پاکستان محرومیت خود ساخته از منابع امن انرژی در ایران

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری میزان،  عمران خان نخست وزیر پاکستان و رئیس حزب تحریک انصاف روزهای اخیر به مردم خود نوید خبرهای خوش داده و گفته بود که به زودی این کشور به ذخایر عظٰیم نفت و گاز در آب های کراچی دسترسی پیدا می کند.

اما یک روز پس از اظهارات عمران خان، دولت پاکستان اعلام کرد که حفاری ها در ساحل کراچی به جایی نرسیده و بودجه یکصد میلیون دلاری طرف پاکستانی برای اکتشاف ذخایر گاز به هدر رفت و به این ترتیب رویای مردم پاکستان برای دریافت گاز نتوانست به واقعیت تبدیل شود.

با وجود اینکه پاکستان، قرارداد انتقال گاز از ایران را با این کشور امضا کرده کارشکنی های پیاپی اسلام آباد باعث تاخیر طولانی در تکمیل این طرح عظیم انرژی شده است، از سوی دیگر پاکستان چشم امید به طرح های واردات انرژی ازکشورهای آسیای میانه دوخته و امیدوار است تا بتواند با عبورخطوط انتقال انرژی ازمسیرافغانستان، به انرژی کشورهای آسیای میانه دست یابد در حالی که نابسمانی اوضاع افغانستان رویای پاکستان را برای دسترسی به برق و گاز تاجیکستان و ترکمنستان با موانع جدی مواجه ساخته است.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر نفت و گاز همواره سیاست های موثری برای همکاری با کشورهای همسایه به ویژه پاکستان به اجرا گذاشته است. ایران نه تنها آمادگی خود را برای تامین انرژی ارزان و بی وقفه به پاکستان اعلام کرده بلکه حاضر است سطح فعلی انتقال برق به این کشور همسایه را به 3 هزار مگاوات نیز افزایش دهد.

کارشناسان پاکستانی و رسانه های این کشور بارها از دولت این کشور خواسته اند که از فرصت استفاده ظرفیت های انرژی ایران به ویژه حصول انرژی ارزان از کشور همسایه بهره مند شوند. 
دریافت انرژی ارزان برای کشوری مثل پاکستان که همواره با مشکلات مالی و اقتصادی مواجه است، موضوع حیاتی شمرده می شود تا جایی که سیاستمداران این کشور بارها نسبت به گران بودن نرخ گاز وارداتی از قطر اعتراض کرده و به جای آن اجرای طرح گاز ایران را برای کشورشان سودمند می دانند.

پاکستان سال 2017 قرارداد واردات گاز مایع از قطر به ارزش بیش از 16 میلیارد دلار و برای مدت 15 سال امضا کرد و بلافاصله پس از امضای این قرارداد، واردات گاز مایع را از قطر آغاز کرد و این واردات همچنان ادامه دارد.

به هر روی، دولت پاکستان از سوی منتقدان داخلی متهم به واردات گاز گران قیمت از قطر است این در حالی است که کارشناسان حوزه اقتصاد پاکستان معتقدند ارزان ترین منبع تامین انرژی برای پاکستان، ایران است و پاکستان نباید بیش از این اجرای قرارداد خط لوله گاز با ایران را به تعویق بیاندازد.
با این وجود اسلام آباد در طول سال های اخیر با صرف نظر از ظرفیت کلیدی خط لوله انتقال گاز از ایران، توجه خود را بر طرح انتقال برق و گاز از کشورهای آسیای میانه متمرکز کرد.
با این حال طرح 'کاسا-1000' برای انتقال برق از تاجیکستان و قرقیزستان و احتمالا روسیه به پاکستان و نیز طرح خط

لوله گاز 'تاپی' با هدف انتقال گاز از ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند، به دلیل تشدید ناامنی ها در افغانستان، افق چندان روشنی ندارد. 
خطوط انتقال گاز و برق از کشورهای آسیای میانه تا پاکستان از مسیر ناامن افغانستان تعریف شده و نبود امنیت در افغانستان به نگرانی و سد بزرگی در مسیر اجرای این طرح ها تبدیل شده است ضمن اینکه تنش فراوان و روز افزون در روابط افغانستان و پاکستان باعث افزایش موانع و مشکلات موجود بر سر راه کاسا-1000 و تاپی شده است.
طرح کاسا-1000 ، طرحی مشترک میان قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان و پاکستان برای احداث خط انتقال برق در مجموع به طول بیش از یکهزار و 200 کیلومتر است که درصورت اجرا و تکمیل شدن، قرار است برق را از تاجیکستان و قرقیزستان به افغانستان و پاکستان منتقل کند. بودجه ای معادل یک میلیارد و 200 میلیون دلار برای احداث این طرح لازم است و بنابر اعلام کشورهای عضو این طرح کاسا-1000 قرار بود تا پایان سال 2018 تکمیل شود.
بسیاری از کارشناسان پاکستانی معتقدند: وضعیت افغانستان و ناامنی در این کشور اصلی ترین عامل تاخیر در اجرای طرح های کاسا-1000 و تاپی است.

به عقیده آنان، پاکستان در شرایطی به دنبال پیدا کردن راه حل برای مسئله پیچیده تاپی و کاسا-1000 است که بخش عمده ای از خط لوله گاز ایران-پاکستان(قسمت مربوط به داخل خاک ایران) معروف به طرح 'آی-پی' انجام شده و این خط لوله تا نزدیک مرز پاکستان رسیده است و اکنون دولت پاکستان، با اندکی همت، قادر خواهد بود بخش قابل توجهی از نیاز شدید این کشور به انرژی را با استفاده از منابع گازی دومین کشور صاحب ذخایر گازی جهان و از طریق مسیری امن، اقتصادی و کوتاه برطرف کند.

همچنین پاکستان در شرایط کنونی 74 مگاوات برق از ایران وارد می کند که طرف ایرانی آمادگی خود را برای افزایش صادرات تا سه هزار مگاوات(طی چند مرحله) اعلام کرده است.
با مقایسه ای سادی میان طرح های کاسا-1000، تاپی و آی-پی و با درنظر گرفتن موانع بزرگ پیش روی تاپی و کاسا-1000، آی-پی آسان ترین، امن ترین و مقرون به صرفه ترین راه برای تامین انرژی مورد نیاز پاکستان خواهد بود و بسیاری از کارشناسان اقتصادی و رسانه های این کشور بر این مهم اصرار دارند و خواستار اقدام جدی دولت اسلام آباد برای برداشتن گام های عملی در این زمینه هستند.
بر اساس آخرین تحولات این خط لوله گازی، مدیرعامل شرکت ملی گاز پاکستان هفته گذشته اعلام کرد که یک هیات کارشناسی از ایران قرار است برای رایزنی درباره طرح خط لوله گاز ماه جاری به «اسلام آباد» سفر کند.
علاوه بر این وزیر امور خارجه پاکستان نیز گفت: اگر این کشور به قرارداد تکمیل خط لوله انتقال گاز از ایران عمل نکند محکوم به پرداخت جریمه روزانه به تهران خواهد شد.

«شاه محمود قریشی» در نشستی با اعضای کمیسیون روابط خارجی مجلس ملی این کشور اعلام کرد: ما در خصوص طرح خط لوله گاز آی پی با دولت ایران در تماس هستیم، دولت اسلام آباد خواهان عمل به این قرارداد است.
پاکستان کشوری با جمعیت بیش از 220 میلیون نفر بازار مصرف بزرگ گاز طبیعی در منطقه محسوب می‌شود که در حال حاضر تنها توانایی تامین دو سوم گاز مورد نیاز خود را دارد.
این در حالی است که با توجه به افت فشار مخازن گاز این کشور، سهم تولید داخلی در تامین گاز مورد نیاز آینده پاکستان بیش از پیش کاهش خواهد یافت.
از سوی دیگر، طی سال‌های اخیر پاکستان با بحران تامین انرژی روبه رو بوده و به همین منظور، به دنبال انعقاد قراردادهای مختلف واردات گاز از جمله خط لوله صلح، خط لوله تاپی برای واردات از ترکمنستان و واردات ال.ان.جی از قطر بوده است.

مرتضی مُغل رئیس دیده بان اقتصادی پاکستان روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا در اسلام آبادگفت: طرح های تاپی و کاسا در مقایسه با طرح انتقال گاز ایران به پاکستان بسیار گران و تکمیل آنان برای پاکستان آسان نخواهد بود.
وی با اشاره به اینکه مسیر طرح های مذکور از خاک افغانستان عبور خواهد کرد: ناامنی در افغانستان و معضل تروریسم مانع اصلی در تکمیل طرح های تاپی و کاسا است در حالی که طرح خط لوله آی پی هرگز با چین چالشی روبرو نیست.

این کارشناس امور اقتصادی پاکستان اظهار داشت: ایران کشور همسایه و برادر پاکستان است با توجه به همین ویژگی ها و مشترکات نزدیک دو کشور، طرح خط لوله گازی پایه گذاری شد.
وی افزود: امروز یک قدرت شیطانی که متاسفانه قدرت جهانی نیز به شمار می رود، مانع پیشبرد طرح خط لوله آی پی شده است.

دکتر مرتضی مُغل گفت: قطعنا طرف ایرانی از مشکلات پاکستان به ویژه فشارهای خارجی بر آن بی خبر نیست اما دولت پاکستان از فرصت دریافت آسان انرژی از ایران غافل نیست و به هر قیمتی خواهان تکمیل طرح گازی است.