خلط مبحث در موضوع حق‌آبه ایران از هیرمند

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تسنیم، در پایان بیستمین نشست دو روزه مشترک کمیساران آب جمهوری اسلامی ایران و افغانستان، عصر روز چهارشنبه (22 خردادماه) دو طرف در کابل توافق کردند برای شش ماه آینده ابزارهای اندازه گیری بر روی رودخانه هیرمند با هدف اجرای بهتر معاهده هزار و سیصد و پنجاه و یک حقابه ایران از این رودخانه نصب شود.

قاسم تقی زاده خامسی، معاون وزیر نیروی جمهوری اسلامی ایران و رئیس هیئت کمیساریای آب هیرمند گفت: در فضای بسیار دوستانه به نتایج خوبی رسیدیم و دو طرف تاکید دارند برنامه عملیاتی برای استفاده از آب رودخانه هیرمند طوری تنظیم شود که مردم دو کشور به ویژه ساکنان استان های سیستان و بلوچستان ایران و نیمروز افغانستان از نتایج آن به خوبی بهره مند شوند.

وی هدف از امضای این توافقنامه را مدیریت آب رودخانه هیرمند به صورت دقیق تر خواند و گفت : با مدیریت درست آب رودخانه هیرمند و رها سازی مناسب آب این رودخانه ، اطلاع دو طرف از میزان آب رودخانه هیرمند نیز تحقق می یابد.

تقی زاده خامسی گفت: وزارت نیرو با توجه به توانمندی ها در حوزه انرژی و آب، آمادگی خود را برای همکاری در این زمینه با افغانستان به ویژه راه اندازی مرکز تحقیقات آب اعلام کرد.

به گزارش تسنیم، نکته ای که در خصوص معاهده سال 1351 هیرمند وجود دارد این است که سهم آب ایران مندرج در این معاهده فقط به منظور شرب و کشاورزی  تخصیص داده شده است (اگرچه این میزان کمتر از میزان برآورد شده در کمیسیون بی طرف دلتا است، لیکن مبنای مذاکره دو طرف همین مقدار است) و هیچ ارتباطی به نیاز زیست محیطی تالاب های بین المللی و مشترک هامون ندارد. در واقع در معاهده 1351 هیرمند هیچ اشاره ای به حقابه زیست محیطی وجود ندارد و 820 میلیون مترمکعبی که در معاهده مزبور دیده شده تنها مربوط به مصارف شرب و کشاورزی ایران است. چرا که اولاً به علت شرایط آن زمان و احتمالا اینکه موضوعات زیست محیطی هنوز مورد توجه واقع نشده بود، حقابه تالاب بین المللی و مشترک هامون از محل این رودخانه در معاهده 1351 در نظر گرفته نشده است. ثانیاً نیاز زیست محیطی تالاب بین المللی و مشترک هامون، موضوعی مشترک فیمابین ایران و افغانستان بوده که می بایست دو کشور برای سیراب نمودن آن تلاش کنند. همچنین و مهم تر از همه، سیراب نمودن تالاب های بین المللی هامون تنها از محل رودخانه هیرمند نبوده و علاوه بر آن از محل آبهای رودخانه های خاش، هاروت و فراه نیز سیراب می گردد.

افغان‌ها معمولا هرگونه ورود آب از هیرمند به خاک ایران را جزو حق‌آبه ایران لحاظ می‌کنند، در حالی که در سالهای گذشته بیشتر این آب ورودی یا به سیلاب‌ها مرتبط است و یا به حقابه تالاب بین‌المللی و مشترک هامون، و اینکه سهم 820 میلیون مترمکعبی شرب و کشاورزی ایران با حقابه تالاب بین‌المللی هامون توأمان دیده شود و در عمل، هیچ‌گاه 820 میلیون مترمکعب سهم شرب و کشاورزی از هیرمند نداشته باشیم، موضوعی است که در نشست‌های مشترک باید مورد توجه قرار گیرد و مسئولان وزارت نیرو در این زمینه باید هوشیارتر از گذشته عمل کنند.

افغانستان در سال آبی گذشته (96 - 97) از مجموع 820 میلیون مترمکعب حق‌آبه تعیین شده ایران در معاهده 1351، تنها 30 میلیون مترمکعب آب تحویل ایران داد و بقیه آنرا توسط سدها در بالادست هیرمند، ذخیره کرد.

برگزاری بیستمین نشست دو روزه مشترک کمیساران آب جمهوری اسلامی ایران و افغانستان و توافقات جدید با رویکرد دوستانه و توجه به منافع هر دو کشور، می تواند نوید آینده روشن‌تر و بهتری را برای هیرمند و مشترکات ایران و افغانستان در این حوضه آبی بدهد.