نقش انتخابات در ماندگاری انقلاب اسلامی

مقدمه

انقلاب اسلامی، مانند هر پدیدهٔ اجتماعی دیگر، به دلیل بروز عواملی ظهور کرد. عواملی که استمرار و پایایی آن ها سبب ماندگاری انقلاب اسلامی نیز خواهد شد. هرقدر این عوامل در شکل دهی به ماهیت انقلاب اسلامی نقش اساسی تری ایفا کنند، حفظ آنها اهمیت بیشتری در ماندگاری انقلاب اسلامی خواهد داشت. پس عوامل یاد شده به هر میزان تقویت شوند، حرکت انقلاب اسلامی نیز قدرتمندتر و پویاتر خواهد شد و توان بیشتری در مقابله با تهدیدها پیدا خواهد کرد. از سوی دیگر، پویایی بیشتر انقلاب اسلامی نیز، سبب استحکام بیشتر عوامل ماندگاری آن خواهد شد.

بنابراین، عوامل ماندگاری، عواملی هستند که سبب پایایی و تحکیم انقلاب اسلامی شده و به نوبهٔ خود نیز تحت تأثیر حرکت انقلاب، مستحکم تر و نهادینه تر می شوند. در این مقاله در صدد این هستیم که ابتدا عوامل اصلی ماندگاری انقلاب اسلامی رابه طور مختصر، معرفی کنیم؛ سپس، با این پیش فرض که انتخابات می تواند از این عوامل باشد، ابتدا به تبیین جایگاه انتخابات در میان این عوامل پرداخته، و در نهایت تعیین خواهیم کرد که انتخابات چگونه موجب ماندگاری انقلاب اسلامی خواهد شد.

عوامل ماندگاری انقلاب اسلامی

همان گونه که بیان شد، بیشتر عوامل ماندگاری همان مواردی هستند که سبب شکل گیری انقلاب اسلامی شدند بر این اساس، می توان مهم ترین عوامل ماندگاری انقلاب اسلامی را موارد زیر برشمرد:

1- ریشهٔ دینی انقلاب اسلامی و حاکمیت ارزش های دینی، اخلاقی و معنوی بر انقلاب

2- صدور انقلاب اسلامی و خصوصیت جهانی بودن آن

3- مردمی بودن

4- همه جانبه بودن انقلاب اسلامی

5- هماهنگی و تناسب با فطرت الهی انسان

6- ولایت فقیه و رهبری راهبردی

7- پایبندی رهبری، انقلابیون و مسئولان ایرانی به اصول اولیهٔ انقلاب

8- درک عمیق و دقیق شرایط، توسط رهبری ومسئولان ارشد نظام جمهوری اسلامی و مردم ایران

9- ارتباط میان رهبری ومسولان و همه آنان با مردم

یکی از مهم ترین این عوامل، مردمی بودن انقلاب اسلامی و حفظ و استمرار نقش مردم است. این ویژگی سبب شد نظام برخاسته از انقلاب نیز ماهیتی مردمی به خود گیرد و در واژهٔ «جمهوری» خود را متجلی سازد(بیانات امام خامنه ای(دام ظلّه): 20/11/1368) نظامی که محل اتکایش مردم باشند؛ به گونه ای که، مردم نظام را از خود بدانند، هرگز دچار سقوط نمی شود. (همان) چنین استحکامی بدین دلایل است:

1- شکل گیری سرمایهٔ اجتماعی عظیم برای نظام

2- اعتماد اجتماعی هم بین مردم و نظام و هم مردم با مردم

3- انسجام اجتماعی و وحدت و یک پارچگی

4- گسترش حس مسئولیت پذیری و تعهد اجتماعی مردم نسبت به نظام و یکدیگر برای اجرای برنامه های نظام و حمایت و حراست از انقلاب و اصول و ارزش های آن؛

جامعه ای که مردم آن واجد چنین ویژگی هایی باشند؛ اولاً، سرعت رشد و حرکت آن بسیار بالا خواهد بود، زیرا تمام توان و انرژی مردم خود، که سرمایه ای عظیم و تمام نشدنی خواهد بود، را به کار خواهد گرفت؛ ثانیاً، مردم خود را متعهد به پیروی از خط مشی های نظام و فرامین رهبری آن می دانند و خواسته های او را خواسته های خود می پندارند ولی اگر جامعه ای فاقد چنین ویژگی هایی باشد، اگر رهبری آن انسان کاملی همچون امام علی(ع) هم باشد، ناچار به پذیرش شکست است. (نهج البلاغه، 1379: 72). پس هر قدر نظام مردمی تر و سطح اتکایش به مردم خودش بیشتر باشد، دوام و ماندگاری آن بیشتر خواهد بود.

