احتمال بررسی لوایح مرتبط با «اف ای تی اف» با توافق سران سه قوه

مرتضی صفاری نطنزی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در پاسخ به این سوال «ایران» توضیح می‌دهد که مسیر مجلس در هفته‌های آینده تصویب این لایحه است.

روز شنبه هم سخنگوی کمیسیون امنیت ملی گفته بود این لایحه از دو هفته آینده دوباره وارد دستور کار این کمیسیون خواهد شد. اکنون صفاری نطنزی از توافق سران سه قوه برای تصویب لوایح چهارگانه مرتبط با FATF خبر می‌دهد. او توضیح داده که اگر کار این لوایح تا سه ماه آینده به پایان نرسد، به‌دلیل شروع عضویت اسرائیل و عربستان در کارگروه FATF احتمال خروج کشورمان از فهرست سیاه بسیار سخت خواهد شد، خروجی که به گفته او بعد از این فرصت سه ماهه نیاز به موافقت اسرائیل و عربستان هم خواهد داشت و طبیعی است که آنها تن به چنین تصمیمی نخواهند داد.

** چند شب قبل کارگروه FATF در اقدامی که شاید قدری هم غیر منتظره بود، تعلیق ایران از فهرست سیاه را برای سه ماه تمدید کرد. در مجلس هم شنیده می‌شود که قرار است بررسی مجدد لایحه CFT در کمیسیون امنیت آغاز شود. چقدر احتمال دارد با این وضعیت شاهد تصمیم متفاوتی در این خصوص در مجلس باشیم؟
اصلاً بحث فعلی کمیسیون امنیت ملی و حتی مجلس این موضوع نیست بلکه این بحثی است که در سطح سران سه قوه هم پیگیری شده و حتی در مجلس شنیده می‌شود که با رهبر معظم انقلاب هم هماهنگی‌هایی صورت گرفته است. بر این اساس آن‌طور که تا الان حداقل ما در جریان هستیم نظام به این نتیجه رسیده که چهار لایحه‌ای که در دستور کار بودند تصویب شوند و یک مقداری جلوگیری کنند از مسائل سخت‌تر بعدی که در صورت تصویب نکردن آنها در انتظار ما خواهد بود.

** این هماهنگی که می‌فرمایید در روزهای اخیر انجام شده است؟
من شنیده‌ام که این‌طور بوده اما هنوز چیزی رسماً به ما اعلام نشده است. آنچه ما شنیدیم این است که این بحث در سطحی که گفتم مطرح شده و با توجه به زمانی که بابت تمدید سه ماه تعلیق ما از فهرست سیاه ایجاد شده، تصمیم بر این شده که از این فرصت استفاده شود.

** با این تفسیر بحث کلیت FATF چه خواهد شد؟ تصمیمی درباره آن گرفته شده است؟
ما در این خصوص یک بحث عضویت در کارگروه FATF داریم که اصلاً این موضوع در دستور کار نظام و قوا نیست. یعنی حداقل الان هنوز به این نتیجه نرسیده‌ایم که چنین کاری به نفع ماست. اما یک بحث دیگر هم داریم و آن بحث پذیرش چهار لایحه قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم، قانون شفافیت مالی، عضویت در پالرمو و CFT است که در واقع آنچه ما دنبال می‌کنیم و قرار است ادامه پیدا کند، بحث همین چهار لایحه است که تبدیل آنها به قانون مانع ورود ایران به فهرست سیاه FATF خواهد شد. چیزی که الان دنبال می‌شود و قرار است پیگیری شود موضوع همین چهار لایحه است تا ما بواسطه آنها بتوانیم تعلیق خود از فهرست سیاه را تثبیت کنیم.

** برداشتی که برخی جریان‌ها از سخنانی که رهبری در دیدار با نمایندگان در این مورد داشتند این بود که باید کار متوقف شود. الان چیزی که می‌گویید کاملاً متفاوت با این برداشت است. آیا در این مدت تحول خاصی رخ داده است؟
من فکر می‌کنم آن برداشت خیلی صحیح نبود. در آن صحبت‌ها هم رهبر معظم انقلاب توصیه‌هایی داشتند اما فرمانی ندادند که ما کار را متوقف کنیم یا نکنیم. آنجا بیشتر بحث پیوستن به کنوانسیون‌هایی بود که بیم آن می‌رفت برای ما حاشیه‌هایی داشته باشد.

** این کنوانسیون‌ها شامل پالرمو و CFT نمی‌شوند؟
این موضوعات بیشتر جنبه داخلی دارد و قوانین داخلی و ملی ماست. یک نمونه فقط مساله پالرمو بود که از قبل تصویب شده و در مراحل تبدیل به قانون قرار گرفته است.

** در رابطه با همین قانون الحاق ایران به کنوانسیون پالرمو مجمع تشخیص مصلحت نظام نظراتی برای اصلاح یا تغییر آن را اعلام کرد. درباره این اقدام مجمع توضیح می‌دهید؟ اصلاً مگر مصوبه مجلس به مجمع رفته بود که چنین نظری اعلام شد؟
من هم این بحث را دیدم و البته تعجب کردم. چون پیش کشیدن این بحث توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام خیلی زودهنگام بود و اصلاً کار به مجمع نرسیده که آنها نظر داده‌اند. اگر قرار باشد این مصوبه به مجمع برود باید توسط شورای نگهبان دوباره رد شود و در مجلس روی آن اصرار شود و کمیسیونی هم که آن را مصوب کرده روی نظرش اصرار کند، در آن صورت به مجمع می‌رود. هنوز این اتفاقات نیفتاده و مساله به مجمع نرفته است. این ورودی هست که خود مجمع انجام داده و خارج از فرآیند قانونی است.

