روزهای پایانی شهریور نزدیک است و بیشتر محصلان خیال‌شان از بابت ثبت‌نام در مدارس راحت شده و حالا تب و تاب خرید وسایل مدرسه را دارند اما در همین روزهای نزدیک به مهر، رفتن به مدرسه و توانایی خواندن و نوشتن برای بسیاری از کودکان تبدیل به رویایی دست‌نیافتنی شده است. در صورتی که به تاکید رهبری تمام دانش‌آموزان باید تحت هر شرایطی در مدارس ثبت‌نام شوند و کسی از تحصیل جا نماند.
آمارها کمتر از واقعیت بیان می‌شوند
به گزارش به نقل از روزنامه جهان صنعت، بر اساس آمارهای رسمی به دست آمده، دو سال پیش ایران حدود دو تا سه میلیون کودک بازمانده از تحصیل را در دل خود جای داده بود اما به تازگی معاون متوسطه آموزش‌و‌پرورش در خصوص تعداد دانش‌آموزان بازمانده از ثبت‌نام در مدارس رقمی حدود 300 هزار نفر را اعلام کرد. طبق اظهارات این مقام مسوول، این تعداد دانش‌آموزانی هستند که هنوز اطلاعات ثبت‌نامی را وارد سامانه نکرده‌اند.
به نقل از ایلنا و به گفته علی زرافشان آمار ثبت‌نام دانش‌آموزان در سال تحصیلی رضایت‌بخش بوده و ثبت‌نام در مدارس طی دو مرحله انجام میشود؛ مرحله اول در سطح مدرسه است که دانش‌آموزان با مراجعه حضوری ثبت‌نام را انجام می‌دهند و مرحله انتقال اطلاعات به سامانه ستاد است که سامانه متمرکز ما برای ثبت دادههای دانش‌آموزان است، البته مرحله دوم نسبت به مرحله اول کمی با تاخیر انجام میشود.
بر اساس اطلاعاتی که تا چند روز گذشته وارد سامانه ستاد شده شش میلیون و 844 هزار و 749 نفر در مقطع ابتدایی، سه میلیون و 166 هزار و 74 نفر در دوره اول متوسطه، دو میلیون و 310 هزار و 975 نفر دانش‌آموز در دوره دوم متوسطه ثبت‌نام کردند. از این 2310975 دانش‌آموز سه میلیون 382 هزار و 788 نفرشان در شاخه فنی و حرفه‌ای و یک میلیون و 518 هزار و 292 نفر در شاخه نظری و 407هزار و 573 نفر در شاخه کار دانش ثبت‌نام کردند.
به گفته معاون متوسطه آموزش‌و‌پرورش تقریبا کمترین میزان ورود اطلاعات در بین دانش‌آموزان به پایه دهم اختصاص دارد. حدود 300 هزار نفر از دانش‌آموزان هنوز اطلاعاتشان را وارد سامانه نکرده‌اند. البته علت این است که تعداد از دانش‌آموزان در شهریورماه موفق به دریافت نتیجه قبولی شده و بعد برای ثبت‌نام مراجعه می‌کنند.
همچنین مدیرکل امور کودکان بهزیستی از بازگشت ١٧5 هزار کودک بازمانده از تحصیل به مدرسه خبر داد که طی سال گذشته تحت پوشش قرار گرفتند.
محمد نفریه در مراسم آغاز طرح لبخند مهر ادعا کرده بود که دفتر امور آسیب‌دیدگان بهزیستی فعالیت‌های مختلفی در حوزه کودکان کار انجام می‌دهد که یکی از این فعالیت‌ها راه‌اندازی مراکز روزانه برای این کودکان بوده این درحالی است که قبلا مراکز کودکان کار و خیابان فقط به شکل شبانه‌روزی بودند. همچنین بیشتر کودکان بازمانده از تحصیل دارای خانواده هستند، به همین دلیل مراکز روزانه را گسترش دادیم و در حال حاضر بیش از 100 مرکز در مناطق شهری مشغول فعالیت هستند.
این درحالی است که گمان می‌رود تعداد کودکان بازمانده از تحصیل، چه کودکان ایرانی و چه کودکان اتباع خارجی بیش از این تعداد است چرا که ما در ایران تنها حدود یک میلیون نفر کودک فاقد هرگونه هویت داریم و مسلما این افراد نمی‌توانند در مدارس ثبت‌نام شوند و آمارهای غیررسمی از شهرستان‌ها و روستا‌ها که تعداد بالایی افراد بازمانده از تحصیل دارند هنوز اعلام نشده است.
برگه «حمایت تحصیلی» باید به کودکان تعلق بگیرد
یکی از گروه‌هایی که با جمعیتی بالا در ایران زندگی می‌کنند، اتباع افغان هستند. طبق آماری که در مردادماه امسال منتشر شد، محمد عجمی، مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری خراسان رضوی گفت: در حال حاضر 3 میلیون و 200 هزار تبعه خارجی در کشور حضور دارند و استان تهران در پذیرش مهاجران خارجی رتبه نخست را دارد و بعد از آن خراسان رضوی در جایگاه دوم است.
با توجه به حضور گسترده افغان‌ها در ایران یکی از فعالان حقوق افغان‌ها که در ایران امکاناتی را فراهم کرده تا دانش‌آموزان افغان بتوانند به صورت رایگان تحصیل کنند در این رابطه به «جهان صنعت» گفت: آمار دقیقی از تعداد افغان‌های بازمانده از تحصیل به ما داده نمی‌شود و فقط اطلاعات دولتی و رسمی را داریم.
