میدان نقش جهان ؛ شکوه شهر اصفهان

بازدید و گشت و گزار در یکی از بزرگترین میدان های دنیا ، تجربه جالبی خواهد بود ، به ویژه اگر بدانی که چنین شاهکاری در همین نزدیکی و در دیار خود می باشد . شاهکار هنر و معماری #ایران که هرروزه مشتاقان بسیاری از گوشه و کنار جهان برای بازدیدش به #اصفهان سفر می کنند.

ما نیز همراه با کارناوال به میدان نقش جهان اصفهان سفر کنیم و با پیشینه و موقعیت و ابنیه تاریخی اطراف آن آشنا شویم . 

به #شهر اصفهان که وارد میشوی ، بی شک دلت می خواهد ، چشم هایت را ببندی و میدان بزرگی که شهره جهانیان است و با نام های دیگر میدان شاه و میدان امام نیز شناخته شده ، اولین چیزی باشد که چشمانت می بیند .

 در بدو ورود به میدان ، عظمت ، فواره ها ، عمارتی زیبا ، گنبدها وتبلور رنگ فیروزه ای کاشی های مساجد و … مبهوتت خواهد کرد . آنقدر زیبا و چشمگیراست که نمی دانی لنز دوربینت را به کدام طرف بچرخانی . میدان را که روزگاری محل چوگان بازی و قاپوق اندازی بوده را خوب تماشا می کنی . زیبایی آن وادارت خواهد کرد که پیشینه آن را بدانی …

میدان نقش جهان اصفهان

در دوره شاه عباس اول ، اصفهان پایتخت ایران شد و تغییراتی در این شهر رخ داد . #میدان نقش جهان با وسعتی درحدود 505 متر طول و 160 متر عرض و به شکل مستطیل ، با ابنیه مهم #مسجد تاریخی امام در جنوب میدان ، مسجد شیخ لطف الله در شرق ، کاخ عالی قاپو در غرب و سر در قیصریه در چهار طرف آن ، بنا نهاده شد . این میدان نقش ویژه ای در اقتصاد و بازرگانی و ارتباطات و … کشور داشت . نقش جهان درقرن یازدهم هجری قمری محلی برای بازی چوگان ، رژه قشون ، جشن و چراغانی و … بوده است . بسیاری از مورخین و سیاحان اروپایی از این مجموعه دیدن کرده و در وصف آن بسیار نوشته اند .

ابنیه اطراف میدان نقش جهان

سر در قیصریه

در شمال میدان ، سردر بازار قیصریه که در گذشته ورودی اصلی میدان بوده ، قرار دارد . این قسمت در گذشته 3 طبقه بوده اما امروز دوطبقه می باشد . طبقه سوم نقاره خانه بوده که  بر بالای آن هنگام طلوع و غروب خورشید نقاره می زدند . سردر دارای تزیینات کاشیکاری بسیار زیبا ، نقاشی دیواری هایی جالب از شکار دسته جمعی شاه عباس ، تصاویر مردان و زنان اروپایی ، جنگ شاه عباس با ازبکان می باشد . نقاش یهای این قسمت اثر هنرمند دوره صفوی ، استاد رضا عباسی است .

بازار قیصریه یا سلطانی

بعد از عبور از سر در قیصریه وارد بازار بزرگ قیصریه یا بازار سلطانی خواهیم شد. این بازار در بیشتر محل کار فرش فروشهای اصیل اصفهانی است و زیباترین و معروفترین بازار در عصر صفویه بوده است. راسته بازار سلطانی دو طبقه است که طبقه بالا مربوط به کارهای اداری اسا و طبقه پایین محل خرید و فروش صنایع دستی، فرش و … می باشد.

در این قسمت هنرمندان اصیل اصفهانی را خواهید دید که مشغول کار هستند و شمارا با نوع و شیوه هنرشان آشنا می کنند. قدم زدن در بازار قیصریه مطالب بسیاری را به گردشگر آموزش می دهد که شاید سال ها زمان لازم باشد برای مطالعه و بررسی آن.

مسجد شیخ لطف الله

مسجدی زیبا و باشکوه در ضلع شرقی میدان که ویژگی خاص آن نداشتن مناره و گلدسته و حیاط و صحن است . این مسجد به افتخار حضور شیخ لطف الله از علمای مذهب تشیع در اصفهان برروی خرابه های یک مسجد قدیمی بنا شد . کاشی کاری های بسیار زیبا و چشمگیر آن مزین به خط استاد علیرضا عباسی می باشد . معمار این بنای باشکوه استاد محمدرضا اصفهانی است .

مسجد جامع عباسی (مسجد امام)

در ضلع جنوبی میدان ، شاه عباس برای شادی روح شاه طهماسب مسجدی را با هنرمندی استاد علی اکبر اصفهانی بنا کرد . گنبد مسجد امام (شاه) ارتفاعی در حدود 50 متر و گلدسته های دو طرف گنبد به ارتفاع 48 متر  و مناره های ورودی 42 متر ارتفاع دارد . کاشیکاری های مسجد بسیار زیبا و تماشایی است .

نکته جالب در این مسجد ورودی های مسجد است که با زاویه 45 درجه ساخته شده که زاویه محراب مسجد رو به قبله باشد .

کاخ عالی قاپو

عمارتی به ارتفاع 38 متر  بر روی پی کاخی تیموری در ضلع غربی میدان نقش جهان ساخته شد .  قسمتی ازین بنا را برای پدشاه و درباریانش در هنگام جشن ها و برگزاری مراسم در میدان بنا نهادند .

کاخ عالی قاپو تعداد 52 اتاق با تزیینات نقاشی و … دارد . در ابتدا بنایی دوطبقه بود که بعدها طبقات دیگر بدان اضافه شد . این بنا از زوایای مختلف تعداد طبقات را متفاوت نشان می دهد ، نمای شرقی 2 طبقه ، نمای غربی 5 طبقه می باشد .

میدان نقش جهان در گذر زمان

در دوره صفوی شاه عباس اول اصفهان را به پایتختی برمی گزیند . برای رونق و آبادانی پایتخت تصمیم گرفت شهر را در اطراف بافت قدیمی اصفهان و در جهت رودخانه زاینده رود گسترش دهد که میدان نقش جهان ، مسجد جامع عباسی ، خیابانی در میان باغ ها به نام چهارباغ و نیز دوپل سرپوشیده نماد این اقدام وی بودند . در این زمان بازار طویلی رابط بافت قدیم وجدید بود که نقش مهمی در توسعه شهر داشت .

حال در این شهر نیاز به میدانی بود که نیازهای دولت صفوی را در پایتخت برآورده کند . قبل از پایتخت شدن اصفهان در محل میدان امام باغی بزرگ به نام نقش جهان متعلق به دوره سلاطین سلاجقع وجود داشت که شاه عباس دستور داد میدانی در این محل بنا شود و در چهار طرف آن ، آثاری ارزشمند بنا نهادند . این چهار عنصر جلوه چشمگیری به میدان بخشیده و مسجد تاریخی امام در جنوب میدان ، مسجد شیخ لطف الله در شرق ، کاخ عالی قاپو در غرب و سر در قیصریه در شمال در نگاه اول بییننده را مسحور خود می کند .

وسعت میدان نقش جهان درحدود 505 متر طول و 160 متر عرض و به شکل مستطیلی که در راستای شمالی جنوبی کشیدگی دارد ، ساخته شد .

نقش جهان رونق بسیاری در عصر صفویه داشت ، امور سیاسی و مذهبی و اقتصادی در ابنیه اطراف آن صورت می گرفت . بازار دور میدان محلی مناسب برای تجارت و کسب و کار در ایران و حتی جهان بود . علاوه بر ساختمان ها ، فضای باز میدان مکانی عمومی برای تفریحات و انجام آیین های سنتی  و مراسمی چون  رژههای نظامی ، بازیهایی چون چوگان ، قپقاندازی ، شاطردوانی ، همچنین جشن ها ، اعیاد ملی و مذهبی و حتی مراسم تعزیر و مجازات محکومین بود . در گوشه های ضلع جنوبی و شمالی میدان ستون هایی سنگی که مربوط به بازی چوگان بوده ؛ هنوز باقی است .

