سرویس جهان مشرق- نشست شورای امنیت سازمان ملل در سطوح مختلف یک به یک آغاز می‌شود و حجت‌الاسلام حسن روحانی پس از بگومگوهای رسانه‌ای در مورد رفتن وی به نیویورک، بالاخره تهران را ترک کرد. همزمان دانلد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در توییتی اعلام می‌کند با توجه به ریاستِ دوره‌ای ایالات متحده بر شورای امنیت در نشست این هفته با موضوع ایران شرکت خواهد کرد و نیکی هیلی نماینده واشینگتن در سازمان ملل به تهران خبر می‌دهد که ترامپ حتی حاضر است بدون پیش‌شرط، درخواست تهران برای مذاکره دوجانبه را بررسی کند.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
با توجه به این اخبار که در مهمترین مقطع از اوج‌گیری تحریم‌های آمریکا علیه ایران پس از خروج از برجام مطرح شده، رسانه‌ها و اندیشکده‌های آمریکایی چندوچون این دیدار چندجانبه یا دوجانبه را بررسی کرده‌اند و پیشنهاداتی به ویژه به تهران داده‌اند. در اینجا فارغ از قضاوت در مورد این تحلیل‌ها، خلاصه‌ای از سه یادداشت را در اختیار شما می‌گذاریم. القائات و تحلیل‌های ارائه شده از سوی این اندیشکده‌ها مورد تأیید مشرق نیست و صرفا جهت اطلاع نخبگان و مخاطبان محترم از فضای اندیشکده‌ای و مراکز موثر تصمیم‌ساز در آمریکاست.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
شورای آتلانتیک
یادداشت اندیشکده آمریکایی به وعده‌های ترامپ در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری برای انعقاد یک توافق ِ بهتر با ایران اشاره می‌کند و اینکه انتظار نداشت با وجود اعمال تحریم و جدال لفظی و توئیتری همچنان دست‌ِ خالی بماند. در چنین شرایطی تهران نیز هیچ کانال ارتباطی مستقیمی با واشنیگتن ندارد و این ممکن است به اقدامی تهاجمی‌تری علیه ایران ختم شود.
تحلیلگر شورای آتلانتیک سیاست ترامپ را برخلاق واقع‌گرایی اوباما که اینجا و آنجا با ایران مدارا می‌کرد، بر «فشار تمام‌عیار» استوار می‌داند با این هدف که آیت‌الله خامنه‌ای کیف پول ایران را به سیاست‌های غرب‌ستیز ترجیح بدهد و با این تصور که ایرانیان می‌دانند هر چه دیرتر پای میز مذاکره بیایند، بیش از پیش در موضع ضعف هستند. با همین سیاست بود که 12 خواسته از سوی پمپئو مطرح شد.
اما از آن سو تهران هدف فشارهای آمریکا را فروپاشی کامل نظام یا دست‌کم کاهش قدرت ایران به نفع اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی می‌داند. بنابر این سوءتفاهم به بی‌اعتمادی در روابط دو طرف اضافه شده و فقدان یک کانال مستقیمِ ارتباطی موجب تشدید آن می‌شود. با خروج آمریکا از برجام، حتی صندلی آمریکا در کمیسیون مشترک برجام نیز خالی شده است و امکان گفتگو در آن جلسات نیز از بین رفته است.
دَنیِل دیپِتریس می‌نویسد ترامپ با فشار اقتصادی موجب شد دو وزیر روحانی استیضاح شوند. آیت‌الله خامنه‌ای نیز بیش از هر زمانی در گذشته مخالف گفتگو با آمریکا شده است. پس واشینگتن انتظار دارد چه کسی در تهران تماس کاخ سفید را جواب بدهد؟
تحلیلگر شورای آتلانتیک سپس به فرصت دیدار دو طرف در اجلاس سازمان ملل اشاره می‌کند و اینکه اگر ایران قرار باشد با آمریکا گفتگو کند، احتمالاً محمدجواد ظریف را به شورای امنیت می‌فرستد تا آمریکا را بواسطه نقض قطعنامه 2231 محکوم کند. اما همان قانونی که اجازه می‌دهد عضوی از سازمان ملل که موضوع جلسه شورای امنیت به آن مربوط است در جلسه حاضر شود، اولویت سخنرانی را به نماینده کشورهای عضو شورای امنیت داده است. بنابر این هیچ بعید نیست ترامپ پس از سخنرانیِ خود و پیش از سخنان ظریف، نشست شورای امنیت را ترک کرده و کرسی خود را به یک مقامِ آمریکاییِ دیگر بسپارد.
