مدنظر باشد، نه معرفی شده است و نه به‌طور قطع و صحیح می‌توان از آن یاد کرد. کدام یک از راه‌ها، اتوبان‌ها، آزادراه‌های کشور دقیقا متناسب با الگوی جهانی ایمن‌سازی سطح جاده‌ها در جهان ساخته و تجهیز شده است؟ با کمال تاسف پرسشی است که از قضا وزارت راه و سازمان راهداری کشور باید پاسخگوی آن باشند.
براین مبنا طبیعی خواهد بود که اگر ما در مواقعی که آرامش و ایمن‌سازی سفر شهروندان را ملاک ارزیابی سالانه خود قرار می‌دهیم، نقش مهم‌ترین عواملی که می‌توانند مهم‌ترین اثر را داشته باشند را نادیده بینگاریم.
اما این وضعیت نه تنها به نفع هیچ‌کس نیست و نخواهد بود بلکه ارتباط بسیار مستقیم و جدی با میزان تلفات و خسارات انسانی خواهد داشت. ضرورت توجه به این معضل مهم اگرچه همیشه از مهم‌ترین دلنگرانی‌ها برای سازمان‌های دست‌اندرکار بوده اما به همان میزان نیز توجه مستقیم و اتحاد میان ارگان‌های دست‌اندرکار را می‌طلبد تا در راستای کاهش خسارات آن هم به صورت پایدار دائمی قدم برداشت.
