از نامه‌های مردمی در سفرهای رئیس‌جمهوری و سایر مسئولان به استان‌های و شهرهای گوناگون کشور بگیرید تا تجربه خبرنگاران در گزارش‌های میدانی؛ اگر به میان مردم بروید و از آن‌ها درباره مهم‌ترین مشکل موجود در جامعه سوال کنید، «بیکاری» یکی از پرتکرارترین جواب‌هایی است که خواهید شنید.
به گزارش به نقل از روزنامه ابتکار ،در شرایطی که کاهش نرخ بیکاری از شعارهای اصلی مسئولان و در صدر وعده‌های آن‌ها است و برنامه‌ها و اقدامات فراوانی برای حل این معضل برشمرده می‌شود، شرایط جست‌وجوی کار هم داستان خاص خود را دارد.
اگر در کار خود به خاطر تجربه و مهارت نام‌آشنا نیستید، از «بند پ» یا همان پارتی هم بی‌بهره‌اید، کسی را هم ندارید که موقعیت‌های شغلی مرتبط با شما را به شما معرفی کند، چاره‌ای ندارید جز این که خودتان آستین‌هایتان را بالا بزنید و البته کفش‌های آهنی‌تان را هم بپوشید و در آگهی‌های استخدامی دنبال کار بگردید.
جست‌وجوی کار از میان کاغذ!
زمانی از نشانه‌های کاراکتر بیکاران در فیلم‌ها و سریال‌ها، در دست داشتن یک نسخه روزنامه بود که در آن دور موقعیت‌های کاری خط می‌کشیدند. این تصویر از واقعیت هم چندان دور نبود. بسیاری هر روز، روزنامه همشهری را به نیت ضمیمه آگهی‌هایش می‌خریدند، یک راست به سراغ صفحات آگهی‌های استخدامی‌اش می‌رفتند و چشم می‌دواندند تا کاری مناسب خود بیابند، با راه‌های تماس درج شده در آگهی تماس بگیرند، فرآیند مصاحبه را بگذرانند تا شاید جایی استخدام شوند.
البته نشریات دیگر هم خالی و عاری از آگهی‌های استخدام نبودند، اما هیچ کدام به اندازه آگهی‌های همشهری پربار محسوب نمی‌شد. نشریه «بازار کار» هم از دیگر نشریات مورد توجه جویندگان کار بود. در این میان برخی هفته‌نامه‌ها، ماهنامه‌ها و گاهنامه‌های زرد هم بودند که برای جذب خریدار، تیترهای با فونت بزرگ‌شان را به اعلام آگهی‌های استخدامی و اخبار حوزه اشتغال اختصاص می‌دادند، در حالی که خیلی از این آگهی‌ها غیرواقعی یا مهلت گذشته بود. آگهی‌های استخدامی در رسانه‌های کاغذی همچنان کمابیش وجود دارند، اما گسترش اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، بازار آن‌ها را کساد کرده است.
کاریابی صفر و یک
اگر در گوگل کلمات کاریابی، سایت کاریابی و امثال آن را جست‌وجو کنید، لیستی بلندبالا از سایت‌های حاوی آگهی‌های استخدامی در نتایج جست‌وجوی‌تان دیده می‌شود؛ با این حال بسیاری از این سایت‌ها، یا به روز نیستند و یا صرفا استفاده از کلیدواژه‌های استخدام و کاریابی و... در آن‌ها به عنوان راهکاری برای کشاندن کارجویان به سایت‌ها و بالا بردن تعداد کلیک و در نتیجه رتبه آن‌ها به کار رفته است.
با این حال تعدادی سایت‌های کاریابی واقعی نیز وجود دارند. برخی از این سایت‌ها تنها به درج و امکان جست‌وجوی آگهی‌های استخدامی اختصاص دارند و برخی دیگر هم به کارفرما و هم به کارجو، خدماتی برای یافتن نیرو یا محل کار مورد نظر ارائه می‌دهند. امکان ساخت پروفایل برای کارفرما، رزومه برای کارجو و امکان جست‌وجو برای هر دو طرف – یکی در میان رزومه‌ها و دیگری در میان آگهی‌های موقعیت‌های شغلی موجود – از جمله این امکانات است.
برخی امکانات این سایت‌ها نیز در ازای دریافت وجه ارائه می‌شود. از معروف‌ترین این سایت‌های می‌توان به «ای استخدام»، «جابینجا» و «ایران تلنت» (با رزومه‌ها و آگهی‌هایی به زبان انگلیسی) اشاره کرد. در عین حال تعدادی از سایت‌ها نیز به شرکت‌های خدمات کاریابی اختصاص دارند که درصورت ایجاد ارتباط استخدامی میان کارجو و کارفرما، باید حق‌الزحمه‌ای به شرکت کاریابی طبق قراردادهای موجود ارائه شود.