در انقلاب اسلامی و نهاد برخاسته از آن، یعنی جمهوری اسلامی، مردمی بودن خود را در حوزه های زیر نشان می دهد:

1- نظارت مردم بر عملکرد مسئولان با امربه معروف و نهی از منکر(عظیمی شوشتری، 1391: 114)

2- شرکت در انتخابات

3- شرکت در راه پیمایی ها

4- مبارزه با تهاجمات خارجی و تهدیدهای نظامی

5- پایداری و تحمل مشکلات

6- مقابله با توطئه ها و درگیری های داخلی

7- مشارکت در سازندگی و پیشرفت کشور؛

به این ترتیب، جایگاه شرکت در انتخابات در هندسه سیاسی نظام برخاسته از انقلاب اسلامی مشخص می شود. رسم توضیحی زیر این جایگاه را مشخص می کند:

چگونگی تأثیر شرکت در انتخابات بر استمرار انقلاب اسلامی

همهٔ عوامل پیش گفته در استمرار و ماندگاری انقلاب اسلامی تأثیر فراوان دارند، ولی انتخابات ویژگی ویژه ای دارد که در زیر به تبیین آن می پردازیم:

1- گسترش سرمایه اجتماعی نظام و انقلاب: پیش تر گفتیم که یکی از دلایلی که منجر به استحکام مردمی بودن انقلاب و نظام سیاسی می شود، سرمایهٔ اجتماعی است. یکی از نشانه های وجود این سرمایه، شرکت گستردهٔ مردم در انتخابات است. در عین حال انتخابات سبب افزایش و گسترده تر شدن سرمایهٔ اجتماعی نیز می شود. بنابراین، سرمایهٔ اجتماعی و انتخابات و ماندگاری انقلاب اسلامی رابطهٔ هم افزا دارند. هر قدر مشارکت مردم در انتخابات افزایش یابد، سرمایهٔ اجتماعی نیز افزایش می یابد و هرقدر سرمایهٔ اجتماعی بالاتر رود، مشارکت نیز افزایش پیدا می کند و به هر میزان این دو فزون تر شوند، ضریب ماندگاری و استمرار انقلاب اسلامی نیز بالاتر خواهد رفت و البته، ماند گاری و استمرار نیز به نوبهٔ خود به نهادینه شدن اصول و ارزش های بنیادین انقلاب منجر شده و سبب افزایش سرمایهٔ اجتماعی می شود.

هنگامی که مردم همهٔ ارکان کشور و حتی نوع نظام سیاسی را تعیین کنند، هم نسبت به آن شناخت کافی خواهند داشت و هم آن را دستاورد خود خواهند دانست؛ درنتیجه، با تمام وجود از آن حمایت خواهند کرد. چنین مردمی سرمایه ای عظیم خواهند شد که امام علی(ع) دربارهٔ آن ها می فرماید: «إِنَّمَا [عَمُودُ] عِمَادُ الدِّینِ وَجِمَاعُ الْمُسْلِمِینَ وَالْعُدَّةُ لِلْأَعْدَاءِ الْعَامَّةُ مِنَ الْأُمَّة» (نهج البلاغه، همان، 571)؛ آن ها ستون های استوار دین، اجتماع پرشور مسلمین و نیروهای ذخیرهٔ دفاعی اند. در این صورت باید آن ها را همان جمعیتی پرشور و کیفی دانست که از عوامل اساسی قدرت انقلاب محسوب خواهند شد». (بیانات امام خامنه ای(دام ظلّه)، 30/5/1391)؛

