نقشه راه ایجاد یک میلیون شغل جدید

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، این درحالی است که این پرسش مطرح می‌شود، در شرایطی که کشور به‌دلیل تحریم‌ها با تنگناهای مالی و همچنین رکود در بخش‌های مختلف اقتصادی روبه‌رواست چگونه خواهد توانست اشتغالزایی یک میلیون نفری را در سال آینده محقق کند. اما با بررسی جزئیات برنامه تولید و اشتغال که به‌عنوان یکی از پیوست‌های لایحه بودجه 99 منتشر شده است، برنامه‌ریزی دقیقی برای تحقق این هدف بزرگ انجام شده است. دراین برنامه روی بخش‌هایی سرمایه‌گذاری شده است که ظرفیت‌های ایجاد اشتغال مورد انتظار را دارند. بنابراین درمجموع هشت بخش اقتصادی شامل بافت‌های فرسوده شهری، کشاورزی، گردشگری، اقتصاد دانش بنیان، صنعت و معدن، فرهنگ و هنر و حمل‌ونقل ریلی برون شهری و سیاست‌های فعال بازار کار مدنظر قرار گرفته است. براساس برنامه سال جاری که در سال‌های بعد تکرار خواهد شد، از مجموع 992 هزار شغلی که برای سال آینده هدفگذاری شده است، از محل بازسازی بافت‌های فرسوده 120 هزار شغل، بخش کشاورزی 60 هزار شغل، گردشگری 122 هزار شغل، شرکت‌های دانش بنیان 64 هزار شغل، صنعت و معدن 270 هزار شغل، فرهنگ و هنر 13 هزار شغل، حمل و نقل ریلی برون شهری 5 هزار شغل و سیاست‌های فعال بازارکار 338 هزار شغل جدید ایجاد خواهد شد.

 53.5 هزار میلیارد تومان اعتبار

همچنین برای تأمین مالی طرح‌هایی که در هشت بخش گفته شده تأمین‌کننده شغل‌های جدید هستند، در سال جاری 53 هزار و 548 میلیارد تومان اعتبار درنظر گرفته شده است که این مبلغ از سه محل اصلی شامل تسهیلات بانکی، صندوق توسعه ملی و منابع بودجه عمومی تأمین خواهد شد. براساس این برنامه بیش از 27.7 هزار میلیارد تومان از این مبلغ از طریق تسهیلات بانکی، 18.4 هزار میلیارد تومان از محل تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی و 7.3 هزار میلیارد تومان نیز از محل منابع عمومی بودجه اختصاص خواهد یافت.

براساس برنامه تولید و اشتغال در سال 1399 در مجموع 4/27 هزار میلیارد تومان و در سال 1400 بالغ بر 5/39 هزار میلیارد تومان منابع تجهیز می‌شود. در سال آینده 5 هزار میلیارد تومان از محل بودجه 7/8 هزار میلیارد تومان از محل صندوق توسعه ملی و 7/13 هزار میلیارد تومان از بانک‌ها تأمین مالی می‌شود.

 بخش گردشگری

درمجموع، حدود 122 هزار فرصت شغلی مستقیم در نتیجه اجرای 5 هزار و 339 پروژه در چارچوب برنامه‌های اشتغال فعالیت‌های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مناطق شهری ایجاد خواهد شد. در سال 1399 برای اجرای برنامه‌های این بخش مبلغ 200 میلیارد تومان تسهیلات از محل منابع داخلی بانک‌ها و 200 میلیارد تومان از محل تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی در نظر گرفته شده است. همچنین پیش‌بینی شده است هر یک از منابع ذکر شده برای سال 1400 با 25 درصد افزایش نسبت به سال 1399 به 250 میلیارد تومان افزایش یابد.

 دانش بنیان

حدود 64 هزار فرصت شغلی برای دانش آموختگان دانشگاهی ایجاد خواهد شد. میزان کل اعتبار پیش‌بینی شده در سال 1399 برای برنامه حوزه دانش بنیان معادل 400 میلیارد تومان است که 200 میلیارد تومان آن جهت پرداخت تسهیلات از منابع داخلی بانکی و 200 میلیارد تومان آن از تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی در نظر گرفته شده است. در مجموع پیش‌بینی می‌شود که در سال 1399 میزان اشتغال مستقیم ایجاد شده توسط این برنامه حدود 10 هزار و 170 نفر است. همچنین در سال 1400 میزان کل اعتبار پیش‌بینی شده به‌منظور اجرایی کردن برنامه مذکور معادل 500 میلیارد تومان است که 250 میلیارد تومان آن جهت پرداخت تسهیلات از منابع داخلی بانکی و 250 میلیارد تومان آن از تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی در نظر گرفته شده است. در مجموع پیش‌بینی می‌شود که در سال 1400 میزان اشتغال مستقیم ایجاد شده توسط این برنامه حدود 12 هزار و 713 نفر است.

