هفته گذشته بود که معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در بازدید از اندرزگاه نسوان زندان مرکزی شیراز از انعقاد تفاهمنامه‌ای با قوه‌قضاییه خبر داد که براساس آن پرونده قضایی زندانیان زن که با فرزند خردسال در زندان نگهداری می‌شوند پیگیری شود تا این افراد به «زندان باز» منتقل شوند.
به گزارش به نقل از روزنامه همشهری ، موضوع حضور فرزندان خردسال در کنار زنان زندانی مسئله‌ای است که از مدت‌ها قبل مورد توجه تعداد زیادی از فعالان حقوق زنان بوده است. مادرانی که یا فرزندانشان را در زمان حبس به دنیا می‌آورند و یا با داشتن فرزند خردسال راهی زندان می‌شوند و فرزندانشان با داشتن سن کم باید همراه مادرانشان باشند.
همین مسئله باعث شد تا تفاهمنامه‌ای بین سازمان زندان‌ها و سازمان بهزیستی کل کشور منعقد شود که براساس آن کودکان زیر 2 سال که رابطه عاطفی با مادر خود داشته و شیرخوار هستند نزد مادرشان در زندان می‌مانند و برای آنها مهدهای کودک ساخته می‌شود.
با وجود این، ایجاد مهدکودک در کنار زندان‌ها ضوابط خاص خود را دارد.
احمد خاکی، معاون دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه هر یک از انجمن‌های حمایت از زندانیان که متقاضی راه‌اندازی مهدکودک در زندان‌ها باشند بهزیستی اقدام لازم را در این زمینه انجام خواهد داد، به همشهری گفت: در کل کشور فعلا در استان‌های اصفهان، مرکزی، گلستان و تهران (زندان زنان شهرری) 4مهدکودک احداث شده که 2 زندان دیگر نیز در استان تهران در حال گرفتن مجوز احداث مهد هستند.
معاون دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: استان‌هایی که متقاضی احداث مهدکودک در کنار زندان زنان هستند، باید توسط انجمن حمایت از زندانیان آن استان تقاضای خود را به بهزیستی ارائه دهند، مربی آموزش‌دیده موردنظر خود و مکانی را که در آنجا قرار است مهدکودکی تعبیه شود، معرفی کنند تا بهزیستی با صرف کمترین زمان ممکن مجوز مورد نیاز آنها را صادر کند.
وی درخصوص تامین تجهیزات موردنیاز مهدهای زندان با بیان اینکه بهزیستی تنها وظیفه اعطای مجوز را دارد، گفت:«البته در برخی استان‌ها سازمان بهزیستی مبلغی را به‌عنوان یارانه به این مهدها اهدا می‌کند ولی بیشترین کار به‌عهده خیرین و انجمن‌های حمایت از زندانیان است. خاکی ادامه داد: به‌صورت قانونی مهدهای کودک وظیفه نگهداری نوزادان و کودکان صفر تا 6را باید عهده‌دار شوند.
مهدهای زیرنظر بهزیستی نیز در کنار زندان‌ها برای مادران تجهیز شده و امکانات مورد نیاز را در اختیار این کودکان قرار می‌دهد. وی ادامه داد: نگاه بهزیستی درخصوص کودکانی که مادران آسیب‌دیده دارند این است که این کودکان اگر مادر صلاحیت نگهداری از آنها را دارد در کنار مادر خود نگهداری شوند، اما برخی اوقات بنا به صلاحدید محاکم قضایی مادر صلاحیت نگهداری کودک خود را ندارد و باید تحویل شیرخوارگاهای بهزیستی داده شود که در این صورت اجازه نگهداری کودک در مهدهای زندان‌ها داده نمی‌شود.
خاکی درخصوص سرنوشت این کودکان نیز گفت: بعد از اتمام مهلت قانونی برای نگهداری این کودکان در مهدهای زندان‌ها این کودکان یا به اقوام درجه یک‌شان تحویل داده می‌شوند که بهزیستی مبلغی را به‌عنوان کمک خرج نگهداری از این کودکان به خانواده‌ها به‌صورت ماهانه پرداخت می‌کند و اگر کودکی هم خانواده نداشته باشد به مراکز شبه‌خانواده یا امین موقت سپرده می‌شود. این کودکان بعد از آزادی مادر از زندان درصورت صلاحدید دادگاه به مادرانشان تحویل داده می‌شوند.
معاون دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در پاسخ به این سؤال که مجوز احداث مهدکودک در کنار زندان با چه شرایطی صادر می‌شود؟ افزود: ما شرایط سختی برای اعطای مجوز نداریم.
