دکتر سید فرزاد جلالی؛ دانشیار گروه قلب و عروق، دانشگاه علوم پزشکی بابل
چاقی، عدم فعالیت فیزیکی مناسب، رژیم غذایی نامناسب و استرس از جمله عوامل خطر مربوط به روش زندگی هستند که خطر بیماری‌های قلبی - عروقی را افزایش می‌دهند.
مداخلات غیر دارویی و تعدیل وضعیت زندگی بطور کلی موجب کاهش طیف وسیعی از عوامل خطر قلبی - عروقی از جمله فشارخون بالا می‌شود.
این مداخلات موجب افزایش سلامت فرد شده و باید تمامی بیماران با فشارخون بالا بعنوان درمانی قطعی و یا درمان کمکی همراه با دارو درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
پیروی دائم از این دستورات رژیمی و انجام ورزش، بسیار مشکل است ولی انجام این اقدامات در کاهش فشار خون مؤثر بوده و نیاز به درمان دارویی مقدار مصرفی داروهای ضد فشار خون را کاهش می‌دهد.
این اقدامات شامل قطع مصرف سیگار، کاهش وزن، محدودیت مصرف نمک در رژیم غذایی، مصرف مکمل‌های حاوی پتاسیم، منیزیوم و کلسیم، کاهش مصرف الکل، فعالیت بدنی و تکنیک‌های آرامش می‌باشد.
ارتباط خنده و کاهش استرس
امروزه شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد شوخ طبعی و مواجهه با محرک‌های خنده‌آور می‌تواند بر پیامد برخی بیماری‌های خاص تاثیر‌گذار باشد. مطالعات بسیار محدودی در مورد اثرات خنده انجام شده است.
برای مثال خنده موجب کاهش استرس و بهبود فعالیت سلول‌های Natural Killer) NK ) می‌شود همچنین خنده موجب پیشگیری از تشدید نفروپاتی دیابتی و موجب اصلاح قندخون پس از غذا می‌شود.
Clark در مطالعه خود نشان داد که ارتباط معکوسی بین حس شوخ طبعی و بیماری‌های عروق و قلبی وجود دارد.
از آنجائیکه فشار خون از جمله بیماری‌های مزمنی است که از شیوع قابل توجهی برخوردار بوده و عوارض زیادی نیز بهمراه دارد لذا این مطالعه با هدف تعیین اثر خنده درمانی در فشار خون بیماران مبتلا به پرفشاری خون اساسی انجام شده است.
تحقیقات انجام شده در خنده درمانی فشارخون
این مطالعه نیمه تجربی بصورت نمونه‌گیری آسان بر روی 40 بیمار مبتلا به فشار خون اولیه که تحت درمان با داروهای فشار خون بودند ولی فشار خون آنها بطور مناسبی کنترل نبود و یا تمایل به کاهش درمان دارویی داشتند، انجام شد.
در همه بیماران آزمایشات بالینی و آزمایشگاهی مربوط به علل پرفشاری خون انجام شد و هیچ کدام از بیماران دلیلی بر پرفشاری خون ثانویه نداشتند.
همچنین مهار فشار خون 24 ساعته قبل از شروع کلاس‌ها از همه بیماران گرفته شد. بیماران دیاستول هفته‌ای یکبار در جلسه 1/5-1 ساعته در کلینیک خنده بیمارستان شهید بهشتی بمدت 2 ماه شرکت کردند.
برنامه‌های این جلسه شامل پخش فیلم‌های کمدی جهت خنداندن آنها بود. قبل و بعد از هر جلسه فشار خون سیستولیک و دیاستولیک ثبت گردید.
همه بیماران از نظر فعال بودن در کلاس و انجام خنده‌های مداوم توسط ناظر پایش گردیدند بطوریکه سعی در خندیدن در تمامی مراحل کلاس و همچنین در طول هفته در منزل و محل کار به همه یادآوری شد.
تأثیر خنده‌درمانی در کاهش فشارخون
میانگین فشارخون سیستول و دیاستول بعد از خنده درمانی بطور معنی‌داری کاهش یافت.
نتایج هولتر مونیتورینگ و بعد از خنده درمانی نشان داد که در مورد فشارخون سیستول، دیاستول و فشارخون متوسط شریانی 24 ساعته نتایج حاکی از آن بود که فشارخون سیستول و دیاستول و متوسط شریانی پس از خنده درمانی بطور معنی‌داری کاهش یافت.
بر این اساس برای بسیاری از بیماران دچار فشارخون که راضی به درمان دارویی نیستند و یا از عوارض درمان رنج می‌برند می‌توان از خنده‌درمانی استفاده نمود.
مطالعاتی در زمینه درمان‌های تمدد اعصاب بر روی فشارخون بالا انجام شده است که هیچکدام به تکنیک خنده‌درمانی نپرداخته‌اند ولی مکانیسم آنها نیز تا حدودی همانند مکانیسم خنده درمانی است.
در مطالعه‌ای که توسط Jorensen و همکاران انجام شد، نشان داده شد که افراد دچار فشارخون بالا که با آموزش‌های کنترل اضطراب درمان شدند کاهش معنی‌داری در فشارخون سیستولیک و دیاستولیک آنان مشاهده شد.
رنجبر و همکاران در مطالعه‌ای به بررسی اثر درمانی تمدد اعصاب، همراه با درمان استاندارد ضد پرفشاری خون در اداره درمان فشارخون متوسط تا شدید پرداختند.
در یک گروه بیماران همراه درمان معمول دارویی، درمان تعدد اما 2 بار در روز دریافت کردند و گروه کنترل فقط درمان معمول دریافت کردند.
اختلاف فشارخون در بدو ورود معنی‌دار نبود ولی در انتهای مطالعه اختلاف دو گروه معنی‌دار بود.
در 59 درصد بیماران گروه اول و 36 درصد گروه کنترل فشارخون به خوبی کنترل شده بود.
آنها پیشنهاد نمودند که درمان تمدد اعصاب در زمینه درمان دارویی می‌تواند در کنترل بیماری پرفشاری خون مؤثر باشد.
روش‌های درمانی مبتنی بر بهبود شرایط اعصاب موجب کاهش چشمگیر فشارخون افراد می‌شود.
اثرات یوگا و پیاده‌روی در کاهش فشارخون
Patel در مطالعه‌ای به بررسی نقش یوگا و بیوفیدبک در اداره و درمان پرفشاری خون پرداخت.
20 بیمار دچار فشارخون بالا تحت درمان‌های تمدد اعصاب با گروه کنترل که از لحاظ سن و سال با این افراد همسان بودند مقایسه شدند.
کاهش معنی‌دار در فشارخون بیماران و همچنین نیاز به دارو در بیماران تحت درمان تمدد اعصاب مشاهده شد.
استفاده از روش یوگای Shavasana به مدت 6 ماه کاهش معنی داری در فشارخون سیستولیک و دیاستولیک و نیز دوز مصرفی داروهای ضد فشارخون ایجاد نمود.
با استفاده از این تکنیک فشارخون 65% بیماران کنترل شده و نیازی به درمان داروئی نبود.
البته پس از ترک این روش فشارخون به میزان قبل از شروع مطالعه بازگشت.
بیشتر بخوانید:
