از پوکی استخوان در زنان تا غذاهای مفید برای استخوان ها [قسمت اول]

اکثر مردم پوکی استخوان (یک بیماری که در آن تراکم و چگالی استخوان رو به کاهش می‌رود) را، به‌عنوان یک بیماری منحصر به زنان مسن می‌دانند. اگر شما مرد هستید ممکن است هرگاه از پوکی استخوان صحبت می‌شود، از سر آسودگی آهی بکشید و تصور کنید این بیماری قرار نیست که به سراغ شما بیاید. درست است که پوکی استخوان در زنان شایع‌تر است، اما مردان نیز در برابر آن مصونیت کامل ندارند. با بنیتا همراه باشید.

این حقایق را در نظر بگیرید:

• دو میلیون مرد آمریکایی به پوکی استخوان مبتلا هستند و میلیون‌ها نفر از آن‌ها نیز با کاهش تراکم استخوانی مواجه‌اند.
• انتظار می‌رود تا سال 2020 حدود 20 میلیون مرد از عدم استحکام استخوان‌ها رنج ببرند. نرخ مرگ‌ومیر مردان براثر بیماری‌های قلب و دیگر امراض قدیمی رو به کاهش است، بنابراین متوسط عمر مردان آن‌قدر بالا می‌رود که با مشکلاتی شبیه پوکی استخوان مواجه شوند.
• در زنان به دلیل تغییرات هورمونی در سنین میان‌سالی، پوکی استخوان زودتر شروع‌شده و سریع‌تر پیشرفت می‌کند. اما وقتی هر دو جنس به سن 65 سالگی می‌رسند، با یک نرخ، تراکم استخوان‌های خود را از دست می‌دهند.

یکی از نتایج شوم پوکی استخوان، شکستگی استخوان‌هاست. از هر چهار مرد بالای 50 سال، انتظار می‌رود یک نفر در طول زندگی‌اش شکستگی ناشی از پوکی استخوان را تجربه کند. البته این نسبت به آماری که از زنان به‌دست‌آمده خیلی بهتر است. ولی درنهایت اگر جنسیت را در نظر نگیریم، شکستگی استخوان در میان‌سالی یا پیری، به بهای زیادی تمام می‌شود: درد طولانی‌مدت، ناتوانی در تحرک، ناتوانی انجام کارها، و از دست دادن استقلال فردی.

علت: کاهش تستوسترون

Credit: hindustantimes

پوکی استخوان گاهی فقط به دلایل مختص به مردان اتفاق می‌افتد. مثلاً کاهش غیرطبیعی هورمون تستوسترون (هیپوگنادیسم). هم زنان و هم مردان ممکن است به بیماری پوستی پسوریازیس دچار شوند، اما تحقیقات نشان می‌دهد که در مردان این بیماری با کاهش تراکم استخوانی مرتبط است. درمان کاهش اندروژن، که راهی پیشرفته برای سرطان پروستات است، معمولاً شامل داروهایی است که با تستوسترون تداخل دارند و ازآنجاکه تستوسترون یکی از مواد استخوان‌ساز بدن است، این داروها می‌توانند باعث ضعیف شدن استخوان‌ها شوند.

برخی از داروها هم در زنان و هم در مردان بر روی سلامت استخوان‌ها اثر می‌گذارند. درمان طولانی‌مدت بیماری‌هایی از قبیل آسم یا آرتریت روماتوئید به‌وسیله‌ی کورتیزون، تراکم استخوان را از بین می‌برد. طبق بررسی‌ها و مطالعات دقیق، داروهای مهارکننده‌های پروتون پمپ (نکسیوم، پریواسید و غیره) که در درمان ریفلاکس به کار می‌روند و داروهای ضدافسردگی از طریق باز جذب سروتونین عمل می‌کنند (پاکسیل، پروزاک و امثالهم) نیز ممکن است باعث پوکی استخوان شوند. گرچه کارشناسان می‌گویند هنوز برای اعلام  نتیجه‌ی قطعی خطر این داروها خیلی زود است. اگر در حال مصرف این داروها هستید، برای اطمینان خاطر با پزشک خود مشورت کنید.

آیا توصیه‌های پزشکی سلامتی استخوان‌ها برای همه‌ی افراد یکسان است؟

Credit: zan.14p

هم در زنان و هم در مردان، شیوه و سبک زندگی و عادات سلامتی، عوامل مهمی درخطر ابتلا به پوکی استخوان هستند. سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلی، استخوان‌ها را ضعیف می‌کنند. جالب است بدانیم که مردان بیش از زنان مبادرت به این رفتارها می‌کنند.

برای قوی نگه‌داشتن استخوان‌ها، ورزش کردن همچنان در صدر لیست رفتارهای مثبت قرار دارد. ویتامین D همان‌طور که در سلامتی کلی بدن نقش مهمی دارد، برای استحکام استخوان‌ها نیز مفید است. در حال حاضر بسیاری از کارشناسان می‌گویند ما باید روزانه به میزان 800 تا 1000 واحد بین‌المللی (IU) ، ویتامینD  دریافت کنیم. به‌خصوص در ماه‌های زمستانی و برای مردمی که در عرض‌های شمالی جغرافیایی زندگی می‌کنند که کاهش نور خورشید باعث می‌شود دریافت ویتامین D توسط پوست به‌طور طبیعی کاهش یابد.

هنگامی‌که بحث از آشناترین روش پیشگیری به میان می‌آید، باید بگوییم که سطح کلسیم مصرفی خود را بالا نگه‌دارید. گرچه توصیه کردن مردان به این امر زیر سایه‌ای از ابهام قرار دارد. خیلی از تحقیقات به این نکته اشاره می‌کنند که بین مصرف طولانی‌مدت مقادیر زیاد کلسیم (روزانه حدود 1500 میلی‌گرم و بیشتر) و خطر ابتلا به سرطان پروستات رابطه‌ی مستقیمی وجود دارد.

از سوی دیگر، جای شکی نیست که مصرف مقدار مشخصی کلسیم برای استحکام استخوان‌ها امری ضروری است و مطالعات نشان می‌دهند که مواد معدنی باعث کاهش سرطان روده بزرگ نیز می‌شوند. علاوه بر این ذکر می‌شود که سرطان پروستات ناشی از مصرف کلسیم با کمبود ویتامین D بدن نیز ارتباط دارد.

بریتانیا توصیه کرده مصرف کلسیم روزانه خود را به 700 میلی‌گرم برسانید، که این میزان به کلسیم موردنیاز بدن مردان نیز نزدیک‌تر است و با یک رژیم غذایی طبیعی با مصرف دو وعده لبنیات در روز به دست می‌آید. و البته باید هم‌زمان میزان زیادی ویتامین D  دریافت کرد، که معمولاً به معنی مصرف قرص‌های ویتامینD  است.

مزایای تحقیقاتی که بر روی زنان انجام‌شده است

شاید مردان خوش‌شانس باشند مادامی‌که زنان در تشخیص و درمان ابتلا به پوکی استخوان بسیار پیشروتر بوده‌اند. بااین‌وجود مردان برای درمان این بیماری با گزینه‌های دارویی کمتری مواجه‌اند، چراکه بسیاری از داروها فقط بر روی زنان آزمایش‌شده است. آلندورات (بانام تجاری  فوزاماکس)، قدیمی‌ترین داروی مؤثر بر پوکی استخوان مردهاست. یکی دیگر از داروهای مفید برای مردان، درمان جایگزین آندروژن به‌وسیله‌ی داروهای بازیابی استروژن است. این داروها که در اصل برای درمان سرطان سینه ساخته شده‌اند، با تقلید از عملکرد استروژن به حفظ و استحکام استخوان‌ها کمک می‌کنند. آزمایش‌های بالینی نشان می‌دهند که دارویی به نام دنوزوماب (که هنوز در دست تحقیقات تکمیلی است) ممکن است درمان خوبی برای پوکی استخوان ناشی از هورمون درمانی در مردان باشد.

زنان باید روزانه به چه میزان ویتامین D دریافت کنند؟

Credit: cdn

سؤال: پس از مطالعه‌ی جواب آزمایش خون من، دکتر برای من مقدار زیادی ویتامینD  به مدت 3 ماه تجویز کرده است. من شنیده‌ام که بین آزمایش‌هایی که در مراکز درمانی مختلف انجام می‌شود تفاوت‌های بسیاری وجود دارد. آیا من باید به نتیجه‌ی اولین آزمایشم اعتماد کنم یا باید دوباره آزمایش بدهم؟ خطرات ناشی از مصرف بالای ویتامینD  چه چیزهایی هستند؟

