رژه نظامی با لباس محلی

به گزارش ایسنا،  آنچه در نخستین روز از هفته دفاع مقدس در رژه نظامی و گرامیداشت آغاز این هفته در میان رژه یگان پیاده نیروهای مسلح و ارتش مورد توجه قرار نگرفت، رژه یگان‌های بسیج عشایری اقوام ایرانی با لباس و آرایش محلی و در دست داشتن سلاح‌های نفری با صورت‌بندی مناسب و کلاسیک از مقابل جایگاه بود.

اقوام عرب خوزستان، کرد، سیستان و بلوچستان، لُرلرستان و چهار محال و بختیاری، بندرترکمن و چهار استان آذری زبان به ترتیب در مراسم آغاز هفته دفاع مقدس با لباس اقوام رژه نظامی رفتند.

پوشاک اقوام عرب

متداول‌ترین پوشاک عرب‌ها برای مردان لباس بلندی است که به «ثوب» یا «دشداشه» معروف است که بر تن می‌کنند و دستاری که بر سر می‌گذارند و به آن «گتره» می‌گویند.  دشداشه لباسی است یکسره و بلند تا مچ پا (بدون شلوار) و معمولا سفید رنگ است. دشداشه را بیشتر قدیمی‌ها در روستا می‌پوشند و نسل جدید ترجیح می‌دهند با لباس امروزی در بین جوامع و سایر هموطنان حاضر شوند.

پوشاک کردها

مردان کرد نیز پیراهنی یقه گرد و حجم دار به نام کِراس به تن می‌کنند و روی آن کت دگمه‌ داری که شبیه اونیفورم‌های نظامی است، می‌پوشند. شلوار گشادی که نزدیک دمپا تنگ می‌شود و به شلوار کردی(دَمه قُپان) معروف است از مشخص‌ترین اجزای پوشاک کردها است. کردها سربندی شبیه عمامه که منگوله دار است و به دور کلاهی پیچیده می‌شود سر می‌کنند. در گذشته بستن قطاری از فشنگ‌ها و فانوسقه و خنجر بر شال کمر از مفاخر مردان کرد و جزئی از زیور پوشاک آنها به حساب می‌رفت. همچنین پاپوش کردها «کلاش» است که تمام اجزای ساختار آن از طبیعت گرفته می‌شود. این پاپوش به عنوان یک هنر دستی در شورای جهانی صنایع دستی به ثبت رسیده است.

پوشاک سیستان و بلوچستان

پوشاک مردان سیستان و بلوچستان در عین برخی از تفاوت‌هایی که دارد، اسم‌های محلی و متنوع منطقه خاص خود را دارند. مردان در سیستان پیراهنی با عنوان «برچاک» می پوشند که شامل پیراهنی بلند و گشاد تا پایین زانو است که دو طرف آن چاک دارد. همچنین شلوار آن پرچین است که برای دوخت آن 6 تا 8 متر پارچه نیاز است. همچنین آنها نیم تنه‌ای که در اصطلاح محلی به آن جلیقه یا باسکت می‌گویند استفاده می‌کنند. در حال حاضر نیز تن پوشی مثل کت روی پیراهن می‌پوشند که در مناطق شهری و روستایی رواج دارد.

در بلوچستان نیز پیراهن یا پیرام معمولی بر تن می‌کنند. پیرام را جامه یا جامگ می‌گفتند و برش و دوختن آن هنر زنان بلوچ بود. آنها پیراهن دیگر که به پراخ آستین(فراخ آستین) معروف است، دارند. این پیراهن از دو تکه بالا تنه و دامن تشکیل شده است که دامن گرد، گشاد و بلند آن تا زانو می رسد. آستین آن بلند و لبه آستین کلوش است که در گذشته در مراسم جشن استفاده می‌شده است. شلوار مردان بلوچ نیز مانند مردان سیستان پرچین است.

