دکتر سید موید علویان: ریشه کنی هپاتیت «C» تا پایان سال ۱۴۱۰

گفتگو: فرزانه صدقی

 

هپاتیت ویروسی مزمن «B» و «C»، از مهمترین بیماری‌‌های شایع دنیاست.

از این رو امروزه افزایش آگاهی عمومی و ارائه اطلاعات پیرامون راه‌های انتقال، پیشگیری و روش‌‌های درمانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که تاخیر در روند درمان این بیماری، می‌‌تواند پیامدهای ناگواری همانند نارسایی کبد و سیروز کبدی به همراه داشته باشد.

اهمیت این موضوع باعث شد در این شماره گفتگویی ویژه با پرفسور موید علویان، رییس شبکه هپاتیت ایران، عضو فرهنگستان علوم پزشکی و استاد دانشگاه بقیةا... پیرامون این بیماری انجام دهیم که در ادامه آن را می‌‌خوانید.

دکتر سید موید علویان، رییس شبکه هپاتیت ایران، عضو فرهنگستان علوم پزشکی و استاد دانشگاه بقیةا... سال 1341 به دلیل شغل پدر، در شهر مقدس کربلا دیده به جهان گشوده است.

او تا سن نه سالگی در عراق بوده و تحصیلات اول و دوم ابتدایی‌اش را درآنجا گذرانده و پس از آن با عزیمت به ایران، مقاطع دبستان، راهنمایی و دبیرستان را در میدان خراسان تهران به پایان رسانده است.

او در سال 60 موفق شد با معدل 19/27 مدرک دیپلم را بگیرد و رتبه یک منطقه 12 را از آن خود کند.

ادامه تحصیل وی در دانشگاه همزمان با جنگ و تعطیلی دانشگاه‌‌ها بود، به همین دلیل او در این دوران به خدمت سربازی رفت.

دکتر علویان پس از پایان دوران خدمت سربازی، سال 61 وارد دانشگاه علوم پزشکی تهران شد و با گذراندن دروس پزشکی و کسب معدل «الف» فارغ‌التحصیل شد.

وی پس از آن بلافاصله در تخصص داخلی پذیرفته شد و توانست رتبه دوم دانشگاه را به خود اختصاص دهد.

او پس از آن موفق شد بار دیگر با رتبه دوم مدرک فوق تخصص گوارش و کبد را از دانشگاه علوم پزشکی تهران کسب کند و فارغ‌التحصیل شود.

هرچند دکتر علویان طی سال‌‌های تحصیلش دچار مشکل است اقتصادی بود، اما همزمان با خواندن درس، ضمن داشتن مسوولیت همسر و فرزند، از فعالیت در جبهه‌های چنگ نیز غافل نبود و به صورت داوطلبانه تقریبا در تمام عملیات جبهه به جز عملیات مرصاد به عنوان یک رزمنده معمولی تفنگ به دست گرفته و به عنوان یک پزشک عمومی با تیغ جراحی به کمک مجروحان جنگی شتافته است.

دکتر علویان هم اکنون به مدت 24 سال است که به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه بقیةا... به فعالیت می‌‌پردازد و در کارنامه خود سوابق علمی و اجرایی مانند معاون سلامت وزارت بهداشت در زمان وزارت دکتر باقر لنکرانی (84 تا خرداد 87)، مشاور پروژه‌های برنامه ملی پیشگیری و کنترل هپاتیت در ایران، عضو کمیته کشوری هپاتیت وزارت بهداشت، رییس مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه بقیةا...؛ محقق هپاتیت‌های ویروسی، محقق برتر انجمن گوارش و کبد، محقق برتر مرکز تحقیقات گوارش و کبد در جشنواره رازی، استاد برجسته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا... (80)، پژوهشگر برجسته دانشگاه علوم پزشکی بقیةا... (1381) و .... را ثبت کرده است.

مشارکت در تاسیس انجمن حمایت از بیماران کبدی ایران، تاسیس اولین درمانگاه هپاتیت در سازمان انتقال خون ایران، تاسیس اولین مجله هپاتیت در ایران، ایجاد شبکه علمی پژوهشی آموزشی هپاتیت در ایران، انتشار و چاپ بیش از هشتاد جلد کتاب در زمینه‌‌های مختلف بیماری‌‌های کبدی از سطح تخصصی تا به زبان ساده برای بیماران به زبان‌‌های فارسی، انگلیسی، عربی، کردی، روسی، فرانسه، اسپانیایی و فارسی دری و تاجیک، ریاست برگزاری کنگره بین‌المللی دوسالانه هپاتیت در ایران و ... از دیگر فعالیت‌‌های او طی این چند سال است.

همچنین دکتر علویان دو سال پیش موفق شد به دلیل دارا بودن تعداد بالاترین مقاله در زمینه هپاتیت در دنیا از سوی فرهنگستان علوم، به عنوان دانشمند برتر این حوزه شناخته شود و جایزه استاد فریدون عزیزی را از آن خود کند.

گفتنی است وی پزشک معالج مرحوم آیت‌ا... مشکینی و آیت‌ا... منتظری و چندی از شخصیت‌‌های سیاسی و مطرح کشور بوده است.

در ابتدا برای خوانندگان بفرمایید که هپاتیت چیست؟

هپاتیت به معنای التهاب و ورم کبدی است که اصطلاحا به آن یرقان نیز می‌‌گویند.

مهمترین عامل ایجاد هپاتیت کدام است؟

عوامل متعددی ممکن است موجب التهاب کبد شوند، اما ویروس‌ها شایع ترین عامل ایجاد کننده بیماری هپاتیت هستند؛ رشد و نمو ویروس‌ها موجب آسیب و اختلال در فعالیت‌‌های کبدی می‌‌شود.

در حال حاضر چند نوع هپاتیت داریم؟

تاکنون حداقل 6 نوع ویروس مسوول بروز انواع مختلف هپاتیت شناسایی شده‌اند که نامگذاری آنها طبق حروف الفبای انگلیسی صورت گرفته است.

ویروس هپاتیت A، B،C، D، E، G هرکدام از این ویروس‌ها به گروه جداگانه‌ای تعلق داشته و بیماری که ایجاد می‌‌کنند، ارتباطی با یکدیگر ندارند.

هم اکنون شایع‌ترین هپاتیت‌‌ها کدامند؟

هپاتیت ویروسی مزمن «B» و «C» از بیماری‌‌های شایع دنیا هستند و از اهمیت زیادی برخوردارند زیرا این دو نوع هپاتیت مزمن شده و باعث نارسایی کبد و سیروز کبدی می‌‌شوند.

در حال حاضر میزان ابتلا به این دو نوع هپاتیت در جامعه را می‌توان با در نظر گرفتن عوامل خطر و درمان آنان، کاهش داد و مانع ابتلای افراد جدیدتر شد.

میزان شیوع هپاتیت در بین زنان یا مردان چقدر است؟

در مجموع شیوع هپاتیت «B» و «C» در مردان بیشتر از زنان است.

معمولا کدام گروه سنی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند؟

اغلب مبتلایان به هپاتیت «B» بیشتر بین 24-50 سال و مبتلایان به هپاتیت «C» بین 20-40 سال سن دارند یعنی بیشتر قشر جوان مبتلا به این بیماری می‌‌شوند.

هپاتیت حاد و مزمن چگونه از هم قابل تشخیص هستند؟

چنانچه این بیماری و علائم آن کمتر از 6 ماه طول بکشد به آن هپاتیت حاد اما اگر از 6 ماه بیشتر به درازا بکشد به آن هپاتیت مزمن گفته می‌‌گویند.

تغییر رنگ پوست و چشم‌‌ها به زردی (یرقان)، پر رنگی ادرار (تیره شدن ادرار)، بی رنگ شدن مدفوع (سفید شدن رنگ مدفوع)، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، خارش بدن، خستگی، بیحالی و کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزانه از جمله علائم و نشانه‌های هپاتیت حاد است.

