محاسبه شاخص توده بدنی

دکتر سیدضیاءالدین مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی، نائب رئیس انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی

زمانی که سخت مشغول زندگی می شوید و الویت های زندگیتان تغییر می کند فراموش می کنید که با بی توجهی چه بر سر اندام خود آورده اید و از آن غافل شده اید. باور ندارید؟ چند لحظه‌ای صرف وقت نمایید، قلمی و کاغذی و ماشین حسابی را در دسترس خود قرار دهید. بنده گام به گام شما را در وادی واقعیات عینی و ملموس همراهی خواهم کرد و رازهای نهفته را عیان و علل آنها را بیان خواهم نمود. قبل از ارایه اولین معیار سنجش و مقایسه از شما بزرگوار همراهم سوالی دارم و آن در مورد شاخص توده بدنی‌تان(BMI) می‌‌باشد، در مورد آن چیزی نمی‌دانید؟ مشکلی نیست چه خانم باشید چه آقا و دوران رشد خودتان را سپری کرده باشید، کافی است قدتان را به سانتیمتر و وزنتان را زمان ناشتا بعد از تخلیه مثانه و روده‌‌ها به کیلوگرم با یک ترازوی قابل دسترس مشخص فرمایید.فرض می‌‌کنیم 170 سانت قد و 70 کیلو وزنتان می‌‌باشد.کافی است وزن خود (به کیلوگرم) را به مجذور قدتان (بر حسب متر) تقسیم نمایید تا BMI شما به دست‌ آید. (در این مثال 24.2 در می‌‌آید). فرد دیگری با قد 160و همان وزن 70 کیلو در نظر می‌‌گیریم،BMI وی 27.3 خواهد بود. (البته تعداد اعداد اعشاری را اگر زیر 5 صدم باشد حذف و در صورتی‌که  بالاتر از 5صدم بود یک واحد به میزان قبلی اضافه نمایید.) حال که BMI خود را بدست آوردید آن را با جداول مربوطه مقایسه نمایید.

جدول ارتباط شاخص توده بدنی و سن از کمترین تا بیشترین مقدار قابل انتظار

توجه فرمایید بنا‌بر آمارهای ارایه گردیده از نظر تئوری شاخص توده بدنی در محدوده 19تا 23 برای خانم‌ها و 20 تا 25 برای آقایان میزان مطلوب تلقی می‌شود. اما شواهد غیر قابل انکار نمایانگر این واقعیت هستند که هر چه میزان شاخص مزبور از مرز 22 فراتر رود خطر بروز بیماری‌های قلبی - عروقی، دیابت و پرفشاری خون بطور تصاعدی بالا می‌‌رود. وقتی این میزان از 25 فراتر رود (به استثنا ورزشکاران که توده ماهیچه‌ای فراوان دارند) احتمال ابتلا به بیماری‌های گوناگون و خطرات متعدد دیگر حتی مرگ‌های زودرس و ناگهانی افزون‌تر می‌گردد.

جدول تعیین جثه افراد بر مبنای نسبت قد به محیط مچ دست
اندازه جثه    آقایان    خانم‌ها
ریز اندام    ↑یا 10/4    ↑10/9
متوسط اندام    10/4- ‏9/6    10/9-9/9
درشت اندام    ↓9/6    ↓9 /9
 

روش دیگر جهت محاسبه وزن متعادل

برای آقایان: (قد به سانتیمتر منهای 150ضربدر 1) +48
برای خانمها:(قد به سانتیمتر منهای 150 ضربدر 9/0) +45
محاسبات انجام شده برای افرادی که دارای جثه متوسط هستند تعیین شده و برای ریز‌اندام‌ها و درشت جثه‌‌ها 10% () باید در نظر گرفته شود.اکنون با این معیارهای ساده می‌‌توانید محدوده افزایش یا کاهش وزن فعلی‌تان را محاسبه نمایید. اگر در زمره عزیزانی می‌‌باشید که دچار اضافه وزن یا چاقی هستید می‌توانید با اندازه گیری دقیق نسبت محیط کمر به بالاترین محیط نشیمنگاه نوع چاقی خود را نیز مشخص نمایید که از نوع سیب (ANDROID) است یا گلابی(GYNOID). چون فرم چاقی سیبی از خطرناکترین انواع چاقی است و ارتباط آن با مقاومت به انسولین، افزایش چربی‌های خون و پرفشاری به اثبات رسیده است.

