خودشان هم می‌دانند که با کم شدن کتابخوان‌ها، چاپ کتاب با این شرایط هزینه بردار است و از آنجا که اختلاف ارزش پول عراق و ایران بیشتر شده، حتی برگزاری نمایشگاه در کردستان ایران با وجود تخفیف 50 درصدی هم نتوانسته باعث فروش بیشتر کتابهایشان شود اما آنچه که برایشان مهم است اشاعه فرهنگ و عقاید تفکرشان در سراسر دنیا و از جمله ایران و اقلیم کردستان است.
مسئولان این اقلیم تا آنجا که بتوانند به علاقه جوانان این منطقه به کتابهای روانشناسی، کتابهای ادبی و همچنین کتابهای تاریخ سیاسی در اقلیم کردستان حمایت کرده و آنجا که نتوانند از بخش خصوصی مدد می گیرند و علاوه بر آن دست ناشران را باز گذاشته و اجازه می دهند کتابهایشان بدون سانسور روانه بازار شود.
"عەتا مەحموود" مدیر چاپ و انتشار سلیمانیە به خبرنگار ایسنا گفته، ما به وضعیت اقتصادی مردم در ایران آگاه هستیم و به خوبی می دانیم که این تبدیل قیمت ها بر قدرت خرید مردم تاثیر گذاشته است، اما هدف وزارت روشنبیری از شرکت در این نمایشگاە نه به دست آوردن سود و پول، بلکه توزیع کتابهای چاپ شدە در اقلیم کردستان و آشنایی مردم ایران با اینگونە کتاب‌ها است.
وضعیت چاپ و انتشار کتاب در اقلیم کردستان نسبت بە گذشتە از وضعیت بهتری برخوردار است و جدا از چاپخانەهای دولتی چاپخانەهای خصوصی نیز بە طور مستقل در زمینەی چاپ و انتشار کتاب اقدامات مفیدی انجام دادەاند به طوری که اکنون چاپ کتاب از سوی دستگاه های مختلف به یک رقابت تبدیل شده است و هر دستگاهی می کوشد تا بهترین و بیشترین کتاب را منتشر کند.
در این میان کتابهای رمان و خاطرات سیاسی از ژانرهای پر طرفدار بین جوانان کردستان است.
عەتا مەحموود تصریح کرده، سرانه کتابخوانی در اقلیم کردستان روبه کاهش است و اگر چه مدیای الکترونیک جای مدیای کاغذ را گرفته است اما هنوز کتاب و کاغذ اهمیت خود را از دست نداده است و از آن سو با وجود اینکه هدف وزارت روشنبیری حفظ و تقویت اهمیت کتاب و کتابخانی بین پیر و جوان بوده است، متاسفانه در حال حاضر این مهم در سطح اهداف وزارت روشنبیری نیست و انتظار ناشران بسیار بیشتر از وضعیت موجود است.
تیراژ کنونی کتاب های اقلیم کردستان 100 تا 500 کتاب است و بر طبق گفته این ناشر کرد، این تعداد کتاب برای جامعه بسیار کم است و باید بتوان تیراژ کتاب ها را افزایش داد.
"شێروان فارۆق، عەلی" کارمند وزارت روشنبیری و لاوان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایسنا به روند چاپ کتاب در اقلیم کردستان اشاره کرده و گفته، در هر کتابی کە برای چاپ بە وزارتخانە ارجاع دادە می‌شود بعد از خواندن و ارزشیابی مطالب کتاب توسط گروە داوران وزارت روشنبیری اقلیم عراق در دست چاپ قرار می‌گیرد.
هر کتابی کە در دست چاپ قرار بگیرد هزینە چاپ آن مشخص و وزارت دارایی هزینە لازم برای چاپ آن را به وزارت روشنبیری، ارجاع و سپس وزارت از طریق چاپخانەهای موجود در اقلیم عراق بە چاپ آن اقدام می‌کند.
