مورد عجیب مسعود فراستی ـ بخش اول

در روزهایی که به جشنواره فجر نزدیک می‌شویم و فیلم‌سازان یکی‌یکی آماده شرکت در این رویداد می‌شوند و «آشغال‌های دوست‌داشتنی» برای چندمین بار فرم شرکت در جشنواره را پر می‌کند، در روزهایی که انتشار نسخه غیرقانونی «همه می‌دانند» آخرین ساخته اصغر فرهادی با زیرنویسی که از طرف خود او، بحث حقوق مؤلف را دوباره مطرح کرده است و درحالی‌که «مغزهای کوچک زنگ‌زده» آخرین ساخته هومن سیدی در جشنواره تالین موردستایش منتقدان خارجی قرارگرفته است، مهم‌ترین بحث داغ محافل سینمایی، حضور مسعود فراستی در برنامه «من و شما» و در مقابل آرش ظلی پور است. بیراه نیست اگر بگوییم، نه‌تنها محافل سینمایی که این روزها همه از این گفت‌وگو و توهین و بی‌احترامی آشکار مجری برنامه به مسعود فراستی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چهره‌های نقد سینمای ایران سخن میگویند.
این گفت‌وگو، بازتاب‌های زیادی را هم همراه داشته است. عده‌ای به حمایت از فراستی پرداخته‌اند و این حملات را بی‌شرمانه خوانده‌اند، افکار عمومی تا جایی از این اتفاق رنجید که حالا خبر می‌رسد، ظلی پور و برنامه‌اش توبیخ شده‌اند و حتی گفته می‌شود که مجری جوان اخراج شده است. عده‌ای دیگر که عمدتاً اهالی سینما را شامل می‌شوند، این اتفاق ناخوشایند در مقابل آنتن رسانه ملی را در ادامه حرکتی می‌دانند که خود مسعود فراستی، آغازگر و ترویج‌دهنده آن بوده است.باوجود گذشت چند روز از این ماجرا، عذرخواهی ظلی پور و عوامل «من و شما»، توبیخ رسمی سازندگان این برنامه و صحبت‌های فراستی در واکنش به حضورش در این برنامه، به نظر می‌رسد تب‌وتاب این ماجرا هنوز فروکش نکرده است. همه این حاشیه‌ها و صحبت‌ها و اظهارنظرها، جانب گیری‌ها و واکنش‌های مجازی، ما را بر آن داشت تا با نگاهی به حضور مسعود فراستی در مجامع سینمایی ایران و اساساً مقوله نقد، این اتفاق را موشکافی کنیم و جنبه‌های مختلف تقابل سینماگران و فراستی به‌عنوان نماینده جامعه منتقدین را بررسی کنیم. پس بیایید از اول شروع کنیم.
فراستی وارد می‌شود
قریب به سی سال است که مسعود فراستی درزمینهٔ سینما و مخصوصاً تئوری‌های سینمایی و نقد فیلم مشغول است. فراستی که اوایل انقلاب به اعدام محکوم‌شده بود و بعد از تواب شدن به سینما روی آورد، با تألیف کتب سینمایی، تدریس و نقد، یکی از اهالی برجسته سینمای ایران بود؛ اما حقیقت این است که تا قبل از برنامه «هفت»، آن‌چنان هم شناخته‌شده نبود، به‌ویژه برای مخاطبان عادی سینما؛ از سال هشتادونه، با برنامه‌ای که به‌زعم خیلی‌ها «نود» سینمایی بود، در کنار فریدون جیرانی قرار گرفت و خیلی زود یکی از شناخته‌شده‌ترین چهره‌های سینمای ایران شد. شهرت فراستی اما با محبوبیت همراه نبود. فراستی با نقدهای سخت‌گیرانه‌اش، تبدیل به چهره‌ای جنجالی در عالم سینما شد. نقدهای فراستی همیشه تندوتیز بود و خیلی به مذاق مخاطبان و بیشتر از آن، سینماگران خوش نمی‌آمد. همراهی فریدون جیرانی بافراستی در «هفت» کمی لحن گزنده برنامه را تعدیل می‌کرد و این برنامه را در قالب یک فرمت حرفه‌ای سینمایی نگه می‌داشت. بعد از جیرانی و گبرلو که در آن دوره فراستی منتقد ثابت برنامه نبود، نوبت به بهروز افخمی رسید تا سکان برنامه را به دست بگیرد و جنجال‌ها بیشتر شود. افخمی به‌جای مدیریت برنامه به جبه گیری و نقد پرداخت و «هفت» شبیه برنامه مشت‌زنی شد که دو حریف قدر، یک‌ مشت‌زن را در گوشه رینگ آماج حملات خود می‌کنند. به‌هرحال با همین حاشیه‌ها و جنجال‌ها، کم‌کم، شهرت فراستی از برخی ستاره‌های بزرگ سینما هم بیشتر شد و امروزه وی یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین چهره‌های حوزه نقد سینمایی محسوب می‌شود. کافی است نام یک فیلم، هر فیلمی که دوست دارید را در اینترنت جستجو کنید، مطمئن باشید، یکی از گزینه‌های پیشنهادی “نقد فراستی بر فیلم …” خواهد بود.
یک مرد خشمگین
فراستی از ابتدا، خود را به‌عنوان شخصیتی معرفی کرد که بدون تعارف حرفش را میزند، ملاحظه کسی را نمی‌کند و ابایی ندارد که به شخصیت منفوری تبدیل شود. همین رک‌گویی که بیشتر به توهین شباهت داشت، فراستی را در مقابل بسیاری از سینماگران قرار داد.
اولین جنجال اساسی و حمله‌ای که فراستی انجام داد، مربوط به «جرم» مسعود کیمیایی بود. فراستی در برنامه «هفت»، از واژه‌ای که امکان تکرار آن وجود ندارد، برای توصیف سینمای کیمیایی استفاده کرد و خیلی زود خشم همگان برانگیخته شد. به نظر می‌رسید که فراستی بیش از آنکه نقد انجام داده باشد، با طرح ادعایی جنسی نسبت به شخص فیلم‌ساز او را زیر سؤال برده است. صحبت‌های حساسیت‌برانگیز فراستی داد جمشید مشایخی را درآورد و درنهایت خودش هم چندهفته‌ای از آنتن دور بود.
فیلم‌ساز دیگری که از انتقادهای تندوتیز فراستی در امان نمانده است، علی حاتمی است. اگر مسیر کاری فراستی را دنبال کرده باشید، میدانید که او از بیخ و بن با سینمای حاتمی مشکل دارد و هرگاه فرصتی دست داده، برای بیان احساسات و نظراتش نسبت به سبک‌کاری حاتمی استفاده کرده است. فراستی که خود را یک ساختارگرا معرفی می‌کند در قسمتی از برنامه «هفت»، عنان از کف داد و به بررسی محتوایی آثار حاتمی پرداخت و درنهایت با واردکردن یک اتهام جنسی دیگر به یک کارگردان سرشناس، جنجالی اساسی آفرید…

مورد عجیب مسعود فراستی ـ بخش دوم

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.