علاوه برآن جایگاهی بود برای سرگرمی های شبانه از قبیل بازیگری ، خیمه شببازی ، تردستی ، نقالی ، بندبازی ، چراغانی و آتشبازی . شاه عباس بسیار به چراغانی و آتش بازی علاقه مند بود و این مراسم  در میدان نقش جهان بسیار باشکوه برگزاری می شد .

اما این رونق و شکوه  در دوره قاجاریه از میان رفته ، بازار نیز رونق سابق خود را از دست داد و در سفرنامه های این عصر می خوانیم که محلی است برای فقرا و بیچارگان که لباس های کهنه و بی قیمت خود را برای فروش به بازار می آورند و بیشتر میدان بایر شده و مالداران در آن جا اسب های خود می چرخانند .

اما دولت پهلوی اول  بسیار بر هویت و غرور ملی تاکید داشت و برخلاف دولت پیشین به باز آفرینی میدان و ابنیه آن پرداخت و برای آن دسترسی فراهم کرده و میدان نقش جهان را در فهرست میراث ملی در سال 1310شمسی به ثبت رسانید . بار دیگر میدان ارزشمند نقش جهان آباد و زیبا می شود و گنبد آبی رنگ مساجد در آسمانن آبی ، خودنمایی می کند .

جاذبه های میدان نقش جهان

در میدان نقش جهان می توانید برای نگاهی تازه به میدان، سوار برکالاسکه های دور میدان شده و دور تا دور میدان را بازدید کرده و به عمق تاریخ سفر کنید ، ساختمانها و مردمان و … ار نگاه دیروز ببینید.

از آن دیدنی تر و جالبتر مغازه های اطراف میدان است که سایه بانی بر بالای درب خود دارند و در زیر آن مردان و بزرگانی را نشسته بر صندلی چوبی میبینی که با جان و دل مشغول کار کردن و خلق هنر سنتی و اصیل ایرانی هستند. مردانی که موی خود را در راه حفظ و بقای هنرشان برای این سرزمین سپید کرده اند. از دور بوی عشق و علاقه پیچیده در لابه لای آثارشان را استشمام می کنی و از گاریچی مهربان خواهی که نگه دارد و به پیش استادان و هنرمندان صنعتگر اصفهانی بروی. کمی گپ و گفتگو با آنان هم خستگی از تنشان می زداید و هم  کتابی قطور ناخوانده را به دانش و اطلاعاتت می افزایی. علاوه براین این مغازه های پر رنگ و لعاب محلی برای کسب درآمد هنرمندان است که می توانی ظروف و جواهرات و… دست ساز را خریداری کنی. گاهی به نظر هزینه ای که می پردازی گران به نظر می آید اما یادمان باشد که عمری برای ساخت آنها صرف شده است.

بعد از دیدن این صحنه های دلنشین و روح افزا برای کمی استراحت با همراهان خود به یکی از رستورانهای اطراف میدان بروید و از چشیدن طعم لذیذ غذاهای اصفهان لذت ببرید .

دسترسی به مبدان نقش جهان

میدان نقش جهان اصفهان در میدان مرکزی شهر اصفهان واقع شده است و باید از خیابان سپاه به سمت میدان بروید . در روزهای عادی به علت خلوتی خیابان ها ، دسترسی راحت تر می باشد اما در ایام تعطیل و پرترافیک سال ، کمی در رفتن به این میدان باید صبر داشته باشید .  

سخن کارناول

مجموعه میدان نقش جهان ، گوشه ای از آثار تاریخی این شهر زیباست که با هم به آن سفر کردیم .

تجربیات و خاطرات خود را از این سفر و بازدید از نقش جهان و آثار تاریخی اصفهان با ما درمیان بگذارید .