 بازآفرینی شهری

بر اساس برآورد وزارت راه و شهرسازی، با اجرای برنامه اشتغال بازآفرینی شهری پایدار، حدود 120 هزار فرصت شغلی مستقیم در بخش مسکن و حدود 180 هزار فرصت شغلی به‌صورت غیرمستقیم در فعالیت‌های مرتبط با بخش مسکن ایجاد خواهد شد. میزان کل اعتبار پیش‌بینی شده در سال 1399 برای برنامه ملی بازآفرینی شهری معادل 2 هزار میلیارد تومان است که هزار میلیارد تومان آن از محل بودجه عمومی کشور جهت اجرایی کردن پروژه‌های اقدامات مشترک و هزار میلیارد تومان آن جهت پرداخت تسهیلات در نظر گرفته شده است. در مجموع پیش‌بینی می‌شود که در سال 1399 میزان اشتغال مستقیم ایجاد شده توسط این برنامه حدود 50 هزار و 928 نفر است. همچنین در سال 1400 میزان کل اعتبار پیش‌بینی شده به منظور اجرایی کردن برنامه مذکور معادل 3 هزارمیلیارد تومان است که هزار و 500 میلیارد تومان آن از محل بودجه عمومی کشور و هزار و 500 میلیارد تومان آن جهت پرداخت تسهیلات در نظر گرفته شده است. در مجموع پیش‌بینی می‌شود که در سال 1400 میزان اشتغال مستقیم ایجاد شده توسط این برنامه حدود 76 هزار و 393 نفر است.

کشاورزی

پیش‌بینی منابع مالی برنامه‌های رونق تولید و اشتغال بخش کشاورزی نشان می‌دهد درسال 1399 برای اجرای برنامه‌های این بخش مبلغ 4 هزار میلیارد تومان تسهیلات از محل منابع داخلی بانک‌ها، 4 هزار میلیارد تومان از محل تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی و هزار میلیارد تومان از محل بودجه عمومی در نظر گرفته شده است. همچنین پیش‌بینی شده است هر یک از منابع ذکر شده برای سال 1400 با 50 و 25 درصد افزایش نسبت به سال 1399 به ترتیب به 6 هزار، 6 هزار و همچنین هزار و 250 میلیارد تومان افزایش یابد.

 صنعت و معدن

با نگاهی به برنامه‌های تدوین شده ذیل تبصره 18 قانون بودجه سال 1398 مشخص می‌شود که حدود 45 درصد از مجموع منابع مالی که فعالیت‌های مختلف تحت عنوان تسهیلات بانکی تخصیص داده شده است مربوط به کسب وکارهای صنعتی و معدنی است.

در سال 1399 برای اجرای برنامه‌های این بخش مبلغ 4 هزار میلیارد تومان تسهیلات از محل منابع داخلی بانک‌ها، 4 هزارمیلیارد تومان از محل تسهیلات ریالی صندوق توسعه ملی و هزار میلیارد تومان از محل بودجه عمومی در نظر گرفته شده است. همچنین پیش‌بینی شده است هر یک از منابع ذکر شده برای سال 1400 با 25 درصد افزایش نسبت به سال 1399 به ترتیب به 6 هزار، 6 هزار و هزار و 250 میلیارد تومان افزایش یابد.

 فرهنگ و هنر

درنتیجه اجرای طرح‌های بخش فرهنگ و هنر، مجموعاً 19 هزار فرصت شغلی ایجاد خواهد شد که برای تحقق آنها به بیش از 2 هزار میلیارد تومان نیاز است.  کسب وکارهای فرهنگی و هنری از نظر اندازه عمدتاً در دسته کسب وکارهای کوچک و متوسط قرار می‌گیرند. اشتغال از محل تبصره 18 برای سه رسته فعالیت رسانه و تولید محتوای دیجیتالی، فرهنگی و هنری به ترتیب برابر با 4782، 4128 و 3748 نفر و در مجموع 12 هزار و 658 نفر شغل پیش‌بینی شده است. با توجه به تأخیر در اجرای برنامه سال‌جاری در سال‌های 1399 و 1400 برای تداوم برنامه‌های این حوزه منابع جدید پیش‌بینی نشده است. البته از منابع پیش‌بینی شده برای برنامه‌های جدید امکان تجهیز منابع برای برنامه‌های جدید این حوزه وجود خواهد داشت.