** اتفاقاً سوال همینجاست که چرا مجمع تشخیص مصلحت نظام خارج از این فرآیند وارد موضوع شده است؟
این برای خودمان هم سوال است که چرا چنین اقدامی توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام صورت گرفته است. تا الان هم نمونه‌ای نداشته‌ایم که این گونه اعلام نظری پیش از طی مراحل قانونی و ارسال مصوبات و موضوعات به مجمع صورت بگیرد و من فکر می‌کنم این از اولین موارد چنین اقدامی است.

** الان مجلس با این وضعیت مشخصاً چه تصمیمی بر سر موضوع CFT خواهد گرفت؟ آیا قصدی برای بهره‌برداری از این فرصت سه ماهه وجود دارد یا نه؟
ما دو خطر بسیار جدی برای بعد از پایان این مهلت سه ماهه داریم که باید به آن توجه کنیم. خطر اول این است که بعد از مهلتی که به ایران داده شده یعنی بعد از اکتبر، عربستان و اسرائیل هم به عضویت FATF در خواهند آمد. اما این خطرش کجاست؟ خطر آنجاست که چون تصمیمات در FATFبه صورت اجماعی اتخاذ می‌شوند، اگر اینها وارد شوند و نظرشان بر خلاف نظر جمهوری اسلامی ایران باشد، مسائل ما حل شدنی نخواهد بود. یعنی از آن مقطع به بعد اگر تمام اعضای FATF هم به نفع ما نظر بدهند و فقط این دو عضو یعنی عربستان و اسرائیل آن نظر را نپسندند، نظر و موضع این دو عضو اعمال خواهد شد که دیگر لازم به توضیح نیست که موضع آنها در قبال ایران چگونه است و دنبال چه می‌گردند.

بنابراین ما باید حتماً راهکاری پیدا کنیم که قبل از ورود این دو تعلیق خود از فهرست سیاه را تثبیت کنیم. به فرض ما در این سه ماه کاری نکنیم و به فهرست سیاه برگردیم. عربستان و اسرائیل هم در همان تاریخ عضو شوند، بعد ما بیاییم تمام توصیه‌های FATF را قبول کنیم و قوانین چهارگانه را دقیقاً منطبق با نظر کارگروه به تصویب برسانیم. اما باز هم مخالفت عربستان و اسرائیل سد راه ما خواهند شد و در چنان وضعیتی بعید است بتوانیم برای مدتی بسیار طولانی از فهرست سیاه خارج شویم. خطر دوم هم این است که بعد از پایان مهلت تمدید تعلیق سه ماهه از فهرست سیاه، ما نه تنها به این فهرست برمی‌گردیم بلکه اقدامات تقابلی سخت‌تری نسبت به گذشته هم بر ما اعمال خواهد شد. بنابراین ما باید در این سه ماه کاری کنیم که تعلیق‌مان از فهرست سیاه تثبیت شود.

** این وضعیت نیازمند ورود و عضویت ما در FATF نخواهد بود؟
نه، اصلاً چنین چیزی در دستورکار دولت هم نیست. ما با این چهار لایحه می‌توانیم از فهرست سیاه خارج شویم.

** امکان بازگرداندن ما دیگر وجود نخواهد داشت؟ یعنی اسرائیل و عربستان نمی‌توانند ما را برگردانند؟
چون قبل از عضویت آنها و بر اساس قوانینی که ما تصویب کرده‌ایم توانسته‌ایم خروج خود از فهرست سیاه را تثبیت کنیم، دیگر در آن صورت عربستان و اسرائیل نمی‌توانند اقدامی علیه ما در این کارگروه انجام دهند.

** با این توصیف آیا جمع‌بندی مجلس رفتن به سمت تصویب CFT است؟
با این شرایط مجلس به نظر من خیلی مشکلی ندارد. همان روز هم اگر به رای‌گیری رسیده بود قطعاً تصویب می‌شد. فقط یک مقداری فضاسازی‌ها کار را به هم ریخت.

** فکر می‌کنید در مراحل دیگر تصمیم‌گیری و قانونگذاری خارج از مجلس، برای این موضوع مشکلی پیش نیاید؟ مثلاً در شورای نگهبان؟
با توجه به تصمیمی که گفته می‌شود بین سران سه قوه گرفته شده به‌ نظر می‌رسد بحث این مسائل مطرح نباشد.

** این آیا مغایر با آن موضعی نیست که مجمع تشخیص مصلحت نظام گرفته بود؟ در واقع اگر سران سه قوه پذیرفته بودند چرا مجمع چنین موضعی، آن هم خارج از فرآیند قانونی گرفت؟
اینکه چرا مجمع خارج از سیستم قانونی تصمیم‌گیری وارد شده است را هنوز نمی‌دانیم چه دلیلی دارد. من خودم می‌توانم از دید خوش‌بینانه و بدبینانه دلایلی بگویم، ولی قطعی نیست. اگر مثبت نگاه کنیم شاید مجمع می‌خواسته بستر‌سازی کند که در روند بررسی‌ها این دست اشکالات هم رفع شوند تا زودتر بتوانیم لایحه CFT را تصویب کنیم. از نگاه بدبینانه هم شاید برخی‌ها که دنبال رد کلیت لایحه و خارج کردن آن از دستور کار بودند، دیده‌اند که تیرشان تا اینجا به سنگ خورده و خواسته‌اند از مجمع استفاده کنند و به همین دلیل هم آمده‌اند و خارج از فرآیند قانونی چنین موضعی گرفته‌اند. به‌هرحال دلیل این کار مجمع هنوز برای ما مشخص نیست.

*منبع: روزنامه ایران