آیا ابتلا به بیماری هپاتیت با مرگ برابر است؟

خیر. با توجه به شدت بیماری و نوع هپاتیت سیر بیماری متفاوت است. هپاتیت A، خوشبختانه مرگ‌ومیر بسیار کمی دارد و پس از بهبودی نیز هیچ گونه عارضه‌ای برجا  نمی‌گذارد.

در مورد هپاتیت B نیز در اکثر موارد فرد خوب می‌‌شود و در 5 درصد بیماران، ویروس در بدن آنها باقی مانده و احتمالا با تکثیر خود برای بیمار مشکل‌‌هایی را در آینده ایجاد کند.

هپاتیت C هم در مدت زمان طولانی مثلا 20 تا 35 سال می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود.

در حال حاضر بیشترین روش انتقال هپاتیت در ایران کدام است؟

بیشترین روش انتقال هپاتیت «B» در ایران از طریق مادر به نوزاد است. خوشبختانه از سال 73 که ما واکسن این هپاتیت را تزریق کردیم دیگر مشکلی برای نوزادان وجود ندارد.

هپاتیت «C» نیز در گذشته در ایران بیشتر از طریق خون و تزریق خون منتقل می‌‌شد که از سال 75 با بررسی خون‌‌ها، دیگر خطر انتقال از این راه کاهش یافته است.

اکنون ما هپاتیت «C» را در بین کسانی می‌‌بینیم که معتاد بوده یا رفتار پر خطر دارند. برای مثال افرادی که خالکوبی و حجامت غیر بهداشتی انجام می‌‌دهند.

قمه زنی در ماه محرم نیز یکی دیگر از راه‌های انتقال هپاتیت «B» و «C» در ایران است.

هپاتیت «سی» چگونه به وجود می‌‌آید و معمولا چه کسانی مستعد ابتلا به این بیماری هستند؟

مهمترین عوامل ایجاد کننده این بیماری ویروس‌ها هستند. به طور عمده بیماران مبتلا به هپاتیت «سی» به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند.

گروه اول را افراد در معرض خطر مانند بیماران هموفیلی، دیالیزی و تالاسمی به دلیل سابقه مثبت استفاده از خون و فرآورده‌های آن تشکیل می‌‌دهند.

گروه دوم نیز مربوط به افرادی است که سابقه مثبت تزریق خون در سال‌‌های قبل از 1992 میلادی (در کشورهای پیشرفته) و پیش از سال‌‌های 74-75 (در ایران) قبل از بررسی خون‌‌ها داشتند؛ شایع ترین راه انتقال در ایران پیش از این انتقال مصرف خون و فرآورده‌‌های آن بود که خوشبختانه امروزه با انجام آزمایش‌‌های گوناگون، سلامت خون تضمین شده و در حال حاضر درصد ابتلا به هپاتیت «C» به دنبال تزریق خون بسیار ضعیف است، اما در هیچ جای دنیا هرگز این میزان به صفر نرسیده است.

گروه سوم نیز مربوط به افراد معتاد به مواد مخدر تزریقی یا شرکای جنسی متعدد است؛ در حال حاضر استفاده از سرنگ به صورت مشترک در بین معتادان به مواد مخدر می‌‌تواند به انتقال انواع عفونت‌‌ها از جمله هپاتیت «B» و «C»و ایدز منجر شود.

اعتیاد به کوکائین و استنشاق از راه بینی نیز راه دیگر انتقال بیماری است. خطر بزرگی که معتادان به مواد مخدر را تهدید می‌‌کند ابتلا به گونه‌های مختلف ویروس هپاتیت «C» است که موجب بروز بیماری با شدت بیشتر است.

در این موارد پاسخ به درمان به داروهای ضد ویروسی کم می‌‌شود. گروه چهارم نیز شامل 30 -40 درصد مبتلایان است که علت خاصی برای ابتلای آنان یافت نمی شود.

هپاتیت «C» چگونه منتقل نمی شود؟

هپاتیت «C» از طریق دست دادن و بوسیدن فرد آلوده، آشپزی کردن و در یک مکان غذا خوردن، انجام معاشرت معمول در محل کار و منزل، در آغوش گرفتن مبتلایان، از راه هوا، شنا کردن در یک استخر منتقل نمی شود.

همچنین ممکن است بحث خطر انتقال در تماس‌‌های جنسی خانواده سبب نگرانی شود و بر نحوه زندگی و معاشرت و روابط جنسی تاثیر بگذارد اما باید گفت که خطر ابتلا بسیار ضعیف است و انتقال آن به دنبال تماس جنسی شایع نیست؛ آمارهای موجود خطر کمتر از 5 درصد را نشان می‌‌دهد.

میزان انتقال به مدت ازدواج و مقدار ویروس موجود در خون فرد مبتلا بستگی دارد. البته خطر انتقال جنسی در موارد تماس جنسی خارج از چارچوب خانواده و با افراد متعدد بیشتر است.

در ضمن خطر انتقال به دیگر اعضای خانواده بسیار ضعیف است و جداسازی وسایل زندگی مانند قاشق و بشقاب ضروری نیست. اما جداکردن وسایل شخصی مانند مسواک، ریش تراش، ناخن گیر، برس، حوله و کیسه حمام ضروری است.

همچنین هیچ دلیلی دال بر انتقال این عامل عفونی از راه خوراکی مانند غذای آلوده یا آب آلوده وجود ندارد (برخلاف هپاتیت A) بنابراین این افراد نباید نسبت به خطر انتقال بیماری به دیگران حساسیت شدید نشان دهند و خود را منزوی کنند یا احساس گناه داشته باشند و مرتب خود را سرزنش کنند.

سوراخ کردن پوست با یک سوزن به منظور خالکوبی یکی از راه‌های شناخته شده انتقال هپاتیت «C» است. البته در صورت رعایت بهداشت و استفاده از وسایل یکبار مصرف نباید نگران ابتلا بود.

آیا هپاتیت «C» از طریق مادر به نوزاد قابل انتقال است؟

خطر انتقال عفونت ویروس هپاتیت «C» از ماداران باردار به جنین بسیار نادر است. میزان خطر انتقال به نوزادان هنگام تولد کمتر از 5 درصد (1-3 درصد) است.

البته خطر ابتلا به این میزان در هنگام تولد و به دلیل مخلوط شدن خون نوزاد و مادر وجود دارد و نوع زایمان (سزارین یا معمولی) در میزان ابتلا نقشی ندارد.

آیا مادر مبتلا به هپاتیت «C» می‌‌تواند به نوزاد خود شیر بدهد؟

خوشبختانه منعی برای شیر دهی وجود ندارد و باید توجه داشت که هنگام زخم شدن پستان مادر، خطر انتقال وجود دارد.

آیا همه بیماران مبتلا به هپاتیت «C» نیاز به درمان دارند؟

هدف از درمان ضد ویروسی، پاک کردن خون از ویروس و در نتیجه جلوگیری از ایجاد آسیب بیشتر به کبد است.

در برخی شرایط که شدت ضایعه‌‌های کبدی خفیف‌تر باشند می‌‌توان صبر کرد تا داروهای جدید تر با اثر بخشی بیشتر وارد بازار شوند.

آیا در موارد حاد هپاتیت «C» قابل درمان است؟

اگر هپاتیت حاد ناشی از ویروس «C» زود تشخیص داده شود، به راحتی قابل علاج است؛ در بیش از 95 درصد موارد این نوع هپاتیت قابل ریشه کنی است.

چه زمانی پیوند کبد به بیماران توصیه می‌‌شود؟

اغلب در مراحل اولیه نیازی به پیوند کبد نیست اما اگر با وجود درمان‌‌های طبی، وضعیت کبد بیمار بهبودی حاصل نکند و پیشرفت به سمت تنبلی کبد صورت گیرد و خطر جانی بیمار را تهدید کند، بحث پیوند کبد مطرح می‌‌شود.

آیا پس از انجام پیوند کبد امکان آلودگی کبد جدید به ویروس هپاتیت «C» هم وجود دارد؟

بله. تقریبا هپاتیت «C» در همه افراد پیوندی، دوباره در کبد عود می‌‌کند. متاسفانه به دلیل مصرف داروهای تضعیف کننده دستگاه ایمنی سرعت پیشرفت بیماری کبدی زیاد خواهد بود.