 حمل‌ونقل ریلی برون شهری

بر اساس بررسی‌های انجام شده انتظار می‌رود میزان اشتغال مستقیم این برنامه معادل 4841 نفر باشد که حدود 3 هزار نفر آن در بخش تولید ادوات ریلی مسافری است. از سوی دیگر میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای اجرای این برنامـه مبلغ 1.9 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. پیش‌بینی منابع مالی برنامه‌های حوزه حمل‌و‌نقل ریلی نشان می‌دهد در سال 1399 برای اجرای برنامه‌های این بخش مبلغ 228 میلیارد ریال تسهیلات از محل منابع داخلی بانک‌ها و 100 میلیارد تومان از محل بودجه عمومی در نظر گرفته شده است. همچنین پیش‌بینی شده است هر یک از منابع ذکر شده برای سال 1400 با 50 درصد افزایش نسبت به سال 1399 به ترتیب به 342 و 150 میلیارد تومان افزایش یابد.

 سیاست‌های فعال بازار کار

طرح کارورزی دانشگاهیان، طرح مهارت‌آموزی در محیط کار واقعی، طرح مشوق‌های بیمه سهم کارفرمایی، طرح پرداخت یارانه دستمزد، طرح توسعه تأمین مالی خرد طرح مشاغل خانگی و حمایت از واحدهای اقتصادی مشکل دار موجود برای حفظ و صیانت از اشتغال موجود مهم‌ترین محورهای این بخش است. درنتیجه اجرای طرح‌های فوق، مجموعاً 338 هزار فرصت شغلی ایجاد خواهد شد که برای تحقق آنها به کمک‌های بلاعوض دولتی به میزان 752 میلیارد تومان نیاز است. همچنین برای توسعه اشتغال در مشاغل خانگی به 875 میلیارد تومان تسهیلات بانکی نیاز است که متوسط تسهیلات مورد نیاز برای هر شغل حدود 24 میلیون تومان برآورد می‌شود. پیش‌بینی منابع برای برنامه‌های جدید در سال 1399 و 1400 علاوه بر تداوم برنامه‌های تشریح شده در بندهای قبلی، سایر منابع تجهیز شده صرف برنامه‌های تولید و اشتغال جدید خواهد شد که بر اساس سازوکار اجرایی آیین‌نامه‌ بند الف تبصره 18 قانون بودجه به تصویب رسیده و اجرایی خواهد شد.

نقد بودجه از منظر 2 اقتصاددان

مالیات خوشبینانه

 ابراهیم رزاقی

استاد دانشگاه

 انتشار اوراق مشارکت[مالی] تورم زاست، سالم‌ترین درآمد برای دولت کسب درآمد از ثروت و تولیدات کشور است.  کسب مالیات شدید موجب کاهش فعالیت‌های دلالی و احتکاری می‌شود، اما صرفاً گنجاندن این بند در بودجه نشانه وصول مالیات نیست. درخوشبینانه‌ترین حالت سهم مالیات در بودجه کشور 24 تا 30 درصد است.  در صورت تحقق هر یک مندرج در بودجه، اجرای موفق بودجه امر مهم تری است که مستلزم تفکر مدیران جهادی و سیاستگذاری مشخص اقتصادی است.  بودجه باید شفاف باشد، اما همه ساله از ترفند واژگان مبهم و نا آشنا استفاده می‌کنند تا برای عموم مردم قابل فهم نباشد.

اجرا مهمتر از بودجه

 جمشید پژویان

استاد دانشگاه

 معمولاً در تمام ادوار دولت‌ها در زمان ارائه بودجه به مجلس درآمدها را زیاد و هزینه‌ها را کم برآورد می‌کنند تا بودجه را متعادل‌سازی کنند. در زمان اجرا هم با مشکلاتی مواجه می‌شوند و با به کار بردن راهکارهایی مانند قرض از بانک مرکزی، فروش اوراق قرضه و برداشت از صندوق ذخیره ارزی سعی در جبران این اشتباه دارند.  تأمین منابع دولت از طریق اوراق بانک‌ها این نهاد را در ارائه تسهیلات دچار مشکل می‌کند. این اقدام بدهی را برای دولت ایجاد می‌کند که ارثیه‌ای برای دولت‌های بعدی هم خواهد بود.  فاصله گرفتن از بودجه نفتی یک‌شبه و با خواست یک دولت شبیه معجزه‌ای است که اتفاق نمی‌افتد. دهه‌هاست بودجه ما مبتنی بر نفت بسته می‌شود و فاصله گرفتن از این رویکرد مستلزم ایجاد تراز میان هزینه‌ها و درآمدهاست. این مهم برای دولتی که هزینه‌هایش مرتب افزایش می‌یابد و با کاهش تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه مواجه است شبیه همان معجزه‌ای است که اشاره شد.  انتخاب سیاست انبساطی با هدف رونق شوخی است.  برخورداری از سیاستگذاری و برنامه اقتصادی می‌تواند به اجرای بهینه بودجه منتج شود که در شرایط کنونی دولت تعریف مشخصی از سیاستگذاری اقتصادی ندارد. بنابراین آنچه باید محل توجه باشد بودجه نیست بلکه شیوه بهینه اجرای آن است.