علاوه بر سایت‌های اختصاصی کاریابی، سایت‌های آگهی عمومی مثل «دیوار» و «شیپور» هم فضایی برای درج آگهی‌های استخدامی دارند. با این حال این آگهی‌ها تماما شخصی گذاشته می‌شوند و مثل بسیاری از آگهی‌های دیگر این سایت‌ها، باید در موردشان برخی قواعد حفظ امنیت شخصی را رعایت کرد زیرا این سایت‌ها در قبال ضررهای احتمالی مسئولیتی را نمی‌پذیرند. درج برخی آگهی‌های مسئله‌دار در این سایت‌ها باعث شده است که انتشار تصویر آن‌ها در فضای مجازی با حواشی مواجه شود.
رزومه؛ اولین تماس کارجو و کارفرما
در هر آگهی استخدامی شاید یک کلمه تکرار شود: رزومه! در رزومه باید علاوه بر مشخصات فردی، سوابق تحصیلی، کاری، توانایی‌ها و موفقیت‌ها را نوشت. فرمت‌های فراوانی برای رزومه نوشتن وجود دارد.
لادن که خود در یک استارتاپ مصاحبه‌های شغلی فراوانی را برای جذب نیرو داشته است، در‌این‌باره می‌گوید: «رزومه در واقع اولین تماس کارفرما با جوینده کار است و اولین تاثیر را بر کارفرما می‌گذارد؛ در نتیجه تدوین یک رزومه خوب و شکیل می‌تواند کارجو را از پله اول فرآیند استخدامی عبور دهد. البته شاید بهتر باشد که در آرایش فرم رزومه چندان هم زیاده‌روی نشود، چرا که توی ذوق می‌زند».
وی ادامه می‌دهد: «اینکه اطلاعات در رزومه مختصر و مفید باشد به کارفرما کمک می‌کند که زودتر و راحت‌تر درباره ورود به مرحله بعدی جذب نیرو یا حذف رزومه تصمیم‌گیری کند. در نتیجه هر چند لازم است هر آنچه به نظر کارجو برای احراز شرایط شغلی لازم است در آن نوشته شود، اما باید از تطویل آن هم خودداری شود».
لادن تعریف از خود را از دیگر آفت‌های رزومه‌نویسی می‌داند و می‌گوید: «به قول معروف مشک آن است که خود ببوید، نه آن که عطار بگوید. البته که هیچ بقالی نمی‌گوید ماست من ترش است، اما بهتر است در کنار حفظ اعتماد به نفس، از تعریف و تمجید از خود در رزومه پرهیز شود.
همچنین باید از اغراق در توانایی‌ها خودداری کرد و صداقت را درباره تمام اطلاعات ارائه شده در رزومه سرلوحه قرار داد». این مسئول منابع انسانی یادآور می‌شود: «باید دقت کرد که برای چه آگهی شغلی رزومه می‌فرستیم. شاید برخی تجربیات کارجو، ارتباطی به رزومه نداشته باشد و حتی تاثیر معکوس بگذارد.
مثلا برای کارفرما برای شغل برنامه‌نویسی، مدال ورزشی کارجو اهمیت خاصی ندارد. تجربیات نامربوط تنها در شرایطی در رزومه جالب توجه هستند که یا احتمال بدهید شرکت در بخش‌های دیگر خود می‌تواند روی شما حساب کند، یا این تجربیات به طور غیرمستقیم بر افزایش توانایی شما در تخصص مستقیم موثر است و یا نیاز است که نسبت به بخشی از سوابق کاری‌تان رفع ابهامی صورت بگیرد».
وی با بیان اینکه بسیاری از کارجویان به مطالب درج شده در آگهی‌های استخدامی بی‌توجهند، تاکید کرد: «هرچند به نظر من کارفرماها نیز باید در درج آگهی‌های استخدامی خود دقت کنند و شرایطی را که برای‌شان اهمیت ویژه دارد، در آگهی درج کنند تا فیلتر اولیه‌ای برای جذب نیرو شکل گیرد، اما کارجوها نیز باید به این شرایط دقت کنند.
مثلا برای شغلی که سابقه کاری بیش از 3 سال مورد نیاز است، فرستادن رزومه توسط یک تازه‌کار بی‌مورد است و یا برعکس برای شغلی با نیاز به سن و تجربه تا سقف مشخص، فردی با سن و سابقه بالا در همان مرحله مشاهده رزومه رد می‌شود و اساسا ارسال رزومه برای این کار بی‌فایده است».
البته این انتظارات صرفا یک طرفه نیست. کارجویان هم درباره آگهی‌های استخدام و فرآیند دریافت رزومه و بررسی آن انتظاراتی از کارفرما دارند. علی، کسی که بعد از کار کردن در چهار محل، بار دیگر دنبال کار است، در‌این‌باره می‌گوید: «برخی آگهی‌های کاری بسیار اطلاعات ناقص و مبهمی دارند. همچنین برخی آگهی‌ها نشان می‌دهند که کارفرما خود درباره موقعیت شغلی مورد نظرش آگاهی و جمع‌بندی کافی ندارند.