این یادداشت با اشاره به مواضع تهران پایان می‌یابد که هرگونه مذاکره مستقیم با آمریکا را علی‌رغم درخواست‌های مکرر ترامپ که در نشست سالِ گذشتهِ سازمان ملل نیز انجام شده بود، به بازگشت به برجام و پایان‌دادن به فشار علیه تعامل اقتصادی متحدان اروپایی با ایران موکول کرده است. اما اضافه می‌کند حتی درون دولت ترامپ نیز مذاکره با ایران مخالفان سرسختی چون جان بولتون دارد که آن را «هدیه به شیطان» می‌دانند. بنابر این به تهران توصیه می‌کند این فرصت یعنی نشست سازمان ملل را برای ایجاد یک کانال مستقیم، دست‌کم در سطوح پایین از دست ندهد.
مرکز مطالعات راهبردی و بین‌الملل (CSIS)
اندیشکده باسابقه آمریکا یک هفته مانده به نشست سازمان ملل با برگزاری یک میزگرد، مهمترین اتفاقات و مباحثی که در این نشست برجسته خواهد شد را بررسی کردند. از جمله آنها، موضوع ایران، خروج آمریکا از برجام و آنچه ممکن است پیرامون این مسائل مطرح شود.
ابتدا مایک گرین از مدیران میز آسیا در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌الملل به احتمال دیدار رئیس‌جمهور روحانی با رؤسایِ جمهورِ منتقدِ ترامپ اشاره کرد، از جمله با شینزو اَبه، رئیس‌جمهور ژاپن که از اولین روزهای ریاست ترامپ به دلیل خروج وی از توافق تجاری فرااقیانوسیه از رئیس‌جمهور آمریکا ناامید شد. وی یکی از خریداران نفت ایران به شمار می‌آید و دیدار وی در شرایطی که آمریکا قصد اعمال تحریم‌های نفتی را دارد، به نظر مایک گرین به منزله مخالفت با سیاست‌های آمریکا در موضوع ایران و تأکید بر استقلال ژاپن خواهد بود.
آلترمن، مدیر برنامه خاورمیانه در اندیشکده مرکز مطالعات راهبردی و بین‌الملل
پس از او هیتر کانلی به ابراز نظر خود پرداخت و ابتدا به سراغ موضوع ایران رفت. وی خروج یکجانبه آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌های ثانویه علیه شرکت‌های اروپایی را موجب فاصله‌گرفتن سران اروپا از کاخ سفید دانست اما از آن سو نزدیکی ایران به روسیه و دیدارهای متوالی پیرامون تحولات سوریه به ویژه میزبانی از پوتین و اردوغان در تهران طی روزهای اخیر را موجب فاصله‌گرفتن اروپاییان به ویژه فرانسه و بریتانیا از تهران دانست. بنابر این هیچ بعید ندانست مکرون در دیدار احتمالی‌اش با تهران در سازمان ملل، پیام ترامپ را به رئیس‌جمهور ایران برساند و بار دیگر مانند گذشته میانجی ترامپ و روحانی شود. کانلی از مدیران میز اروپا و اوراسیا سپس به دیدار ترزا می با ترامپ در سازمان ملل اشاره می‌کند و اینکه انتظار می‌رود می بر سر موضوع ایران و به ویژه روسیه با رئیس‌جمهور آمریکا گفتگو کند.
کارشناس سوم، آلترمن مدیر برنامه خاورمیانه در اندیشکده آمریکایی بود. وی ترامپ را در دو موضوع ایران و فلسطین (قطع کمک‌های مالی) در انزوا نسبت به جامعه جهانی دانست و گفت «حمایت بسیار اندکی از رویکرد آمریکا نسبت به عقبگرد در برجام وجود دارد» هم به دلیل آنچه آمریکا در سیاستش نسبت به ایران به دنبال آن است و هم به دلیل اینکه نشان می‌دهد «ایالات متحده تا چه حد حاضر است با متحدانش در موضوعات مهم کنار بیاید».
وی ادامه داد نشست شورای امنیت فرصت مناسبی است که دو طرف بدون اینکه یک دیدار دوجانبه داشته باشند، با یکدیگر گفتگو کنند، با این حال و علی رغم اینکه «جهان واقعاً نگران مسأله ایران است»، اما همه می‌خواهد «راهی برای شکل‌دادن به رفتار آمریکا بیابد، زیرا حس می‌کنند آمریکا فقط به جهان می‌گوید "این‌گونه باید باشد" و همه فکر می‌کنند که مدیریت مسأله ایران نباید این‌گونه باشد.