2- ارتقاء اعتماد اجتماعی میان مردم و نظام: انتخابات سبب افزایش اعتماد عمومی به نظام سیاسی و انقلاب اسلامی می شود. این امری روشن است که مردم نسبت به نظام و مسئولانی که خود انتخاب کرده اند اعتقاد، اعتماد و اطمینان بیشتری دارند، تا کسانی که به روش های دیگر قدرت را به دست آورده اند، هنگامی که اعتماد اجتماعی به نظامی سیاسی افزایش پیدا کند، سرمایهٔ اجتماعی آن نیز بالاتر خواهد رفت و نتیجهٔ آن استحکام و ماندگاری بیشتر خواهد بود؛

3- افزایش مشارکت اجتماعی: انتخابات مظهر مشارکت عمومی در سرنوشت سیاسی نظام است و حداقل برای دورانی که مبارزات انتخاباتی ادامه دارد، مردم را کنجکاو و به اندیشیدن به آیندهٔ سیاسی و اجتماعی کشور خود وادار خواهد کرد، به پای صندوق های رأی می آورد و این گونه آنان را به شرکت در امور کشور وادار می کند. هرقدر مشارکت مردم افزایش یابد، سرمایهٔ اجتماعی نظام سیاسی نیز بالاتر خواهد رفت و نتیجهٔ آن استمرار بیشتر انقلاب خواهد بود؛

4- افزایش انسجام اجتماعی: اگر همهٔ اقتضائات انتخابات رعایت شود، می تواند سبب افزایش انسجام اجتماعی گردد، زیرا کل جامعه را به یک سمت، یعنی انتخاب اصلح، رهنمون می کند؛ همان گونه که در همه پرسی جمهوری اسلامی شاهد بودیم. ضمن اینکه همه را برای رقم زدن آینده و سرنوشت کشور و نظام سیاسی متحد می کند. البته گاه مداخلهٔ بیگانگان و التزام نداشتن به قواعد بازی و قانون در انتخابات و استفادهٔ بی رویه و غیراخلاقی از تبلیغات انتخابی می تواند نتیجه معکوس بدهد و سبب صف بندی و قطبی شدن جامعه گردد. در این صورت انتخابات به ضدّ خود عمل خواهد کرد و نه تنها سبب وحدت نمی گردد، بلکه شکاف سیاسی وسیعی ایجاد خواهد کرد که نظام سیاسی را با تهدید روبه رو می کند. درنتیجه، انتخابات به ابزاری برای تغییر نظام سیاسی بدل خواهد شد. نظام سلطه سال هاست که از این روش برای بر اندازی نظام های سیاسی مخالف خود استفاده می کند و نام آنها را «انقلاب های رنگین» می گذارد. در انتخابات رئیس جمهوری سال 1388 در ایران نیز برای این امر بسیار تلاش شد و اگرچه موفقیت هایی نیز به دست آوردند و انتخاباتی را که می رفت جایگاه جمهوری اسلامی را در مقابل رقبای منطقه ای و جهانی بالا ببرد، با مشکلاتی روبه رو ساخت؛

5- جلوگیری از انحراف از اصول بنیادین انقلاب: در انقلاب اسلامی مردم می دانستند که برای چه انقلاب کرد اند و به دنبال چه چیزی هستند. آنان اصول اساسی انقلاب و دیدگاه های امام(ره) را می شناختند و آگاهانه قیام کردند و آگاهانه به جمهوری اسلامی رأی دادند. بنابراین، اصل این است که در انتخابات نیز به افراد و دیدگاه ها و برنامه هایی رأی دهند که در راستای این اصول بنیادین باشند که در اصل سوم و چهارم قانون اساسی مورد تأکید قرار گرفته اند. دراین صورت، انتخابات موجب می شود که مردم، با علم و آگاهی، از این اصول و با انتخابی صحیح، مانع از رشد و قوت گرفتن چنین جریاناتی شوند. اما اگر نخبگان جامعه، فعالین انقلاب ضعف نشان دهند (بیانات امام خامنه ای(دام ظلّه)، 20/11/1368) یا نهاد های نظارتی، به ویژه شورای نگهبان، که امین مردم است، به وظیفهٔ خود عمل نکنند، در این صورت نیز انتخابات به ضدّ خود عمل خواهد کرد و سبب روی کار آمدن افراد غیرمذهبی یا بی دین می شود که انقلاب را از خط اصلی خود خارج خواهند کرد(همان)؛