مطالعه‌های متعددی در حال انجام است تا نقش درمان با اینترفرون یا دو دارویی در بیماران پیوند کبد را مشخص کند.

به هر حال میزان زندگی و بقای بیماران مبتلا به هپاتیت «C» پس از پیوند کبد در حد مقبول است و منعی جهت پیوند کبد در آن نیست.

در حقیقت بیش از 90 درصد آنان تا سه سال پس از پیوند کبد زندگی فعال خود را خواهند داشت. خوشبختانه ورود داروهای جدید خوراکی ضد ویروس هپاتیت «C» در بیماران پیوند کبد تحول عظیمی ایجاد کرده است.

به هر حال شیوه زندگی در بیماران پس از پیوند کبد عالی است و بیماران از مشکل‌‌های ناشی از زردی و یرقان، خارش تجمع زیاد آب در شکم و اختلال‌های روانی رهایی می‌‌یابند و توانایی تولید مثل خود را بدست خواهند آورد. بعد از پیوند نیز بیمار نیاز به مصرف طولانی مدت داروهای گوناگونی برای حفظ کبد پیوندی دارد.

یکی از مزایای استفاده از پیوند کبد، امکان انجام آن در بیماران مبتلا به سرطان سلول کبدی است. همچنین عمل جراحی پیوند کبد گرانقیمت بوده و در همه جا امکان پذیر نیست.

وضعیت پیوند کبد در ایران چگونه است؟

ما هم اکنون بیشترین پیوند کبد را در منطقه داریم و سالانه بیش از 600 -700 عمل پیوند کبد در چهار مرکز ایران در حال انجام است.

این رقم عدد بسیار زیادی است. البته ما تلاش می‌‌کنیم کسی به مرحله پیوند کبد نرسد و با شیوه‌های درمانی دیگر بیماری‌اش مداوا شود.

و اما هپاتیت «B» چیست؟

ویروس (HBV) عامل بروز بیماری هپاتیت «B» در انسان است. این ویروس در کبد انسان جایگزین و تکثیر می‌‌شود.

دوره نهفته بیماری هپاتیت «B»؛ از زمان ورود ویروس به بدن و بروز علائم و ابتلا، به طور متوسط 45 -160 روز است.

مهمترین نشانه‌های ابتلا به هپاتیت «B» کدام است؟

بیماری هپاتیت «B» می‌‌تواند بدون علامت یا نشانه‌ای بسیار شدید همراه با درگیری شدید کبدی باشد.

معمولا پس از ورود ویروس‌ها به بدن، فرد پس از یک دوره نهفتگی، علایمی شبیه سرماخوردگی مانند ضعف، خستگی، احساس کسالت، بی‌اشتهایی، تب، درد عضلات، التهاب مفاصل و بثورات پوستی خواهد داشت.

پس از مدتی مرحله دوم علائم به صورت بروز زردی و بهبودی علائم مقدماتی به همراه تیره شدن ادرار یا کمرنگ شدن مدفوع بروز می‌‌کند. پس از آن، بیمار وارد مرحله نقاهت می‌شود.

معمولا کودکان علائم خفیف‌تری را بروز می‌‌دهند و بیشتر بدون علامت هستند.

بسیاری از مبتلایان به این بیماری علایمی دال بر بروز زردی و یرقان از خود بروز نمی‌دهند. علت آن ابتلای افراد در دوران نوزادی و کودکی است.

این نوع هپاتیت معمولا چگونه منتقل می‌‌شود؟

مهمترین راه‌های انتقال ویروس هپاتیت «B» از طریق مادر مبتلا به نوزاد، انتقال جنسی، تماس خونی پر خطر، گروه‌‌های پر خطر مانند بیماران هموفیلی، دیالیزی، کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی، افراد دارای شرکای جنسی متعدد، معتادان به مواد مخدر تزریقی و اقوام افراد HBsAG مثبت است.

