تعریف تعاونی‌های تولید کشاورزی در زنجیره‌های تولید

به گزارش اقتصاد آنلاین ؛ دکتر حسین شیرزاد در مجمع عمومی سالیانه اتحادیه مرکزی شرکتهای تعاونی تولید روستایی کشور، اظهار کرد: انواع روابط اجتماعی متقابل در تعاونی‌های تولید کشاورزی مانند رابطه خویشاوندی ، وابستگی‌های قومی ، نژادی ، قبیله‌ای ، همسایگی و غیره که در شکل‌گیری شبکه‌های اعتماد ، پیوندهای میان و بین گروهی ، انسجام و پایداری تعاونی‌های تولید کشاورزی در تولید سرمایه اجتماعی موثرند.

وی ادامه داد : انتظار اولیه این بود که مدیریت خانوادگی مالکین اراضی یا همان سیستم روابط مبتنی بر پدرسالاری در تعاونی‌ها به تدریج کم رنگ شده و شاهد تسلط مدیران جوان تکنوکرات در تعاونی‌های تولید کشاورزی باشیم ولی متأسفانه طی چهل سال اخیر روند این جابجایی با کندی پیش رفته و به نظر من خانوارهای مالک، با نگره اقتصاد دهقانی با جان سختی در برابر نوسازی مدیریتی تعاونی‌های تولید کشاورزی مقاومت کرده‌اند و لذا تفکیک میان مالکیت و مدیریت این واحدها در 3/5 میلیون هکتار از اراضی تحت اختیار این واحدها بطور کامل اتفاق نیافتاده و بحران ناکارآمدی مدیریتی را در این واحدها عمیق تر کرده است.

معاون وزیر جهادکشاورزی بیان داشت : در حقیقت مدیریت تعاونی‌های تولید کشاورزی حاوی ترکیبی از خرده نظام‌های مدیریتی در درون خود از جمله؛مدیریت تولید ،  مدیریت پشتیبانی خدمات تولید، مدیریت بازرگانی داخلی و تجارت خارجی، مدیریت منابع پایه،  مدیریت تحقیق و توسعه واحد بهره‌برداری است.

این مقام مسئول یاد آوری شد: در حال حاضر عمده این خرده سیستم های مدیریتی در تعاونی های تولید کشاورزی کشور دچار مشکل هستند. به اعتقاد بنده، تبیین صحیح مدیریت پنجگانه مذکور در تعاونی‌های تولید کشاورزی به ارتقای سطح تکنولوژیک این واحدها می‌انجامد. اما فن‌آوری ، تنها بهره‌مندی از شقوق کشاورزی دقیق یا مکانیزاسیون یا کاربرد ماشین‌آلات زراعی نظیر تراکتور ، تیلر ، کمباین و قس علیهذا نیست بلکه طیف گسترده‌ای اعم از کاربرد واریته‌های اصلاح شده گیاهی ـ دامی ، سموم دفع آفات و بیماری‌های گیاهی ، کودهای شیمیایی ، ریزمغذی‌ها ، چگونگی تسطیح اراضی ، اندازه‌های مختلف شخم ، سیستم‌های مدرن آبیاری ، میزان استفاده از تکنولوژی دیجیتال در علمیات مزرعه ، سیستم‌های پیشرفته زه‌کشی و کشاورزی حفاظتی … را نیز شامل می‌شود.

دکتر شیرزاد تصریح کرد : در این سیستم مدیریتی، تکنولوژی  مناسبات میان عامل تولید و محصول را تغییر می‌دهد . مثلا کاربرد ماشین‌آلات کشاورزی ، بدون کاهش تولید موجب صرفه جویی در بکارگیری نیروی انسانی می‌شود و یا کاربرد بذور اصلاح شده ، سموم و اصلاح ژنتیکی نژاد، بدون تغییر قابل ملاحظه‌ای در کل عوامل تولید موجب افزایش بازدهی محصول خواهد شد.

دکتر شیرزاد ادامه داد : در این سیستم مدیریتی، تکنولوژی ، مناسبات میان عامل تولید و محصول را تغییر می‌دهد . مثلا کاربرد ماشین‌آلات کشاورزی ، بدون کاهش تولید موجب صرفه جویی در بکارگیری نیروی انسانی می‌شود و یا کاربرد بذور اصلاح شده ، سموم و اصلاح ژنتیکی نژاد، بدون تغییر قابل ملاحظه‌ای در کل عوامل تولید موجب افزایش بازدهی محصول خواهد شد.

شیرزاد با تبیین مجمل سه دهه فعالیت تعاونی‌های تولید کشاورزی و لزوم تفکیک امر تعاونی کردن تولید از تعاونی نمودن خدمات تولید، اظهار کرد: یکی از مهمترین مشکلات تاریخی در این رابطه ، مسائل مطالعات زمینه یابی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مناطق استقرار این شرکتهاست و دوم ، مسائلی که به نحوه مدیریت، رفتار سازمانی و اداره و ارائه خدمات شرکت‌های مذکور مربوط است.

وی در تکمیل این بخش از تحلیل خود افزود : مساله مالکیت زمین، پراکندگی و کوچک بودن اراضی کشاورزی‌، مشکل زیرساختها و زیربناهای تامین انتقال و ذخیره آب، مسئله تامین نهاده‌ها و اعتبارات، قرار نگرفتن این واحدها در زنجیره ارزش، تبعیت نکردن کشاورزان از برنامه سالانه کشت شرکت، کمبود نیروی انسانی متخصص و تداخل وظایف با سایر نهادها و فقدان نگاه بازار محوری در این واحدها چه در حوزه تجارت داخلی و چه در بخش بازرگانی خارجی، دیگر چالش‌های مدیریتی اینگونه واحدهاست.

دکتر شیرزاد در پایان، با ارائه راهکارهای عملی برای افزایش کارایی و اثربخشی فعالیت‌های در حال انجام تعاونی‌های تولید روستایی تأکید کرد: گریزی از بازبینی اهداف قانونی که برای تشکیل این شرکت‌ها در نظر گرفته شده نیست. اساسنامه این شرکت‌ها برای قرار گرفتن در زنجیره تولید نیاز به بازبینی محتوایی و مفهومی دارد. ارکان حاکمیت شرکتی این واحدها از منظر حقوقی نیاز به تجدید نظر اساسی دارد امری که تاکنون کمتر بدان پرداخته شده است.