6- افزایش مسئولیت و تعهد اجتماعی مردم: براساس آموزه های اسلام همهٔ مردم در قبال هم و در قبال نظام سیاسی مسئول اند (ابن ابی جمهور، 1405، ج1: 364). هنگامی که چند ویژگی در مردم شکل گیرد، به این مسئولیت خود عمل می کنند: 1) مسئولیت پذیری 2) قانون گرایی 3) وجدان کاری 4) خودباوری 5) ایثارگری 6) ایمان 7) فعال بودن 8) داشتن روحیهٔ تعاون و سازگاری اجتماعی 9) اهتمام به ارتقای کیفیت در تولی. انتخابات سبب می شود که همهٔ این ابعاد در مردم فعال شوند و درنتیجهٔ مردم نسبت به سرنوشت سیاسی خود بی تفاوت نباشند. در نظام های سیاسی، که ابتنای قدرت خود را بر مردم قرار نداده و مردم نقشی در ساختار سیاسی ندارند، طبیعی است که انگیزه ای هم برای پذیرش مسئولیت، خود باوری، ایثارگری و مانند آن، که در بالا بیان شد، شکل نمی گیرد؛ اما هنگامی که مردم بدانند با شرکت در انتخابات سرنوشت سیاسی خود را رقم خواهند زد، موارد نه گانهٔ یاد شده در آنان شکل خواهد گرفت و تقویت می شود. دراین صورت، مردم همیشه در صحنه حضور دارند و در سخت ترین شرایط و با تمام وجود از انقلاب حراست خواهند کرد؛

7- ارتقای سطح امنیت ملی: اگر امنیت ملی را مصون سازی جامعه در مقابل تهدیدهایی بدانیم که تمامیت جامعه و نظام سیاسی را به مخاطره می اندازد، مانند تهدید علیه استقلال، تمامیت ارضی، اتحاد و انسجام داخلی و نظام سیاسی و حتی بنیان های اعتقادی جامعه، دراین صورت، یکی از عرصه هایی است که به شدت از انتخابات تأثیر می پذیرد؛ هم تأثیر مثبت و هم منفی. در این زمینه، انتخابات کار کرد های زیر را خواهد داشت:

7-1- باعث نزدیکی گفتمان سیاسی به گفتمان مورد قبول جامعه از امنیت ملی: زیرا بر اثر انتخابات گفتمانی که با برداشت مردم نزدیک تر باشد، پیروز می شود در نتیجه، حمایت مردم را درپی داشته قابلیت اجرایی پیدا می کند. پس، راهکارها و راهبردهای امنیتی متناسب با تحولات محیطی انعطاف پذیر می شوند و در نتیجه، ضریب تحمل بحران در جامعه افزایش می یابد و انقلاب را قادر خواهد ساخت تا در مقابل تهدیدهای سهمگین تر مقاومت بیشتری نشان دهد؛

7-2- جلوگیری از اختلافات خشونت آمیز: چون انتخابات این زمینه را فراهم می کند که مردم، بدون توسل به روش های خشونت آمیز مانند شورش، اعتصاب و آشوب های خیابانی تقاضاهای سیاسی خود را ارائه دهند، درنتیجه، می تواند از شکاف اجتماعی، که موجب کاهش امنیت ملی شود، جلوگیری کند؛

7-3- افزایش کارآمدی و مقبولیت: انتخابات ماهیتاً کارویژه هایی دارد که موجب افزایش کار آمدی و مقبولیت نظام سیاسی و انقلاب می شود. درنتیجه، می تواند به ثبات سیاسی و امنیت انقلاب و نظام منجر شود، چون ازیک سو زمینه را برای افزایش رضایتمندی مردم از طریق مشارکت دادن گروه های حاشیه ای نیز فراهم می کند و از سوی دیگر، امکان گردش نخبگان را در چهارچوب ارزش ها و مبانی انقلاب فراهم می کند. با جذب گروه های حاشیه ای برای مشارکت سیاسی، احساس طردشدگی و انزوای در آن ها از بین خواهد رفت و تهدیدهای بالقوه ای که از این جهت می توانست رخ دهد، خنثی می گردد؛