طب سوزنی، پیوند اعضا، مراجعه‌‌های مکرر به دندانپزشکان تجربی و حجامت غیر بهداشتی از دیگر روش‌‌های انتقال این بیماری هستند.

همچنین انتقال از طریق نیش برخی حشره‌‌ها (به صورت نادر) امکان دارد؛ حشره‌‌هایی که خون می‌‌مکند مانند پشه یا ساس‌‌های رختخواب به خصوص در مناطق گرمسیری می‌‌توانند از عوامل انتقال عفونت باشند اما هم اکنون شاهدی دال بر تکثیر ویروس در بدن این حشره‌‌ها وجود ندارد.

اگر در خانواده، یک فرد ناقل هپاتیت وجود داشته باشد امکان انتقال بیماری به سایر افراد خانواده نیز وجود دارد اما این امر نیاز به تماس مداوم و طولانی دارد و نحوه انتقال از طریق ورود خون فرد ناقل هپاتیت «B» به مخاط یا خون فرد سالم است.

گرچه هپاتیت «B» در مایع‌‌های مختلف بدن نظیر بزاق، مایع شیار لثه‌ای، ادرار و شیر مادر دیده شده است اما تا به امروز تن‌ها خون و بزاق می‌‌توانند بیماری را انتقال دهند.

البته شواهدی نیز در زمینه انتقال این بیماری توسط بزاق یا گاز گرفته شدن توسط فرد آلوده نیز ثبت شده است. در گزارش سازمان جهانی بهداشت، تن‌ها مایع دارای قابلیت انتقال هپاتیت «B» خون است.

از نظر تئوری، عطسه کردن و وارد شدن ذرات دهان فرد آلوده به چشمان افراد سالم نیز می‌‌تواند سبب انتقال بیماری شود.

در صورت واکسیناسیون ضد هپاتیت «B» می‌‌تواند به صورت کاملا بی خطر در داخل خانواده با فرد مبتلا به هپاتیت «B» زندگی و معاشرت کرد.

درمان این نوع هپاتیت چگونه است؟

تا به امروز درمانی برای ناقلان هپاتیت «B» ارایه نشده اما اگر عملکرد کبد فرد خوب باشد، نیازی به درمان نیست.

درمان با برخی داروها فقط در مبتلایان به هپاتیت مزمن (کبد مشکل دار) صورت می‌‌گیرد. مصرف ویتامین B1 یا ویتامین D طبق دستور پزشک می‌‌تواند مفید باشد.

همچنین پرهیز از چاقی و استعمال دخانیات و مصرف بیشتر سبزی‌‌ها و میوه‌ها توصیه می‌‌شود.

گاهی افراد بزرگسال دچار هپاتیت مزمن می‌‌شوند، در این شرایط آیا امکان درمان بیماری وجود دارد؟

بله خوشبختانه هپاتیت حاد «B» به صورت کامل از بدن دفع می‌‌شود. در 5 تا 10 درصد موارد ویروس در بدن باقی می‌‌ماند و حالت ناقل هپاتیت پیش می‌‌آید.

تاکنون عواملی که باعث می‌‌شود تا مبتلایان به هپاتیت حاد به یک ناقل تبدیل شوند، به درستی شناخته نشده است اما به نظر می‌‌رسد که ضعف دستگاه ایمنی و نوع ویروس در این رابطه دخالت داشته باشند.

یک استعداد فامیلی در ایجاد حالت ناقل هپاتیت «B» وجود دارد اما به نوع گروه خونی ارتباط ندارد.

سرانجام ناقلان هپاتیت «B» چه می‌‌شود؟

در اکثر موارد شاهدی دال بر تخریب و التهاب سلول‌‌های کبدی دیده نمی شود و در واقع یک سازش و همزیستی بین ویروس و سیستم دفاعی بدن به وجود می‌‌آید.

این سازگاری تا سالیان دراز ممکن است باقی بماند و بیمار مشکل کبدی پیدا نکند. گاهی ویروس همچنان در حالت نهفته تا آخر عمر باقی می‌‌ماند.

