به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان، جواد محقق که پنجشنبه 31 فروردین در کارگاه آموزشی انجمن‌های ادبی حاضر بود، به بیان تجربه خود در ایجاد انجمن ادبی «میلاد» در شهر همدان در سال‌های نخستین پس از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخت.
او که سخنان خود را با عنوان «انجمن ادبی چه چیزی نیست؟» ارائه می‌داد، ادامه داد: انجمن‌های ادبی از قدیمی‌ترین انجمن‌ها در کشور ما و کشورهای پیرامونی ماست؛ اما با وجود این قدمت و تأثیرگذاری، هیچگاه از نظم و نسب (به جز با اتکا به نام گردانندگانش) برخوردار نبوده است.
محقق ادامه داد: بعد از پیروزی انقلاب، تعدادی از انجمن‌های ادبی به دلایل گوناگون تعطیل شدند و من به واسطه تجربه حضور در برخی از انجمن‌های ادبی همدان در سال‌های قبل، انجمن ادبی «میلاد» را تأسیس کردم. فعالیت‌های این انجمن با بروز مشکلاتی برای من که تازه تشکیل خانواده داده بودم، همراه بود؛ اما هیچگاه آن را رها نکردم تا اینکه فعال‌ترین انجمن ادبی کشور شد. بعد از چند سال به منظور تدریس در مدرسه ایرانیان در خارج از کشور، برای مدتی از ایران رفتم و بعدها در تهران ساکن شدم. با این حال، این انجمن به عنوان نخستین انجمن استانی در سطح کشور، همچنان به فعالیت خود در همدان ادامه می‌دهد.
وی افزود: تا سال 65 که انجمن ادبی «میلاد» را مدیریت می‌کردم، بیش از 65 شب شعر و جُنگ ادبی برگزار کردیم که با حضور شاعران بزرگ و در شهرهای مختلف استان همدان برگزار می‌شد. در آن زمان به میهمانان خود مبلغی پرداخت نمی‌کردیم و شاعران، با اشتیاق و بدون درخواست هزینه‌ای در شب‌های شعر شرکت می‌کردند؛ موضوعی که متأسفانه این روزها شاهدش نیستیم.
معاون شعر بنیاد شعر و ادبیات داستانی در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: با استفاده از کم‌ترین امکانات و با بهره‌گیری از استعدادهای موجود در آموزش و پرورش و اداره‌کل فرهنگ و ارشاد، برنامه‌های خود را اجرا می‌کردیم و رمز آن، همدلی، هماهنگی، بی‌توقعی، کارآیی و پرداختن به رشد بود؛ موضوعی که انجمن‌های ادبی در این روزگار هم باید به آن بسیار توجه کنند.
محقق تأکید کرد: درباره آنچه در انجمن ادبی نباید به آنها پرداخت، می‌توان به ریاست‌طلبی و جلوگیری از انشعاب‌های متعدد اشاره کرد. این ریاست‌طلبی و انشعاب به ایجاد رقابت ناسالم و کاستن از کمیت و کیفیت فعالیت‌های انجمن منجر خواهد شد. بنابراین باید تا آنجا که امکان دارد از فردیت و تنش‌های بی‌حاصل و ایجاد درگیری، دوری کرد.
وی در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: اعطای نظم به جلسات و تن دادن به نقدهای ارایه شده در جلسات شعرخوانی، در فعالیت انجمن‌های ادبی بسیار مهم است. همچنین از دلایل ماندگاری انجمن‌های ادبی این است که از محدوده شعرخوانی فراتر بروند و به پژوهش و فعالیت‌های مطالعاتی هم بپردازند و حتی آثار خود را منتشر کنند.
این شاعر پیشکسوت دوباره گفت: انجمن‌های ادبی باید از رقابت با سایر انجمن‌های ادبی بپرهیزند؛ زیرا رقابت بین انجمن‌های ادبی به افول آنها منجر خواهد شد.
محقق همچنین گفت: باید بدانیم که انجمن‌های ادبی بنگاه اقتصادی، تور گردشگری، کتابفروشی، موسسه انتشاراتی و حزب نیستند. هرچند می‌توانند در هر یک از این حوزه‌ها حضور داشته باشند؛ اما نباید فعالیت اصلی خود را ـ که پرداختن به شعر و ادبیات است ـ فراموش کنند.
معاون شعر بنیاد شعر و ادبیات داستانی در پایان سخنانش با بیان اینکه از وظایف انجمن‌های ادبی، پایش کردن خود است، اظهار کرد: گسترش انجمن‌های ادبی بستگی به این دارد که فعالیت‌های بیشتر و بهتری داشته باشند. بر این اساس نیازمند آن هستیم که انجمن خود را به عنوان انجمن صنفی پایدار نگه داریم و احترام پیشکسوتان را حفظ کنیم و بدانیم که زدن اتهام گوشه‌گیری و انزوا به دیگران، ما را تضعیف خواهد کرد.
انجمن‌های ادبی تنها در فضای شعر نمانند
ساعد باقری نیز در سخنرانی خود با عنوان «تجربه انجمن‌داری در گذشته و امروز»گفت: از آغاز شعر فارسی، شاهد فعالیت انجمن‌های ادبی در قالب تشکیل محافل و مجالس شعرخوانی و نقد و بررسی شعر بوده‌ایم. این محافل به خصوص در تذکره‌های دوره سبک هندی بسیار دیده می‌شود.
این شاعر ادامه داد: هر کس که در قلمرو خلاقیت کار می‌کند، مایل است تا بازخورد فعالیت خود را ببیند و از آن مطلع شود. تجربه‌های شخصی بسیار مفیدی در این باره وجود دارد. ما در جلسات شعر خود در اوایل انقلاب، جلسات شعرخوانی و نقد و بررسی شعر را داشتیم و اعتماد متقابل، عمیق و صمیمانه‌ای بین اعضای مجموعه هنر انقلاب وجود داشت.
باقری ادامه داد: در انجمن‌های ادبی امکان بازخورد گرفتن از کسانی که عام نیستند و ارتباط آنها با شعر جدی‌تر است، وجود دارد. این موضوع، نخستین نیازی است که انجمن‌های ادبی می‌توانند برآورده کنند.
این شاعر در خلال سخنان خود از خدمات مرحوم سیدحسن حسینی و مرحوم مهرداد اوستا در پرورش شاعران و ادیبان و هدایت فکری ادیبانه آنان تمجید می‌کرد، ادامه داد: نقد و بررسی شعر را باید به سمت جدی‌تری سوق داد. در این حالت، هم شاعر به موضوعات جدیدی در خصوص شعرش پی می‌برد و هم اینکه منتقد شعر، با مخاطب عادی شعر تفاوت دارد و باید ساز و کار ذهن خود را طوری تربیت کند که به صورت اصولی به نقد شعر بپردازد.
وی سپس با طرح این سئوال که «در مواجهه با افرادی که وارد جلسه شعر ما می‌شوند و می‌خواهند دانش غلط خود را به ما القا کنند و نظم جلسه را به هم بریزند، چه باید کرد؟» گفت: به تجربه دریافته‌ام که در این صورت باید دو موضوع را به صورت توأمان انجام داد؛ اول اینکه باید به آنها بقولانیم دانش‌شان صحیح نیست و بعد هم اینکه بدانند با آنها در کمال احترام رفتار می‌کنیم و آنها و نظرشان را محترم می‌شماریم.
باقری در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر اینکه انجمن‌های ادبی نباید سوءظن داشته باشند، گفت: حمل به صحّت کردن تا جای ممکن، ابزار آرامش انجمن‌های ادبی است که نیازمند مدیریت مسئولان این انجمن‌هاست. مسئول انجمن ادبی به دلیل جایگاهی که دارد، باید برای تمام اعضاء احترام یکسانی قائل باشد تا انجمن به تعادل و توازن برسد؛ اما این تعادل و توازن نباید به منفعل شدن انجمن ادبی منجر شود.
وی که پیشینه چنددهه‌ای در اداره جلسات شعر و انجمن‌های ادبی دارد، خطاب به شرکت‌کنندگان سفارش کرد: فعالیت انجمن‌های خود را تنها معطوف به حوزه شعر نکنند و در حوزه‌هایی مانند ادبیات، سینما، هنر و ... نیز فعالیت داشته باشند.
قنواتی: شاعر و روشنفکر کشف‌شدنی‌نیست
همچنین علی قنواتی روزنامه‌نگار گفت: شاعران و روشنفکرها هیچ وقت کشف نشده‌اند بلکه آنان خود را به جامعه تحمیل کرده‌اند؛ چون رسانه هیچگاه کسی را کشف نمی‌کند.
این روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای در سخنرانی خود با عنوان «تعامل انجمن‌های ادبی و رسانه‌ها» در کارگاه آموزشی انجمن‌های ادبی گفت: فعالیت رسانه‌ای من با انتشار نشریه دانشجویی «بی‌عنوان» که بعدها با نام «نقطه سر خط» توزیع سراسری می‌شد، شروع شد.
وی افزود: فعالیت روزنامه‌نگاری‌ام سپس در روزنامه «جام جم» و نشریات مختلف این روزنامه ادامه یافت تا اینکه ابتدا «همشهری جوان» و بعدها گروه مجلات همشهری را با همکاری دوستان روزنامه‌نگارم بنا گذاشتم. فعالیت در رسانه‌ها را هم از این منظر مهم می‌دانم؛ چون بسیاری از بزرگان عرصه هنر و ادبیات دنیا، تجربه روزنامه‌نگاری دارند.
قنواتی در ادامه با بیان اینکه نویسندگان و شاعران باید در فعالیت‌های رسانه‌ای و روزنامه‌نگاری حضوری فعال داشته باشند، خطاب به مسئولان انجمن‌های ادبی شرکت کننده در این کارگاه آموزشی گفت: از همین امروز و با تمام توان، فعالیت‌های روزنگاری از جمله کار در روزنامه‌ها، مجلات، رسانه‌های تصویری و شنیداری را آغاز کنید و اگر در این حوزه فعالیت دارید، آن را از اولویت دوم به اولویت اول خود تغییر دهید؛ زیرا هم از نظر محتوایی و هم از نظر فرم، تقویت‌کننده فعالیت‌های ادبی شماست.
این روزنامه‌نگار و مدیر فرهنگی در ادامه سخنانش گفت: نقطه ضعف «به‌روزنگاری» این است که در کار رسانه‌ای، خیلی به جنبه خواندنی و دیدنی بودنش وابسته شده‌ایم. از طرفی، کسانی که توانایی عمیق‌تر کردن محتوای به‌روزنگاری را دارند، کمتر به سمت این وادی می‌روند.
او در ادامه با طرح این پرسش که «انتظار انجمن‌های ادبی از یک رسانه چیست؟» گفت: هنرمندان، ادیبان، شاعران، فلاسفه، روشنفکرها و ... در هیچ جای دنیا و در هیچ زمانی کشف نشده‌اند. آنان خود را به جامعه تحمیل کرده‌اند؛ بنابراین رسانه هیچگاه کسی را کشف نمی‌کند.
قنواتی در ادامه این بخش از سخنانش با بیان اینکه هر اسمی که مجموعه‌ای از عواطف و احساسات را تداعی کند، برند یا «نامند» است، افزود: بخشی از انتظار انجمن‌های ادبی از رسانه‌ها در واژه برندینگ خلاصه می‌شود. بنابراین انتظار این است که رسانه، برند شما را به خوبی معرفی کند و انتظار انجمن‌های ادبی از رسانه‌ها باید این باشد که توسط آنها نامندسازی شوند.
