مترجم: اعظم اسلامی مجد
رفتارهای بد و اشتباه در کودکان ریشه در عوامل زیادی دارند؛ عوامل محیطی، عاطفی و بیولوژیکی.
اینکه کودکی تحت تاثیر یک عامل، دچار رفتار غلطی شود، ولی آن را تکرار نکند، با اینکه یک رفتار نادرست مدام از طرف او تکرار شود، تفاوت زیادی دارد.
گاهی والدین در مورد کنترل و مدیریت رفتارهای اشتباه و غلط فرزندان خود دچار سردرگمی می‌شوند و انجام این کار برایشان دشوار می‌شود.
برخی از رفتارهای غلط و نادرست کودکان
* دروغ‌گویی
* رفتارها و مشکلات مربوط به خواب
* رفتارهای تهاجمی
* نوسانات خلقی و دمدمی مزاجی
* بدغذایی و عادات نادرست غذایی
* بی‌احترامی و توهین به دیگران
* میل به همیشه پیروز شدن و نپذیرفتن شکست
* تنبلی و سستی زیاد
* گردن کلفتی و قلدری کردن
* غرولند و نق زدن اضافی
* مشکلات رفتاری در مدرسه
محققان و روانشناسان روش‌ها و ایده‌های جالبی در این خصوص دارند، مثلا:
الگوی رفتاری مناسب باشید
کودکان از ما بزرگ‌ترها، مدل‌سازی می‌کنند، عصبانی می‌شویم، عصبانی می‌شوند و ... .
به عنوان یک والد، ممکن است گاهی دچار استرس بیش از حد شویم، او نیز آشفته می‌شود یا استرس زیاد پیدا می‌کند، رفتار ما به طور مستقیم روی رفتار کودک‌مان اثر دارد.
باید که احساسات خود را کنترل کنیم، مودب باشیم و رفتار درست داشته باشیم تا به صورت متقابل، این موارد را از کودک‌مان بخواهیم.
روی قول‌مان بمانیم
گاهی کوچولوی شما مثل اژدهای عصبانی می‌شود. دلیلش چیست؟ وعده دادن و اهمیت ندادن به آن.
باید چیزهایی که به او می‌گویید را به خاطر داشته باشید. زمانی که به او قولی می‌دهید، حواس‌تان باشد که یا قول بیهوده ندهید و یا اگر قولی می‌دهید، به آن عمل کنید.
بدقولی‌های ما والدین می‌تواند باعث خشونت رفتاری کودکان شود.
اگر خطایی کرد، به همه دنیا خبر ندهید
اگر کودک شما مرتکب خطا و اشتباهی شد و رفتار نامناسبی از او سر زد، قرار نیست که همه دنیا مطلع شوند و آن رفتار و واکنش او را مخصوصا در حضور خودش به بقیه بگویید؛ چرا که دفعه بعدی با علم به اینکه دیگر همه با خبر شده‌اند، دوباره راحت‌تر آن کار را تکرار می‌کند.
به همان اندازه که تعریف کردن رفتار بد کودک به دیگران باعث می‌شود دوباره آن را تکرار کند، تعریف کردن از رفتار خوب او نیز باعث می‌شود دوباره همان کار خوب را تکرار کند.
آنها را تشویق کنید
برای رفتار درست و بهترشان، برایشان دست بزنید، مثلا از کلمه «دختر خوب من»، «پسر مودب من» استفاده کنید.
وقتی که شاهد رفتار خوب در آنها هستید، آن را کوچک و بی‌اهمیت ندانید و حتی سعی کنید به رفتار خوب فرزندتان پاداش دهید.
کودک را بفهمید و به او احترام بگذارید
سریع به او برچسب کودک مشکل‌دار را نزنید. سعی کنید درک عمیق‌تری از کودک‌تان داشته باشید.
برخی از واکنش‌ها و رفتارهای او می‌تواند در اثر خستگی، گرسنگی و حتی بی‌علاقگی باشد.
به عواطف و احساسات او احترام بگذارید، به جای اینکه مرتب به او امر و نهی کنید.
از اعمال زور و قدرت‌نمایی پرهیز کنید
در چنین جنگ‌هایی کسی پیروز نخواهد شد. شما باید الگوی رفتاری درست باشید.
رفتار شما روی رفتار او اثر می‌گذارد، بنابراین چون در مقام والد هستید و قدرت بیشتری دارید، نباید قدرت‌تان را وسیله‌ای برای ایجاد وحشت و ترس در او قرار دهید.