از هر 100 نفر مبتلا، سالیانه یک نفر ویروس را از بدن خود پاک می‌‌کند و آزمایش HBsAG او منفی می‌‌شود اما ممکن است 2 -3 نفر از این افراد در عرض چند سال دچار عود بیماری شوند و به اصطلاح فعالیت ویروس در بدن آنها مجددا از سر گرفته شود به همین دلیل به حاملان هپاتیت «B» توصیه می‌‌شود تا برای معاینه انجام آزمایش‌‌های کبدی و ویروسی وضع‌شان هر شش ماه یک مرتبه به پزشک معالج مراجعه کنند.

هم اکنون شیوع هپاتیت «B» در کدامیک از استان‌‌های کشور بیشتر از همه گزارش شده است؟

هم اکنون میزان شیوع هپاتیت «B» در کل کشور به جز استان سیستان بلوچستان و گلستان کمتر از دو درصد است؛ میزان شیوع این بیماری در این دو استان در حدود سه و نیم درصد است.

در گذشته شیوع این بیماری در این دو استان بیش از هفت درصد بود. هرچند میزان شیوع بیماری در این دو استان بالاست اما نسبت به گذشته کاهش یافته و هم اکنون فعالیت‌‌هایی نیز برای کنترل این بیماری در حال انجام است. توسعه همراه با ارتقای سلامت، یک کار مقطعی و زمان بر است.

همکاران ما بعد از بیست سال با کمک شبکه هپاتیت توانسته اند شیوع بیماری در استان سیستان و بلوچستان را به این میزان برسانند.

این مساله نشان می‌‌دهد که نباید عجله کنیم. ریشه کنی و کنترل آن نیاز به زمان طولانی مدت دارد.

پیش بینی می‌‌کنید هپاتیت «B» و «C» در ایران چه زمانی ریشه کن شود؟

ما امیدواریم تا سال 2030(1410) بتوانیم هپاتیت «C» را ریشه کن و هپاتیت «B» را کاملا کنترل کنیم.

در حال حاضر وضعیت ایران را نسبت به کشورهای دیگر از نظر میزان شیوع و ابتلا افراد به هپاتیت چگونه ارزیابی می‌کنید؟

خوشبختانه ما اکنون در ایران در مقایسه با کشورهای منطقه غیر از اینکه الحمد‌ا... امنیت مان بهتر است، کمترین میزان شیوع بیماری هپاتیت «B» و «C»را داریم؛ در حال حاضر شیوع هپاتیت «B» در ایران زیر دو درصد است.

چنین دستاوردی، محصول زحمت‌‌های چند ساله مردم، پزشکان، بهوزان و برنامه ریزی برای تولید و ارایه واکسن هپاتیت «B» است.

همچنین میزان شیوع هپاتیت «C» اکنون در ایران کمتر از نیم درصد است. خوشبختانه با همه شرایط و محدودیت‌هایی که دنیا برای ایران از نظر ارتباطات علمی و کاری گذاشته، ما اکنون توانسته ایم در صنعت دارویی برای درمان بیماران هپاتیت «B» و «C» خودکفا باشیم.

داروهای خارجی اکنون بیش از هفتاد میلیون تومان قیمت دارند اما ما توانسته ایم با تولید داخلی، این داروها را با همان کیفیت با دفترچه بیمه تنها با قیمت پانصد هزار تومان به بیماران ارایه دهیم.

این کار کاملا تیمی بوده و ما توانستیم طی چندین سال فعالیت با همکاری صنعت دارویی، وزارت بهداشت، انجمن‌‌های حمایتی مانند تالاسمی، هموفیلی، شبکه هپاتیت ایران، مراکز تحقیقاتی و علمی و... این بیماری را در ایران کنترل کنیم و امروزه با افتخار بگوییم که کمترین شیوع هپاتیت «B» و «C» در منطقه خاورمیانه را داریم.

جدا از این مساله ما اکنون متخصصان بسیار خوب در دورترین نقاط ایران داریم. همچنین مجله بسیار قوی داریم که بالاترین ضریب تاثیر را دارد.