وی در پایان با بیان اینکه، انجمن‌های ادبی باید به‌روزنگاری را در خدمت نامندسازی خود در اختیار بگیرند، گفت: استفاده از مجله‌های اینترنتی، حضور فعال در فضای مجازی و ... از راه‌های استفاده از رسانه برای معرفی انجمن‌های ادبی است.
طریقی: آثار کاربران پایگاه نقد شعر منتشر می‌شود
همچنین غلامرضا طریقی سردبیر پایگاه تخصصی نقد شعر گفت: بنیاد شعر و ادبیات داستانی برای دوره‌های آموزشی «کلک خیال»، کاربران پایگاه نقد شعر را در اولویت قرار خواهد داد و انتشار مجموعه اشعار این کاربران توسط بنیاد پیش‌بینی شده است.
این شاعر گفت: پایگاه تخصصی نقد شعر به عنوان اولین پورتال تخصصی در این حوزه، به نشانی اینترنتی www.naghdesher.ir همزمان با برگزاری آیین پایانی جشنواره انجمن‌های ادبی و توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رونمایی خواهد شد. این پایگاه، امکانی فراهم ساخته تا تمام شاعران فارسی‌گو بتوانند شعر خود را از هر جای دنیا در بوته نقد استادان این حوزه قرار دهند.
وی افزود: شاعرانی هستند که در شهرستان‌های مختلف اقدام به خلق آثار خود می‌کنند؛ اما از این امکان برخوردار نیستند که اشعارشان را به اساتید این رشته برسانند تا نظر آنها درباره اشعارشان را بدانند. این شاعران می‌توانند با ارسال آثار خود به پایگاه نقد شعر، سروده‌هایشان را به اساتید شعر فارسی برسانند و در ادامه از نظر آنها درباره شعرهای سروده شده بدانند.
سردبیر پایگاه نقد شعر در ادامه از شاعران و منتقدان همچون جواد محقق، عبدالجبار کاکایی، سعید بیابانکی، حمیدرضا شکارسری، اسماعیل امینی، اسماعیل اراضی و ... به عنوان منتقدان این پایگاه نام برد و افزود: شاعران و انجمن‌های ادبی می‌توانند با ارسال آثار خود به پایگاه نقد شعر، بدون صرف هزینه‌ای از نقد استادان درباره آثار خود را مطلع شوند.
وی ادامه داد: فهرست منتقدان پایگاه نقد شعر بسته نشده است و هرگاه شاعری پس از ارسال شعر خود درخواست دهد که یکی از اساتید مدنظرش این شعر را نقد و بررسی کند، این اقدام از سوی پایگاه انجام خواهد شد.
طریقی در ادامه با اشاره به اینکه بنیاد شعر و ادبیات داستانی به زودی سایت نقد داستان را هم راه‌اندازی خواهد کرد، گفت: اشعار دریافتی در پایگاه نقد شعر، دارای محدودیت مضمونی، موضوعی و سبکی نخواهد بود و حداکثر تا 2 هفته پس از ارسال شعر، نقد اساتید منتشر خواهد شد.
وی تأکید کرد: بنیاد شعر و ادبیات داستانی در انتخاب ادب‌جویان برای شرکت در دوره‌های آموزش شعر «کلک خیال»، کاربران پایگاه نقد شعر را در اولویت قرار خواهد داد. همچنین انتشار مجموعه اشعاری از آثار این شاعران توسط بنیاد پیش‌بینی شده است.
بنابر این گزارش، کارگاه آموزشی انجمن‌های ادبی، روز پنجشنبه 31 فروردین با حضور بیش از 200 نفر از اعضای انجمن‌های ادبی سراسر کشور در مجتمع آدینه تهران آغاز شد.
آیین اختتامیه و معرفی 27 طرح برگزیده و تقدیری از میان 52 طرح راه‌یافته به بخش پایانی جشنواره بعدازظهر جمعه اول اردیبهشت، با حضور سیدرضا صالحی امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سیدعباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد در مجتمع آدینه تهران برگزار می‌شود.