7-4- استمرار ثبات سیاسی: انتخابات یکی از راه هایی است که سبب می شود تقاضاهای سیاسی و خواست اکثریت برای مشارکت سیاسی قانونمند و متعارف، راه خود را پیدا کند و درنتیجه، از توسل به شیوه های غیرمتعارف و مسیرهای غیرقانونی خودداری شود. این امر ثبات سیاسی و جابه جایی آرام قدرت را درپی خواهد داشت که سبب استمرار انقلاب اسلامی از طریق گردش آرام نخبگان می شود؛

8- افزایش قدرت ملی: انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی در عرصهٔ بین المللی فضایی گسترده را برای فعالیت های خود مدّ نظر دارد و برخلاف برخی کشورهایی که سیاست پیروی و منفعل را انتخاب کرده اند، سیاست خارجی خود را، به موجب اصول 152 و 154 قانون اساسی، فعال و مستقل تعریف کرده است. درنتیجه، قدرت ملی خود را نیز با چنین رویکردی تعریف می کند. کشور فعال کشوری است که اهداف و منافع و حوزهٔ حیاتی خود را فراتر از مرزها تعریف کرده است؛ به گونه ای که، در نقطهٔ حداکثری خود «جهان» را در حوزهٔ منافع ملی خود تعریف نموده است (فرهادیان، 1395 ). انقلاب اسلامی پدیده ای فعال و تأثیر گذار در روابط بین المللی است. اگر این ویژگی از انقلاب گرفته شود، باید شاهد آغاز افول آن باشیم. بنابراین، قدرت ملی در جمهوری اسلامی از یک عنصر مهم به نام نفوذ بین المللی نیز بهره مند است. بی شک، انتخابات یکی از منابع قدرت ملی است که نقش خود را در حداقل دو مورد از مهم ترین عوامل قدرت نشان می دهد:

8-1- جمعیت کیفی: شکی نیست که جمعیت، یکی از عوامل قدرت ملی است. این عامل در دو صورت موجب افزایش قدرت ملی می شود:

8-1-1- مشارکت پرشور مردم در انتخابات، به گونه ای که منجر به افزایش مقبولیت مردمی نظام در عرصهٔ بین المللی شود. چنین مشارکتی احترام همهٔ جهانیان را بر می انگیزد و به پذیرش نظام و کشور به عنوان بازیگری قدرتمند متکی به مردم در عرصهٔ بین المللی منجر می شود؛

8-1-2- انتخابات و نتیجه آن در چهارچوب اصول بنیادین و ارزش های سیاسی و ایدئولوژیک جامعه باشد. هرقدر بین انتخاب مردم و این اصول زاویه وجود داشته باشد، قدرت ملی کاهش خواهد یافت. در این صورت، انتخابات آشکارکنندهٔ نوعی شکاف پنهان بین مردم و نهادها و نظام سیاسی است. برعکس، هر قدر این انتخاب به اقتضائات، هنجارها و اصول انقلاب اسلامی نزدیک باشد، قدرت ملی و جایگاه انقلاب اسلامی بین المللی آن نیز افزایش می یابد و این نکتهٔ بسیار مهمی است که باید دست اندر کاران به آن توجه داشته باشند.

به این ترتیب، اگر مردم به فرد یا جریان سیاسی رأی دهند که با اصول و ارزش های انقلاب اسلامی زاویه دارد، هر قدر این زاویه بیشتر باشد، به همان میزان موجب کاهش قدرت ملی می شود. این تأثیر افزون براینکه نشان دهندهٔ فاصله گرفتن مردم از این اصول است، موجبات روی کار آمدن جریانی را فراهم می کند که حداقل در عمل سبب انحراف در جریان انقلاب و در نتیجهٔ کاهش قدرت ملی می شوند. در این صورت، یا موجب آشفتگی سیاسی می شود، مانند آنچه در سال های پس از انتخابات خرداد 1376 رخ داد و رقابت انتخاباتی به منازعات بی هدف و بحران های مزمن منجر شد. هرچند نظام با تدبیر بی نظیر رهبری و در پیش گرفتن راهبردهای هوشمندان از این بحران عبور کرد و آن را به فرصت تبدیل نمود و از این راه ظرفیت خود را در هضم بحران های گوناگون افزایش داد، ولی بسیاری از کشورها، همچون مصر پس از بیداری اسلامی نتوانستند آن را کنترل کنند.