لزوم توجه به مقوله چاقی

توصیه اکید ما به حضور شما عزیزانی که به فکر همه چیز و همه کس هستید غیر از سلامتی جسم وجانتان، این است که قبل از آغاز سال 94 و شروع فصل بهار فصل شکوفایی و با بهره‌گیری از چند جدول ساده عرضه شده و محاسبات سر انگشتی تن سنجی، شاخص توده بدنتان را تعیین و براساس  فرم موروثی و ژنتیکی اندامتان، موقعیت خود رادر جداول ارایه شده بسنجید. با  معیارهای مزبور متوجه خواهید شد، نه تنها رفته رفته تناسب اندامتان را از دست داده‌اید (بعلت افزایش وزن) بلکه خطرات جدی متعددی تمام ارگان‌های شما را یکی بعد از دیگری در معرض تهاجم حتمی قرار داده است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
1-اختلال در تحمل گلوکز و افزایش مقاومت به انسولین
2-افزایش کلسترول بدوکاهش کلسترول خوب
3-افزایش سطح قندخون ناشتا
4-پرفشاری خون و تنگی عروق
5-التهاب مفاصل
6-اختلالات انعقادی خون
7-اختلالات عملکردی کبد و کبد چرب به درجات مختلف
8-افزایش احتمال تشکیل سنگ کیسه صفرا
9-صافی کف پا
10-خار پاشنه
11-عوارض پوستی (ACANTHOSIS NIGRICANS)
12- اختلالات تنفسی و ریوی
13- اختلالات جنسی و عدم توان باروری، تخمدان پلی کیستیک
14- عوارض عصبی و روحی
15-اختلال خواب 
16- افزایش احتمال سنگ کلیه
17-افزایش خطر و ریسک‌‌های اعمال جراحی
البته فعلا به این موارد اشاره کردیم تا توجه بیشتر شما را به لزوم پیشگیری از بیماری خزنده اضافه وزن و چاقی جلب نماییم که چه سان چاقی زمینه ساز و مساعد کننده بروز صدها بیماری دیگر می‌‌باشد. چنانچه فرصت پیشگیری را از دست داده‌اید تا دیر نشده فرصت سوزی نفرمایید و از همین امرو ز در جهت تغییر و رفع عوارض ایجاد شده شروع فرماییدکه فردا خیلی دیر است.

روش  تعیین فرم چاقی

اندازه محیط شکم در ناحیه ناف اگر در خانم‌ها بالاتر از 87 و در آقایان بالاتر از 102سانتیمتر باشد، چاقی سیبی شکل است. چنانچه محیط کمر در حد فاصل بین آخرین دنده و خار استخوان تهی‌گاهی در خانم‌ها بیشتر از 85/0 و در آقایان بیشتر از 95/0 بدست آید چاقی شکمی محرز می‌شود.

توصیه‌‌های کاربردی

برای جلوگیری از افزایش وزن فعلی، با ایجاد کاهش انرژی دریافتی روزانه به مقدار 250 تا 500 کالری در روز تغییر را آغاز  نمایید. جهت حصول به این هدف موارد زیر را به شما توصیه می‌‌نماییم:
1- سرعت غذاخوردن خود را کم نمایید و لقمه‌‌های کوچک برداشته و آرام و طولانی‌تر از عادت قبلی خود آن را بجوید تا با بزاق خوب آغشته شود.
2- هیچ یک از وعده‌‌های اصلی و میان وعده‌‌ها را حذف نفرمایید تا به ولع خوردن و سرعت گرفتن تناول غذا بعلت گرسنگی شدیددچار نگردید.
3- از شب زنده‌داری و روز خوابی جدا برحذر باشید وعملکرد ساعت بیولوژیکی خودتان را بهم نزنید.
4- به اصل طلایی حفظ سلامتی جسم و جان خود اعتقاد داشته باشید.