مثلا گاه درباره برخی موقعیت‌های شغلی، مشخصاتی برای کارجو مطرح می‌شود که مربوط به چندین تخصص مختلف است». وی می‌افزاید: «دریافت بازخورد پس از دریافت رزومه از سوی کارفرما نیز به کارجو کمک می‌کند.
اینکه بداند رزومه دیده شده یا نه و تایید شده یا نه و اگر رد شده دلیل آن چیست، می‌تواند به کارجو برای موقعیت‌های بعدی کمک کند. با این همه، بسیاری از این انتظارات با این نگاه بسیاری از کارفرمایان به اینکه کارجو نیازمند کار است و باید با همه شرایط کارفرما کنار بیاید، رعایت نمی‌شود».
هرچند همچنان کارهای بسیاری هستند که فرآیند استخدام را از مصاحبه حضوری و پر کردن فرم استخدام در محل آغاز می‌کنند، اما در‌مورد مشاغل تخصصی، ارسال رزومه قدم اول فرآیند استخدام است. در نتیجه هنوز راه زیادی تا استخدام باقی است.
انتظارات دو جانبه در مصاحبه‌های شغلی
اگر رزومه کارجو مورد تایید اولیه قرار گرفت، فرآیند مصاحبه‌ها آغاز می‌شود. مصاحبه‌ها اغلب حضوری انجام می‌شود و ممکن است بسته به بزرگی و کوچکی محل کار و افراد تصمیم‌گیر در فرآیند استخدام و جذب نیرو، یک یا بیش از یک مرحله باشد.
در مصاحبه‌ها معمولا در‌مورد رزومه سوال‌های بسط‌یافته‌تری پرسیده می‌شود؛ وظایف، دلیل خروج از محل کار و مانند آن از جمله این سوال‌ها هستند. در عین حال مصاحبه‌کننده تلاش می‌کند با مشاهده رفتار اجتماعی و ارتباطی، به برداشتی کلی از شخصیت کارجو برسد. بحث‌های تخصصی و فنی نیز در برخی مشاغل در مصاحبه مطرح می‌شوند و در نهایت شرایط کاری و حقوقی مورد بحث قرار می‌گیرد.
البته گاه بحث شرایط کاری و حقوق به مراحل بعدی مصاحبه موکول می‌شود. در پرس و جو از برخی از کارفرماها و کارجویان، انتظارات‌شان درباره مصاحبه‌های کاری بررسی شد.
در این پرس و جوها، کارفرمایان و مدیران منابع انسانی از سروقت بودن کارجو برای حضور در محل مصاحبه، همراه داشتن مدارک و اطلاعات لازم و یا درصورت نیاز نمونه کار برای مصاحبه، آداب معاشرت و وضع ظاهری مناسب، خوش‌رویی و ارتباط خوب و توانایی پرزنت شخصی به دور، حفظ اعتماد به نفس در عین پرهیز از رفتارهایی که برداشت پررویی از آن‌ها شود و رعایت اصل صداقت در مصاحبه را مهم‌ترین انتظارها از کارجویان دانستند.
در سوی مقابل، کارجویان محل مناسب برای مصاحبه، ارائه اطلاعات و موارد مورد انتظار در مصاحبه پیش از آن، سر وقت بودن، مصاحبه با حفظ احترام و شخصیت شخص کارجو، پرهیز از بزرگنمایی و اغراق درباره محل کار و ارائه بازخورد بعد از مصاحبه حتی درصورت رد شدن را از مهم‌ترین انتظارات خود در مصاحبه شغلی مطرح کردند.
پایان راه کارجویی، آغاز راه جدید
درصورتی که مراحل مصاحبه هم با موفقیت به پایان برسد و کارفرما از کارجو برای احراز شرایط کاری دعوت کند، نوبت کارجو است که انتخاب کند که وارد این شغل بشود یا نشود؟ شرایط هر شغلی و شرایط کاری برای هر فردی با دیگری متفاوت است و نمی‌توان نسخه واحدی برای همه نوشت.
با این حال، حداقل‌های قانون کار که امکان جلوگیری از تضعیف و زیر پا گذاشته شدن حق کارجو می‌شود بسیار مهم هستند. تجربه‌های منفی بسیاری از بحث اعتبار محل کار، امنیت کارجو، ضمانت‌های کاری به شکل چک و سفته، بیمه، حقوق به موقع و دوره‌های آزمایشی، کارآموزی و کارورزی وجود دارد.
در نتیجه اگر ابهامی در‌این‌باره دارید، از یک سو تحقیق درباره محل کار و از دیگر سو مشاوره با مشاوران حقوقی حوزه کار می‌تواند به شما کمک کند. درصورتی که همه شرایط خوب بود، وقت آن است که خودتان را اثبات کنید. شاید بهتر باشد این افق را در نظر بگیرید که قرار نیست در جا بزنید و هر محل کاری، می‌تواند تجربیات جدیدی برای رشد و تعالی شغلی بیشتر و موقعیت‌های کاری و درآمدی بهتر پیش پای شما بگذارد.