آلترمن نهایتاً اضافه کرد کمتر موردی سراغ داریم که روابط دو تن از سران جهان مانند آنچه امروز میان ترامپ و نتانیاهو می‌گذرد، نزدیک و مستحکم باشد. آن دو هر کاری در حمایت از سیاست یکدیگر انجام می‌دهند. نتیجه این رابطه، تقویت «روندهای کنونی» است، از جمله در مورد ایران، زیرا آمریکا «هر کاری از دستش بربیاید برای تقویت امنیت اسرائیل انجام می‌دهد».
پولیتیکو
این پایگاه تحلیلیِ آمریکایی هدف ترامپ را از تأکید بر موضوع ایران در نشست آتی سازمان ملل و شورای امنیت، محکوم‌کردن فعالیت‌های تهران می‌داند، اما هشدار می‌دهد که شرایط متحدان اروپاییِ آمریکا چندان برای همراهی با وی آماده نیست، آن هم در موضوعی مانند ایران. پولیتیکو به نقل از ایلان برمان، قائم‌مقام شورای روابط خارجی آمریکا می‌نویسد «گفتگوی خوشایندی در پیش نخواهد بود» و احتمالاً متحدان آمریکا به اجماعی میان خود، بدون آمریکا، برای چگونگی حفظ وضع موجود خواهند رسید. به نظر او دلیل این امر، تکروی ترامپ در خروج از توافق هسته‌ای است.
این تحلیل که ظاهراً یکی از سه نویسنده آن ایرانی است (نهال طوسی) پیش‌بینی می‌کند اسرائیل و کشورهای عربی بیش از همه مشتاق محکوم‌کردن ایران از سوی ترامپ در نشست آتی باشند در حالی که طیف گسترده‌تری از نمایندگان کشورها او را منزوی خواهند ساخت، از جمله برخی متحدان واشینگتن.
یک مقام آمریکایی به واشینگتن گفته است دولت ترامپ ایران را یکی از مهمترین تهدیدهای جهانی علیه صلح و امنیت می‌داند و «اقدامات بی‌ثبات‌ساز آن در منطقه را زیر نظر دارد». این در حالی است که دولت‌های اروپایی هفته گذشته اعلام کردند در حال طراحی بسته‌ای برای مقابله با آثار تحریم‌های آمریکا بر تعاملات اقتصادی اروپا و ایران هستند.
پولیتیکو از یک دیپلمات آلمانی نقل می‌کند که مسأله ایران و برجاماندنِ برجام به یک مسأله اخلاقی و هنجاری تبدیل شده، یعنی اگر با وجود پایبندی ایران به توافق هسته‌ای، کشورهای اروپایی تهران را تنها بگذارند، اعتبار توافقات بین‌المللی زیر سؤال می‌رود. تحلیلگر پولیتیکو اضافه می‌کند با توجه به روند خروج شرکت‌های اروپایی از ایران، بعید است چشم‌آبی‌ها بتوانند کاری برای تهران انجام دهند.
در انتهای این تحلیل به علاقه شدید ترامپ و تیم آمریکایی برای دیدار با روحانی و تیم ایران در سازمان ملل اشاره شده و اینکه سال پیش نیز تلاش‌هایی از سوی تیم آمریکایی برای برگزاری چنین دیداری با روحانی صورت گرفت که بی‌نتیجه بود. اما اشاره شده که روحانی فرصت‌های زیادی دارد تا رو در روی ترامپ، اگر چه نه در یک دیدار دوجانبه، سیاست‌های وی را در خروج از برجام و تحریم مجدد ایران محکوم کند.
پولیتیکو به نقل از الکس واتانکا، تحلیلگر مسائل ایران در مؤسسه خاورمیانه می‌نویسد ترامپ با درخواست‌های مکررش برای دیدار با رئیس‌جمهور ایران چیزی را از دست نمی‌دهد، زیرا اگر ایران پای میز مذاکره نیاید، کاخ سفید توپ را به زمین ایران می‌اندازد و اعلام می‌کند تهران از فرصت زیادی که در اختیارش بود استفاده نکرد. در ادامه به نقل از مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی اندیشکده تندرو دفاع از دموکراسی‌ها آمده است ترامپ باید به جای رئیس‌جمهور برای دیدار با آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران برنامه‌ریزی کند و مایک پمپئو را به دیدار روحانی بفرستد. دوبوویتز به ایران نیز هشدار داده ردکردن متوالیِ دیدار با ترامپ می‌تواند فضا را به سمت منزوی‌ساختنِ ایران برگرداند.
منابع
https://www.politico.eu/article/iran-likely-to-divide-donald-trump-from-allies-at-un-gathering-middle-east
http://www.atlanticcouncil.org/blogs/iransource/iran-and-the-us-should-use-the-un-to-reopen-a-channel-for-dialogue
https://www.theguardian.com/world/2018/sep/04/trump-iran-un-security-council-meeting-law-violations