اکنون در یکی از زندان‌های ما یک مربی از 4بچه نگهداری می‌کند و در زندان دیگر تعداد بچه‌هایی که در مهد نگهداری می‌شوند بیشتر از 10بچه است. برای بهزیستی زندگی باکیفیت‌تر بچه‌ها مهم‌تر از تعداد آنهاست. خاکی ادامه داد: تمام زندان‌ها نیازی به احداث مهدکودک ندارند اما هر جایی که لازم باشد یا مهدکودک در کنار زندان احداث می‌شود و یا نزدیک‌ترین مهد به زندان در اختیار سازمان زندان‌ها قرار می‌گیرد.
12کودک در زندان شهرری
جبار باقری، مدیرعامل انجمن حمایت از زندانیان مرکز نیز با بیان اینکه انجمن حمایت از زندانیان مرکز درخواست احداث مهد در کنار زندان زنان را از سازمان بهزیستی داشت که با موافقت این سازمان روبه‌رو شد، گفت: این کودکان به همراه مادرانشان در ساختمانی مجزا از زندان زنان و در کنار همان زندان نگهداری می‌شوند. در این مهدکودک یک مربی به همراه 3 کودک‌یار، وظیفه نگهداری از این کودکان را به‌عهده دارند.
وی با اشاره به صحبت‌های معصومه ابتکار درخصوص استفاده از پابند الکترونیک برای مادران زندانی گفت: حتی اگر این اختیار به سازمان زندان‌ها داده شود که زندانیان زن با استفاده از پابند الکترونیک از شرایط زندان باز استفاده کنند باز هم وجود مهدهای کودک در کنار زندان‌های زنان ضروری است چرا که ورودی به زندان‌ها به‌صورت سیار است و ممکن است خانمی که فرزند خردسال دارد برای چند روز به زندان بیاید و بعد آزاد شود که در این صورت نمی‌توان فرزند را از او جدا کرد و باید در مهد کودک در کنار مادر نگهداری شود. او ادامه داد: آنچه درخصوص مهدهای کودک کنار زندان‌ها مهم است اینکه این مهدها باید به‌صورت ایده‌آل و اصولی احداث شود، تا این کودکان در شرایط زندان بزرگ نشوند.
به گفته باقری، اکنون 12بچه در کنار مادرانشان در مهدکودک زندان زنان شهرری نگهداری می‌شوند که در برخی ایام تعداد این بچه‌ها به 20کودک هم می‌رسد. این بچه‌ها براساس قانون باید تا 2سالگی در کنار مادر باشند، اما برخی مواقع بنا به صلاحدید مدیر مهد تمهیداتی اندیشیده می‌شود که این بچه‌ها تا 6سالگی نیز در کنار مادرانشان باشند و بعد به بیرون از زندان ارجاع داده می‌شوند.
او با اشاره به کمک‌های خیرین به این مهدکودک‌ها گفت: برخی از خیرین برای تهیه شیرخشک و سایر ملزومات مورد نیاز مهدکودک زندان‌ها پیشقدم می‌شوند، با وجود این هر چیزی که خارج از چاردیواری زندان برای فرزندانمان متداول است برای بچه‌هایی که همراه مادرانشان در زندان هستند نیز انجام می‌دهیم. پزشک مستقر در زندان، معاینات دوره‌ای از این کودکان دارد و واکسن‌های این بچه‌ها نیز همانند سایر کودکان در زمان خودش انجام می‌شود.
درخواست بازدید از زندان زنان را داریم
سیده‌فاطمه ذوالقدر، نماینده مجلس نیز درباره شرایط مهدکودک‌های زندان به همشهری گفت: برخی از زندان‌های زنان دارای مهدکودک هستند و تا جایی که اطلاع دارم اگر زندانی اعلام نیاز کند سازمان بهزیستی کشور بلافاصله مجوز احداث مهد را به این زندان‌ها می‌دهد.
این نماینده مجلس ادامه داد: درخصوص استفاده از پابند الکترونیک و زندان باز برای زنان زندانی ابتدا باید دید که این مسئله به چه زنانی و با چه شرایطی می‌تواند تعمیم داده شود؛ برخی زنان زندانی حضورشان در جامعه و حتی در کنار فرزندانشان به صلاح نیست و باید در زندان نگهداری شوند، اما استفاده از این پابندها باید با نظر محاکم قضایی و براساس مستندات پرونده باشد. ذوالقدر ادامه داد:
فراکسیون زنان مجلس درخواستی را برای بازدید از زندان زنان به سازمان زندان‌ها ارائه کرده و منتظر جواب مثبت این سازمان برای بازدید زنان نماینده از زندان زنان هستیم که امیدواریم هرچه زودتر این مجوز صادر شود.
در کل کشور فعلا در استان‌های اصفهان، مرکزی، گلستان و تهران (زندان زنان شهرری) 4مهدکودک احداث شده که 2 زندان دیگر نیز در استان تهران در حال گرفتن مجوز احداث مهد هستند.