جواب: ویتامین D برای متابولیسم استخوان‌ها بسیار ضروری است. اگر آزمایش خون شما نشان‌دهنده‌ی میزان کمتر از حد نرمال ویتامین D باشد، خطر ابتلا به پوکی استخوان، زمین خوردگی و شکستگی مکرر استخوان‌ها وجود دارد. ویتامین D به سه شکل اصلی وجود دارد. فرم اصلی آن‌که در بدن انسان فعال است دی هیدروکسی ویتامینD  1.25 است که بدن آن را از دو پیش‌ساز ویتامین 2 Dو ویتامین 3D می‌سازد. مواد غذایی و داروهای مکمل تغذیه‌ای، اصلی‌ترین منابع ویتامین 2D هستند. ویتامین 3 D از جذب اشعه ماوراءبنفش نور خورشید توسط پوست تولید می‌شود و البته این ویتامین نیز به میزان کمتر در غذاها و مکمل‌ها وجود دارد. ویتامین 2D و 3D از طریق کلیه‌ها و کبد، تبدیل به ویتامینD  فعال در بدن می‌شوند.

هنگامی‌که کمتر در معرض نور خورشید باشید، میزان ویتامینD  نیز کاهش می‌یابد، به‌خصوص در ماه‌های زمستانی و در عرض‌های شمالی جغرافیایی. علاوه بر این با افزایش سن جذب ویتامینD  کاهش می‌یابد. بنابراین افراد مسن و کسانی که نور آفتاب کمتری دریافت می‌کنند، مثلاً خانه‌ی آن‌ها نورگیر نیست، سطح ویتامین D بدنشان پایین‌تر است. دیگر عوامل خطرزا عبارت‌اند از سندروم عدم جذب (مانند بیماری کرون)، پوست تیره (که ویتامین D حاصله از نور آفتاب را بلوکه می‌کند) و چربی اضافی، که مانع انتشار ویتامینD  به خون می‌شود. کمبود ویتامین D در بدن باعث آزاد شدن هورمون پاراتیروئید (PTH) می‌شود که یکی از علل تحلیل رفتن و شکستگی  استخوان‌هاست. هنگامی‌که ویتامینD  خون افزایش پیدا کند، یعنی به حدود 30 نانوگرم بر میلی‌لیتر برسد، PTH به حالت عادی برمی‌گردد و فرسایش استخوان‌ها متوقف می‌شود. متخصصان معتقدند که اگر ویتامینD  خون کمتر از 30 نانوگرم بر میلی‌لیتر باشد، می‌تواند منجر به فرسایش و تجزیه‌ی استخوان‌ها شود.

برای اغلب زنان، دریافت روزانه 800 تا 1000 واحد بین‌المللی (IU) ویتامین D میزان موردنیاز متابولیسم استخوان‌ها را فراهم می‌کند. اگر ویتامین D بدنتان زیر 30 نانوگرم بر میلی‌لیتر باشد، این کمبود می‌تواند با دریافت دوز بالای آن، یعنی 50000 واحد ویتامین D به‌صورت تک‌دوز به مدت شش تا هشت هفته اصلاح شود.

بالاترین سطح ویتامینD  که برای بدن بی‌خطر است، میزان 2000 واحد IU است، ولی برای مدت محدود میزان بالاتر این ویتامین نیز ضرری ندارد. عوارض جانی اصلی، مازاد ویتامین D در بدن دفع کلسیم و اوره از طریق ادرار است، که این مسئله، زمانی رخ می‌دهد که ویتامین D بدن به سطح 88 نانوگرم بر میلی‌لیتر برسد. غلظتی که بعید است با یک دوره ‌ی درمانی یا مصرف مکمل‌های غذایی حاصل شود.

درست است که نتایج تست‌های آزمایشگاهی می‌تواند متفاوت باشد. بااین‌حال اگر سطح ویتامینD  بدنتان زیر 30 نانوگرم بر میلی‌لیتر باشد، به‌هرحال می‌توانید به مدت 6 تا 8 هفته دوز بالای این ویتامین را بی‌هیچ نگرانی استفاده کنید. این کار خطری ندارد و هزینه‌ی آن کمتر از این است که برای بار دوم آزمایش خون بدهید. بعدازاینکه درمانتان را با دوز بالای ویتامین به پایان رساندید، یک داروی مکمل حاوی 800 تا 1000 واحد ویتامین D را مورد مصرف قرار دهید و مطمئن شوید که بدنتان هرروز 1200 تا 1500 میلی‌گرم کلسیم از طریق رژیم غذایی یا قرص‌های مکمل جذب می‌کند.

در نهایت به شما پیشنهاد می‌کنیم «شایع‌ترین بیماری‌ها بین زنان ایرانی» و «10 نشانه کمبود ویتامین حیاتی دی (D) در بدن شما [قسمت دوم/پایانی]»را نیز بخوانید. مطلب بعدی ما را از دست ندهید.

منبع: health.harvard ,everydayhealth ,webmd