کنگره دوسالانه ای داریم که با کمک جامعه کبدی اروپا برگزار می‌‌شود. قطعا دانش فنی، تخصص مربوطه در کشور ما در زمینه هپاتولوژی نیز بسیار فراتر از کشورهای منطقه است.

طی بیست سال گذشته بیش از سه هزار مقاله در رابطه با هپاتیت در ایران چاپ شده است، در حالی که کل کشورهای خاورمیانه به اندازه ایران مقاله ندارند. این امر نشان دهنده فعالیت وسیع ایران در این زمینه است.

گستردگی دانشگاه‌ها و جوانان نیز به این موقعیت خوب کمک کرده اند. هم اکنون چنین جایگاهی باعث شده سالانه از کشورهای عراق، آذربایجان، تاجیکستان و گاهی کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس برای مداوا به ایران بیایند.

در پایان شما با توجه به اینکه یک زمانی معاون سلامت وزارت بهداشت بودید، هم اکنون مهمترین چالش دولت کنونی در حوزه بهداشت و درمان را چه مساله‌ای می‌‌دانید که انشاا... با برطرف شدن آن، آینده روشنی برای جامعه پزشکی متصور بشود؟

به نظر من باید آمور سیاسی از کارهای علمی و پزشکی تفکیک پیدا بکند. ما می‌‌گوییم که دانشگاه مان باید سیاسی بشوند.

اگر منظور از سیاسی شدن دانشگاه‌‌ها این است که دانشجو و استاد ما بینش سیاسی و فهم سیاسی پیدا کنند، تصمیم سیاسی مبتنی بر واقعیت بگیرند و مطالعه سیاسی بکنند، کاملا کار درستی انجام داده می‌‌شود اما وقتی ما دانشگاه را سیاسی می‌‌کنیم، با تغییر دولت‌‌ها، مرتبا مسوولان دانشگاه‌‌هاعوض خواهند کرد.

آیا برای من محقق، پژوهشگر و استاد دانشگاه که وظیفه تولید علم را دارم، مهم است چه دولتی حاکم باشد؟ آیا برای من پزشک که مریض را ویزیت می‌‌کنم مهم است چه دولتی حکومت می‌‌کند و وزیر بهداشت چه کسی است؟ این مساله اصلا نباید مهم باشد.

مهمترین علت آسیب شناسی کشور ازنظر علمی که نمی تواند خودش را بالا ببرد این است که مسوولان علمی دانشگاه و بخش‌های مرتبط بی ثبات بوده و تغییر پیدا می‌‌کنند.

ما نیاز به وزیر بهداشتی داریم که بیست سال در این پست باقی بماند و بداند قصد انجام چه کاری را دارد. وزیر بهداشتی برنامه‌ای را شروع می‌‌کند، چهار سال بعد وزیر دیگری آن را لغو می‌‌کند.

شاید مهمترین مشکل ما سیاسی بازی و رفیق بازی دانشگاه‌‌هایمان باشد. علتی که باعث می‌‌شود بسیاری از جوان‌‌های با استعداد ما جذب کشورهای خارجی شوند.

متاسفانه ما برنامه‌ای برای جذب این جوانان نداریم و هر روز شنیده می‌‌شود یک دانشمندی در دنیا یک کار بزرگی کرده و ایرانی الاصل است.

هرچند افتخار کار او برای ایران و جامعه بشری است اما چرا ما نتوانیم آنها را در کشورمان نگهداری کنیم؟ پرورش دهیم و استعدادهایشان را شکوفا کنیم؟

ما باید فضای علمی و فعالیت‌‌های علمی در دانشگاه‌‌ها و کشورمان را کاملا غیر سیاسی کنیم و اجازه بدهیم که همه افراد با هر نگرش و طرز تفکری بروند در بخش علمی کار کنند.

این مقوله ربطی به مسایل سیاسی ندارد. سیاسی کاری با دانشگاهی که فهم سیاسی داشته باشد بسیار فرق می‌‌کند. این بزرگترین چالش ما است.

متاسفانه کسانی هم روی کار می‌‌آیند سیاسی فکر می‌کنند.