همچنین، ممکن است سبب پیدایش نظام های غیردمکراتیک شود، مثل آلمان هیتلری یا سبب انقلاب های مخملی یا دراصطلاح، رنگین یا انتخاباتی شود، مانند انقلاب مخملی در اکراین که درواقع، اصل نظام را نشانه می روند.

8-2- نفوذ بین المللی: صدور انقلاب اسلامی یکی از موضوعاتی است که از بدو پیروزی انقلاب، هم برای دشمنان و هم برای دوستان انقلاب اهمیت ویژه ای داشته و دارد. هرقدر این نفوذ افزایش یابد، سطح اتکای انقلاب اسلامی نیز، هم از نظر جغرافیایی و هم جمعیتی، گسترده تر خواهد شد و قلمرو مبارزاتی آن با نظام سلطه وسیع تر می شود. روش نفوذ انقلاب اسلامی نه متکی بر قدرت نظامی، بلکه بر قدرت نرم استوار است. انقلاب با تسخیر قلوب در بین ملت های گوناگون رسوخ کرده، به وسیلهٔ خود آن ها مبارزه را علیه نظام سلطه ادامه خواهد داد. انتخابات از چند جهت می تواند سبب افزایش نفوذ بین المللی و درنتیجه، افزایش قدرت انقلاب و درنهایت، ماندگاری آن گردد:

8-2-1- اثبات کار آمدی انقلاب و اسلام در مشارکت دادن مردم در سرنوشت سیاسی آن ها: انقلاب اسلامی و انتخابات های پس از آن، که با مشارکت میلیونی مردم ایران همراه بود، موجب اعتقاد جهان اسلام به نقش مثبت اسلام در سیاست شد. جدول زیر نشان دهندهٔ استقبال مردم مسلمان منطقه از اسلام سیاسی پس از انقلاب اسلامی است:

موفقیت الگوی مردم سالاری دینی، که الگوی اصلی نظام جمهوری اسلامی است، خود به خود سبب توسعهٔ نفوذ انقلاب اسلامی و درنتیجه، ماندگاری آن می گردد. راشد الغنوشی از رهبران انقلاب تونس دراین زمینه می گوید: «ایران در حل اختلافات داخلی به صورت مسالمت آمیز به موفقیت بزرگی دست یافت و این توانست مردم سالاری ایرانی را پیشرو و الگوی کل منطقه قرار دهد و هیچ کس نتواند در صحت انتخاباتش خدشه وارد سازد»(الغنوشی، 1390). [1]

2-2-8- صدور ارزش ها و اصول انقلاب اسلامی: نظم مورد نظر انقلاب اسلامی هم به صورت بنیادین و ساختاری و هم ارزشی و هنجاری با نظم موجود بین المللی تضاد آشکار دارد؛ بنابراین، امکان اینکه بتواند در کنار نظم موجود بین المللی و با حفظ آن به حیات خود ادامه دهد، نه برای انقلاب اسلامی میسر است و نه برای نظام سلطه؛ بنابراین، استمرار انقلاب اسلامی و ماندگاری جمهوری اسلامی و افزایش قدرت آن منوط به صدور ارزش ها و اصول آن است. به همین دلیل، امام خمینی(ره) انقلاب اسلامی را جهانی می دانست و این انقلاب را متعلق به همهٔ ملت ها معرفی می کرد. (بیانات امام خامنه ای(دام ظلّه)، 14 /3/1389). اما روشن است که صدور این ارزش ها با روش های سیاسی، امنیتی و نظامی امکان پذیر نیست(همان، 3/8/ 1389)، زیرا ارزش های انقلاب باید به باور قلبی ملت ها مبدل شود تا خود زنجیرهای اسارت را باز کنند همان گونه که قرآن دربارهٔ پیغمبر فرمود: «یَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتی کانَتْ عَلَیْهِمْ»، (اعراف/ آیه157). انقلاب نیز کمک کرد تا قید و بندها، غل ها و زنجیر های غفلت و اسارت فکری و روحی را، که مانع اندیشه آزاد آن ها می شود، را باز کنند و به این باور برسند که می توانند آزاد باشند(همان) به همین دلیل، مقام معظم رهبری فرمودند: «انقلاب مثل باد بهاری است؛ خودش فضاهای گرفته و متعفّن را عوض و جابه جا می کند. انقلاب را کسی نباید صادر کند؛ انقلاب خودش صادر می شود» (همان، 10/2/1382). هنگامی که به این باور رسیدند، انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی را متعلق به خود نیز می دانند.