پوشاک لرها

پوشاک لُرها به ویژه بویر احمدی‌ها و بختیاری‌ها در گذشته ویژگی‌ خاصی داشت که بتدریج پس از اصلاحات حکومت رضا شاه کمرنگ تر شده است. پوشش مردان لر شامل کلاه نمدی، پیراهن ساده و شلوار گشادی به نام تُمبون و کفش‌هایی به نام گیوه است. یکی از تن پوش‌هایی که مردان لر بختیاری را از دیگران متمایز می‌کند، جامه‌ای بی آستین به نام چوقا(چوخا) است که بلندی آن تا زانو و از جنس پشم سفید با راه راه‌های سیاه عمود است.

پوشاک بندر ترکمن

 لباس اصیل ترکمن‌ها نیز ردای بلندی بوده که از ابریشم دوخته می‌شود و تا زیرزانوان می رسید و «دُون» نام دارد. دون بنا به رنگ و نوع بافت دو نوع است اما معمول است از ابریشم کاملا قرمز رنگ دوخته شود. روی کمر دُون، کمربندی از شال (گاه آراسته به نقره) می‌بستند که به آن قوشاق یا «تورمه شال» می‌گویند. اوچمک یا سیلکمه نیز همان پوستینی است که در هوای سرد استفاده می‌شود و بنا به نوع پوستی که از آن تهیه می شود، انواع مختلف دارد.

پوشاک آذری‌ها

تا قبل از موضوع کشف حجاب به وسیله رضاخان  پوشاک مردان آذربایجان نیز شامل کوینک (پیراهن) سفید آستین دار با یقه‌ای گرد یا آخوندی بود. یکی از تن پوش‌های مردان، همان کت‌های بلند دوره قاجار بود که در زبان ترکی محلی (آرخالیق یا بؤزمَلی دُن) نامیده می‌شد. در گذشته کفش معمولی مردان نیز از گالش و چاروق بود که نوع دوم از پوست احشامی مانند گاو میش تهیه می‌شد. همچنین از سرپوش‌هایی مانند عرقچین و یؤن بورک (کلاهی از جنس الیاف پشم گوسفند) استفاده می‌کردند.

لباس اقوام متعلق به نظامیان بوده است

اما لیدا فتحی- عضو هیئت‌ علمی دانشگاه پیام نور- که معتقد است لباس اقوام متعلق به نظامیان بوده است، در این باره به ایسنا توضیح داد: لباس‌ها از دوران مادها، هخامنشیان و ساسانیان و در دوران اسلامی ازصفویه تا قاجار که تحت تاثیر لباس‌های غربی قرار گرفتند، تداوم لباس ادوار ما هستند.

او لباس‌هایی که در رژه نظامی مورد استفاده قرار گرفتند را در اصل متعلق به نظامیان دانست و افزود: لباس هخامنشیان که در نقش برجسته‌ها نیز ثبت شده‌اند، لباس ساسانیان و لباس دوران اسلامی که در نگارگری‌ها می‌بینیم  نظامیان به تن می‌کردند و اصلا لباس مردم عادی تصویر نشده‌ است.

این مدرس طراحی لباس و گرافیک درباره اینکه چرا تصویری از لباس مردم عامی آن زمان نمی‌بینیم، ادامه داد: به دلیل آنکه همیشه باید یک پادشاه از هنری حمایت می‌کرده تا آن ثبت شود و آن هنر حتما درباری و تحت نظر پادشاه بوده است. لباسی که مستقیم به پادشاه مربوط می‌شده نیز لباس نظامی بوده است. اگر بخواهیم ریشه‌ای به لباس اقوام نگاه کنیم باید در مراسم نظامی مورد استفاده قرار بگیرد زیرا اصل آن نظامی بوده است و بعدها از نظر رنگ و فرم  دست خوش تغییراتی شده است.

فتحی گفت: اگر دقت کنید لباس اقوام قشقایی نیز به لباس هخامنشیان و ساسانیان نزدیک است زیرا محل زندگی این قوم پایتخت این دو حکومت بوده است. همچنین لباس کردهای کرمانشاه نیز به لباس ساسانیان بسیار نزدیک است.