اما چرا بعضی از نویسندەهای اقلیم کردستان، کتابهای خود را در ایران بە چاپ می‌رسانند؟
کارمند وزارت روشنبیری و لاوان تصریح کرده، بە دلیل اینکە چاپ کتاب‌ها در اقلیم عراق تقریبا هزینەبردار است، بعضی از نویسندەها برای کاهش هزینەهای خود از طریق چاپخانەهای تهران اقدام بە چاپ کتاب خود می‌کنند.
اما آنچه که سبب شد وزارت روشنبیری به فکر حضور در نمایشگاە کتاب استان کردستان باشد، تبادل فرهنگی میان اقلیم کردستان و ایران است.
کاهش کتابخوانی خاص مردم ایران نیست و از قرار در اقلیم کردستان نیز میل به کتابخوانی کمتر شده هرچند وضعیت‌شان نسبت به سال‌های دور بهتر شده است و البته "شێروان فارۆق، عەلی"، عامل اصلی کاهش کتابخوانی را وجود تکنولوژی‌های پیشرفتە می‌داند و معتقد است، امروزە تبادل کتاب از طریق فضای مجازی بیشتر و آسانتر صورت می‌گیرد.
چاپ کتاب در اقلیم کردستان عراق اکثرا بە صورت خصوصی صورت می‌گیرد و حمایت های دولتی کمتر است و همین شده که اکثر نویسندگان و ناشران کرد عراقی برای چاپ کتاب به تهران مراجعه می کنند چرا که این فرآیند در ایران بە نسبت اقلیم کردستان عراق با هزینەی کمتری صورت می‌گیرد.
"عەتا ڕەئوف مۆحەممەد" مدیر چاپ و انتشار "هەژار موکریانی" گفته، تیراژ و پخش کتاب در اقلیم کردستان عراق زیاد است و استقبال خوبی از کتابهای چاپ شدە صورت می‌گیرد و در این میان جوانان بیشترین میزان جمعیت کتابخوانان را بە خود اختصاص داده‌اند.
آنچه که در این میان جالب است نقش حمایت بخش خصوصی از چاپ کتاب در این منطقه است بطوری که به گفته "کامیل موحەممەد قادر " مدیر انتشارات "چوارچرا" روزبەروز بر تعداد چاپخانەهای خصوصی اقلیم کردستان افزودە می‌شود و تاکنون بیش از هزار نوع کتاب توسط چاپخانەهای خصوصی بدون همکاری و حمایت دولت بە چاپ رسیدە است.
وی خواهان حمایت بیشتر دولت از ناشران ایرانی شده و خاطرنشان کرده، ناشران در کردستان عراق با هیچ گونه سانسوری روبه رو نمی شوند و به همین خاطر کتاب در همه زمینه‌ها و با تنوع زیادی به چاپ می‌رسد.
"موحەممەد قادر" اضافه کرده، در سال‌های گذشتە مردم اقلیم کردستان از وجود کتابهای کردی بی‌بهرە بودەاند اما امروزه مردم اقلیم عراق تشنەی کتاب و کتابخوانی هستند و سرانەی مطالعە در اقلیم کردستان عراق بە نسبت ایران بیشتر از سال‌های قبل شده است.
کتابهای روانشناسی، کتابهای ادبی و همچنین کتابهای تاریخ سیاسی در اقلیم کردستان عراق طرفداران زیادی دارد و جوانان بیشترین جمعیت کتابخوانان اقلیم عراق را تشکیل می‌دهند.
با وجود اقبال جوانان منطقه به خواندن کتاب اما چاپ کتاب در اقلیم عراق بە دلیل افزایش قیمت کاغذ رو بە کاهش است و چاپ کتاب در چاپخانەهای اقلیم عراق بسیار هزینە بردار است، بنابراین برخی از نویسندگان این منطقه کتابهای خود را در ایران به چاپ می رسانند و علاوه بر آن برای گسترش و ترویج زبان مادری‌شان سعی در فروش کتابهایشان در نمایشگاه‌های ایران دارند.