یکی از عواملی که می تواند این باور را در ملت ها ایجاد کند، نمایش حضور حداکثری و پرشور و آگاهانهٔ ملت در پای صندوق های رأی است، به ویژه برای ملت های مسلمان که بیشتر آن ها گرفتار رژیم های دیکتاتوری و وابسته اند و در عمل، از حق اولیه حاکمیت بر سرنوشت سیاسی شان بی بهره اند. مشاهدهٔ اینکه مردم آزادانه سرنوشت سیاسی خود را تعیین می کنند، در آن ها احساس غرور ایجاد می کند: «امروز جمهوری اسلامی در صحنه های سیاسی و بین المللی و در عرصهٔ سازندگی کشور و در نمایش های سیاسی عظیمی که این ملت به وجود می آورد، مثل همین مسئلهٔ انتخابات یا بقیهٔ عرصه هایی که مردم در آن حضور پیدا می کنند، سربلند است. هرگاه یکی از این ها به وجود می آید، یکی از نمونه های عزّت و استقلال هم ظاهر می شود. هر جای عالم مسلمانی زندگی می کند وقتی این خبر را می شنود، احساس عزّت می کند. » (همان، 14/3/1376).

پس، هرقدر مشارکت مردم در انتخابات پرشورتر و نتیجهٔ انتخابات با اصول و ارزش های بنیادین انقلاب هماهنگ تر باشد، صدور انقلاب بیشتر می شود و این امر به نوبهٔ خود به افزایش قدرت انقلاب و قدرت ملی جمهوری اسلامی منجر شده و در نهایت، موجب ماندگاری بیشتر انقلاب اسلامی می گردد.

نتیجه گیری

از آنچه گفته شد، نتیجه می گیریم که انتخابات، به عنوان یکی از مصادیق مردمی بودن انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی، هر قدر با شور و شعور بیشتر برگزار شود و نتایج آن با اصول بنیادین انقلاب اسلامی سازگاری بیشتر داشته باشد، سبب حفظ انقلاب و دستاوردهای آن شده و از عوامل اصلی ماندگاری انقلاب اسلامی خواهد بود و هرقدر انقلاب اسلامی ماندگاری بیشتری داشته باشد، انتخابات نیز با شور و شعور بیشتری برگزار خواهد شد. مدل این تأثیرگذاری به شکل زیر است:

کتابنامه

قرآن کریم.

نهج البلاغه، (1379). ترجمهٔ محمد دشتی، قم، مؤسسهٔ فرهنگی انتشاراتی زهد.

ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین (1405)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، مصحح مجتبی عراقی، قم، دار سیدالشهداء للنشر.

حسینی خامنه ای، سید علی، بیانات در دیدار با جمعی از کارگران و معلمان، 10 /2/1382-

__________، بیانات در دیدار با کارگزاران نظام، 30/5/1391-

__________، بیانات در دیدار طلاب غیرایرانی حوزهی علمیهٔ قم، 3/8/1389.

__________، بیانات در سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره)، 14/3/1376.

__________، خطبه های نماز جمعهٔ تهران در حرم امام خمینی(ره)، 14/3/1389.

__________، خطبه های نماز جمعهٔ تهران، 20 /11/1368-

سلیمی، حسین (1390). «مبانی نظری قدرت نرم، زمینه های اجتماعی قدرت نرم در جهان اسلام، مطالعات قدرت نرم، س 1- ش4.

عظیمی شوشتری، عباسعلی(1391). دولت در عصر غیبت، قم، زمزم هدایت.

الغنوشی، راشد، خبرگزاری فارس، دسترسی در http: //www. farsnews. com/newstext. php 27/10/1390

فرهادیان، محمدحسین. انتخابات و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران، سایت اندیشکدهٔ تبیین، دسترسی در http: //tabyincenter. ir/qadim /index ، 12 /12/ 1395

پی نوشت