نادر موسوی همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که چند سالی میشود کار کردن با کودکان اتباع خارجی خصوصا افغان‌ها سخت‌تر شده است چرا که دولت سختگیری‌های بیشتری برای ثبت‌نام آنها اعمال می‌کند. گرفتن برگه «حمایت تحصیلی» یکی از سخت‌ترین موانع تحصیل کودکان افغان مخصوصا کودکانی است که تازه می‌خواهند وارد مدرسه شوند. خانواده‌هایی که در ایران ساکن هستند و فاقد هرگونه مدارک شناسایی و اقامتی هستند باید برگه‌ای را تهیه کنند که به واسطه آن مدارس واجد شرایط دانش‌آموزان را پذیرش کنند. این برگه‌ها بیشتر جنبه شناسایی دارند و هر سال تمدید می‌شوند در حالی که یک سالی میشود این برگه‌ها حمایت تحصیلی خیلی سخت به بچه‌های خانواده‌های مهاجر تعلق می‌گیرد. موضوع دیگری که خانواده‌ها برای دریافت حمایت تحصیلی سهل‌انگاری می‌کنند روند طولانی و سخت آن است. به این صورت که باید چند بار به پزشک مراجعه کنند، تایید شوند و یک پروسه طولانی و چندروزه اداری را طی کنند.
این فعال مدنی در ادامه خاطرنشان می‌کند: امسال حمایت تحصیلی تنها به کودکانی تعلق گرفت که سال گذشته هم این برگه را داشتند و فقط تمدید می‌کنند. برای صدور برگه‌های جدید هم شرط‌هایی گذاشته شده از جمله اینکه باید حداقل دو سال در ایران مانده باشند و به همین دلیل امسال در مدرسه فقط توانستیم حدود 10 تا 20 کودک را برای سال جدید ثبت‌نام کنیم در حالی که 60 تا 70 نفر دانش‌آموز کلاس اولی داریم که بدون برگه نمی‌توانند تحصیل کنند.
او همچنین در مورد شرایط مالی بچه‌های محصل بیان کرد: کودکان زیادی هستند که به خاطر فقر از تحصیل جا مانده‌اند. در مدارس دولتی تحصیل برای بچه‌ها تقریبا رایگان است و مبلغ کمی حدود 200 تا 250 هزار تومان دریافت می‌کنند. در مدرسه‌هایی که به صورت خصوصی ساخته میشود کمی پول دریافت می‌کنیم اما در مدرسه ما پول حرف اول را نمی‌زند و اگر دانش‌آموزی پول نداشته باشد با مشکل ثبت‌نام رو‌به‌رو نخواهد شد چون ما در مناطق حاشیه‌ای کار می‌کنیم و در این مناطق افراد زیادی زندگی می‌کنند حتی خانواده‌ها را تشویق می‌کنیم تا افراد بیشتری به مدارس معرفی کنند.
مراجعه بالای کودکان کار برای تحصیل
در رابطه با وضعیت تحصیل کودکان کار نیز با طاهره پژوهش، فعال حقوق کودکان به گفت‌وگو نشستیم. او در آستانه اول مهر، با توضیح در رابطه با بازماندن از تحصیل تعداد زیادی از دانش‌آموزان گفت: بازمانده از تحصیل به دانش‌آموزانی اطلاق میشود که دوره 12 ساله تحصیل را به اتمام نمی‌رسانند و به هر دلیلی مدرک دیپلم را دریافت نمی‌کنند. وقتی رقم ورودی کلاس اول را با افرادی که وارد دبیرستان می‌شوند یا فارغ‌التحصیلان دبیرستان مقایسه می‌کنیم به رقم افراد بازمانده از تحصیل می‌رسیم.
300 هزار کودک بازمانده از تحصیل دانش‌آموزان واجد شرایطی هستند که باید وارد چرخه تحصیل شوند اما به هر دلیلی به این چرخه ورود نمی‌کنند. وقتی تعداد کودکان واجد شرایط مدرسه رفتن را حساب می‌کنیم که باید در چرخه تحصیل باشند اما نیستند رقمی بالاتر از 3 میلیون نفر میشود. بر این اساس به نظر می‌رسد ریشه‌کنی بیسوادی به این سرعت غیرممکن است.
این فعال حقوق کودکان که در رابطه با تحصیل کودکان کار فعالیت می‌کند با بیان استقبال زیاد دانش‌آموزان برای سال تحصیلی جدید اضافه می‌کند: با توجه به پیش‌بینی‌های ما امسال باید تعداد کودکان کاری که در مدرسه ثبت‌نام می‌شدند کمتر شود به دلیل موضوعات اقتصادی و پایین آمدن ارزش پول ایران، اما برخلاف پیش‌بینی ما، امسال هم با مراجعه‌کنندگان زیادی رو‌به‌رو بودیم و موظف به ثبت‌نام آنها هستیم.
این فعال اجتماعی با تاکید بر اینکه آموزش حق هر کودکی است اعلام کرد: باید شرایطی ایجاد شود تا کودکان افغان بتوانند بدون دغدغه کارت آبی (برگه حمایت تحصیلی) را دریافت کنند و به مدرسه بروند. موارد زیادی داریم که به دلیل نبود امنیت یا مسائلی از جمله آتش زدن مدرسه به دست طالبان بچه‌ها به ایران می‌آیند تا بچه‌ها از حق تحصیل محروم نشوند.
او در پایان به این نکته اشاره می‌کند که باید حامی حقوق کودکان باشیم و از حقوق آنها دفاع کنیم.