"سالار حسن"، مدیر چاپ و انتشار "ئایدیا" در خصوص چگونگی وضعیت چاپ در اقلیم کردستان عراق گفت: چاپخانەهای خصوصی نسبت بە چاپخانەهای دولتی گسترش بیشتری یافتەاند و در این چاپخانەها، نویسندە طی چند مرحلە نشست با ناشران و تبادل اطلاعات تصمیم بە چاپ کتاب مورد نظر می گیرد کە بە طبع، حمایت حکومت از نویسندەای کە هدفش از نوشتن تامین معیشت است بسیار موثرتر است.
"سالار حسن" اما به نکته غریب اشاره کرده و علت اینکه در نمایشگاه کردستان فروش قابل توجهی نداشته را آگاهی نداشتن و یاد نگرفتن زبان مادری و همچنین وضعیت اقتصادی و در نتیجه کاهش قدرت خرید کتابهای مورد علاقە دانسته است با این وجود گفته، کتابهای پر تقاضا در میان مردم در این نمایشگاە شامل کتابهای ادبی و کتاب‌هایی کە دربارە مردم سوریە نوشتە شدە، بوده است.
وی دربارەی فرآیند چاپ کتاب افزود: چاپ کتاب در اقلیم کردستان عراق بر اساس تیراژ و قیمت‌های چاپ در هر چاپخانەای متفاوت است، کتابهای در دست چاپ ابتدا از منظر زبانی و دستوری اصلاح می‌شوند و سپس بر اساس تصمیم داوران در دست چاپ قرار می‌گیرد.
"سالار حەسەن" ناشر "ئایدیا" بر تاثیر مثبت نمایشگاە بر روابط فرهنگی دو اقلیم عراق و ایران گفته و مثل باقی ناشران مصاحبه شونده تاکید کرده، هدف‌شان برای حضور در نمایشگاه کتاب کردستان بە دست آوردن سود حاصل از فروش کتاب‌ها نبوده و هرچند کە قیمت کتاب‌ها بە دینار عرضه شده اما برای مشتری‌هایی کە قصد خرید کتاب را داشته‌اند تخفیف ویژەای در نظر گرفتە بودند.
اما چرا ناشران اقلیم کردستان عراق به جای چاپ کتابهایشان در تهران به کردستان که دو قدمی شهرشان هست نمی‌روند؟ متاسفانه در حال حاضر مرجع ناشران عراقی، استان کردستان نیست و دلیل آن هم خیلی واضح است و روشن؛ نبود امکانات و زیرساخت های مناسب در حوزه صنعت چاپ در کردستان ایران.
اگرچه در استان کردستان، شرکت‌های چاپ در حال فعالیت هستند اما بدیهی است که این شرکت ها جوابگوی نیاز ناشران کتاب در خود استان نیستند چه برسد به اینکه جوابگوی حجم چاپ کتاب سایر مناطق دیگر هم باشند.
بهرام نصرالهی‌زاده رئیس سازمان برنامه و بودجه کردستان، ایجاد چاپخانه مجهز در استان را ضروری عنوان کرده و به خبرنگار ایسنا گفته، ایجاد چاپخانه‌ای مجهز و تقویت زیرساخت در حوزه صنعت چاپ می‌تواند استان کردستان را به مرکزی برای چاپ کتاب ناشران اقلیم کردستان تبدیل کند که علاوه بر اشتغالزایی برای جوانان می‌تواند موجب درآمدزایی برای مردم منطقه شود.
رئیس سازمان برنامه و بودجه کردستان، برگزاری نمایشگاه‌های متعدد در فاصله زمانی کم و پرداخت یارانه برای خرید کتاب را یکی از برنامه‌های حمایتی این سازمان از فرهنگ و هنر استان کردستان عنوان کرد.
وی گفت: محل نمایشگاه کتاب باید بزرگتر از مکان کنونی باشد؛ زمینی ١5 هکتاری که برای ایجاد محل نمایشگاه‌های بین‌المللی سنندج در نظر گرفته شده به اتاق بازرگانی واگذار شده است که درحد استاندارهای نمایشگاه‌های بین‌المللی کشور خواهد بود.