* اگر رفتار بی‌ادبانه و به دور از اقدام از او می‌بینید، سعی کنید مدتی به او بی‌توجه باشید، البته بی‌توجهی ظاهری.
بسیاری از بی‌ادبی‌ها را نمی‌توان همان لحظه جواب نداد، ولی ممکن است بی‌ادبی او فقط برای جلب نظر شما باشد.
پس در چنین مواقعی سعی کنید، به روی خودتان نیاورید و به او توجهی نشان ندهید.
* شما می‌توانید به او آموزش دهید مهارت‌های کنترل رفتارش را یاد بگیرد. به او روحیه بهتر شدن بدهید.
راهکارهای درست نشانش بدهید تا مثلا موقع خشم آرام شود، مثلا به او پیشنهاد بدهید که کمی راه برود و لیوانی آب بنوشد.
مهارت‌های مدیریت خشم، آموزشی هستند و با دانستن آنها بهتر می‌تواند خشمش را کنترل کند.
* برای کودکان خردسال و کودکان پیش‌دبستانی گاهی اوقات پرخاشگری و تهاجمی رفتار کردن، عادی است، اما وقتی که کودک بزرگ‌تر شد و مهارت‌های بیشتری آموخت، باید این رفتارها در او کمتر و محدودتر شوند.
اگر خشونت و بد رفتاری کودک شما به حدی رسیده که به دیگران آزار می‌رساند و شما راه‌های بسیاری را امتحان کرده‌اید، بهتر است این بار به نظر کارشناسان توجه کنید و از یک فرد متخصص در این زمینه کمک بگیرید.
* برای رفتارهای نوسانی کودکان، بی‌توجهی بهترین راه‌حل است.
به او بگویید و بفهمانید که با جیغ زدن، پرت کردن وسایل و خودش را روی زمین انداختن و به این ور و آن ور کوبیدن، موفق نمی‌شود به خواسته‌اش برسد.
او برای رسیدن به هدفش باید راه‌های منطقی‌تر و موثرتری را امتحان کند و با بی‌توجهی به این حرکاتش به او نشان دهید که باید هر چه زودتر دست از چنین حرکاتی بردارد.
چند نکته مهم
* وقتی که کودک‌تان دروغ می‌گوید، بلافاصله از او بپرسید که آیا واقعا چنین شده و حقیقت را می‌گوید و بعد دوباره نتایج دروغ‌گویی را به او بگویید.
همواره روی صداقت و راستگویی تاکید کنید و مستقیم این جملات را در خانه به کار ببرید: «همواره حقیقت را بگو».
وقتی در رابطه با چیزی حقیقت را به شما گفت، تشویقش کنید، مثلا به او بگویید: «چقدر به تو افتخار می‌کنم».
* اگر کودک‌تان مدت زمان طولانی را پای تماشای برنامه‌های تلویزیونی می‌گذراند، بهتر است هر چه زودتر برای این کار، قانون بگذارید. وابستگی به وسایل تفریحی الکترونیکی باعث آسیب‌دیدگی‌های جدی به آنها می‌شود.
* اگر کودک‌تان به بدغذایی و ایرادگیری از غذا عادت دارد، بهتر است از به کارگیری جملاتی مثل «سبزی و میوه جزء غذاهای سالم است» پرهیز کنید.
آنها تا حدودی با این گونه خواص آشنایی دارند و آشنا می‌شوند. به این ترتیب و با به کارگیری این جملات چیزی که در ذهن‌شان نقش می‌بندد، این است که طعم غذاهای سالم خوب نیست.
در عوض به وقت خوردن آنها، شروع به تعریف کردن از طعم‌شان کنید. به هنگام خوردن غذا خیلی اصرار نکنید.
اگر یک وعده غذایی را از دست بدهد، خودش برای وعده بعدی سر میز می‌آید و شروع به خوردن غذایی می‌کند که همیشه می‌گوید: «بدم می‌آید».
* رفتارهای بد و نادرست کودکان به دلایل مختلف در آنها بروز می‌کند و گاه مدت‌ها ادامه می‌یابند.
از مهم‌ترین این دلایل عبارتند از: تغییرات مهم در زندگی (از طلاق والدین گرفته تا جابه‌جایی مدرسه و منزل)، اعتیاد حتی در سنین پایین، احساس ناتوانی، مشکلات ذهنی، برخی اختلالات، الگوی بدرفتاری از اطرافیان حتی خواهر و برادر بزرگ‌تر و ... .
بیشتر بخوانید:
