اقتصادآنلاین - فاطمه اکبرخانی؛ مجیدرضا حریری در گفت‌و‌گوی تفصیلی با خبرنگار اقتصادآنلاین درباره روند تجارت ایران و چین توضیح داد: طی حدود 30سال گذشته روند تجارت ایران و چین صعودی بود به‌طوری‌که رکورد مبادله ما در سال 2014 به 52میلیارد دلار هم رسید؛ با شروع تحریم‌ها و افت قیمت نفت در سال97 حجم مبادلات ثابت اما ارزش آن کاهش یافت که در نتیجه از سال 2016 به بعد روند تجارت دو کشور وارد مدار نزولی شد تا اینکه در سال 2019 ارزش مبادلات با افت حدود 36درصدی به حدود 22میلیارد دلار رسید.
او درباره وضعیت تجارت دو کشور در سال 2020 نیز بیان کرد: طبق آمار منتشر شده گمرک چین، در چهار ماهه اول امسال مجموع تجارت ما با این کشور 5.2میلیارد دلار بوده که این نشان می‌دهد اگر تا پایان سال به همین روال پیش رویم حجم کلی تجارت دو کشور مجددا با افت 27درصدی به حدود 16میلیارد دلار خواهد رسید؛ البته لازم به ذکر است که قدر‌مطلق مبادلات ما با چین روز‌به روز در حال کاهش و قدرنسبی آن یعنی نسبت حضور چین در تجارت خارجی ما روبه رشد است.
کاهش سهم ایران در کیک تجارت خارجی
حریری ادامه داد: یعنی سهم چین درمجموع تجارت خارجی 22میلیارد دلاری سال 2019 حدود 24درصد بود درحالیکه طی چهار ماهه امسال نقش چین به حدود 30درصد رسیده است که این یعنی سهم ایران از کیک جهانی روز‌به روز در حال کاهش بوده علل مختلفی دارد که عمده‌ترین آن تحریم و ساختار صادراتی ما است؛ از طرفی با توجه به اینکه 50درصد ارز حاصل از صادرات ما مربوط به نفت بوده و به شدت آسیب دیده که در صادرات غیرنفتی نیز تاثیر گذاشته است.
به گفته رییس اتاق ایران و چین، ما برای فروش نفت در بازارهای رسمی حضور نداریم و نفت را در بازار قاچاق عرضه می‌کنیم که در این بازار به دلیل عرضه فراوان، مجبوریم به خریدار امتیاز دهیم به طوریکه یا نفت را ارزان بفروشیم یا برای دریافت پول شرایط بهتری برای خریدار در نظر بگیریم.
بی‌تاثیری کرونا در ارتباطات ایران و چین
این فعال بخش خصوصی به تاثیر کرونا بر تجارت خارجی و مبادلات ایران و چین هم اشاره کرد و گفت: برآوردی که از زیان تجارت جهانی ناشی از بیماری کووید19 شده تا کنون حدود 30درصد بوده و این در ارتباط همه کشورها تاثیر خود را گذاشته است؛ مبادلات ایران و چین بر مبنای مبادلات مواد خام بوده و به همین خاطر کرونا در ارتباط با این کشور آثار بلندمدتی نخواهد داشت و به محض شروع تولید، صادرات ما به روال سابق بازمی‌گردد.
حریری افزود: البته چین تقریبا به شرایط عادی بازگشته اما از آنجا که این کشور باید حدود 2500میلیارد دلار از تولیداتش را که معمولا کالا‌های ساخته شده است را به دنیا صادر کند، درصورت بازنشدن بازار کشورها، بعید به نظر می‌رسد که چین بتواند با تمام ظرفیت خود تولید کند و به این ترتیب بازار مواد خام مجددا دچار گرفتاری ماه‌های اول شیوع بیماری خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: میزان مبادلات ما با چین در شرف بازگشت به شرایط عادی است و در حال جبران عقب‌ماندگی ماه‌های اول سال هستیم؛ بازارهایی که ما به آن‌ها کالای ساخته شده می‌فروشیم به دلیل رقبای بسیار بازارهای خطرناکی هستند اما صادرات ما به چین که عمدتا مواد خام و اولیه است با مشکل مواجه نخواهد شد.
به گفته حریری، با توجه به حمایت‌های عاطفی و کمک‌های مالی ایران به چین در آغاز شیوع کرونا و سپس رفتار متقابل این کشور با ما پیش‌بینی من این است که ارتباط ما با چین با آرام شدن شرایط فعلی، نسبت به گذشته بهتر خواهد شد.
حضور پررنگ ایران در نمایشگاه مشوق واردات چین
حریری در بخش دیگری از صحبت‌های خود به حضور پررنگ ایران در نمایشگاه مشوق واردات چین اشاره کرد و توضیح داد: حدود سه سالی است که نمایشگاهی در راستای تشویق واردات در چین برگزار می‌شود و ما سال گذشته با 20 غرفه در این نمایشگاه شرکت کردیم اما امسال قرار بود با 50غرفه شرکت کنیم که طبق مذاکراتی که با اتاق ایران داشته‌ایم قرار شده تعداد غرفه‌های ما در این نمایشگاه به 100غرفه افزایش یابد بنابراین باید موقعیت‌ها را بشناسیم و از آن‌ها استفاده کنیم.
مسیر هموار چین برای بازگشت ارز صادراتی
رییس اتاق ایران و چین درباره روند بازگشت ارز صادراتی از چین نیز بیان کرد: تجار ما برای بازگرداندن ارز صادراتی از چین مشکلات سایر کشورها را ندارند چرا که بین صادرات و واردات ما با چین تعادل برقرار است و طی سالیان گذشته تراز تجارت با چین به نفع ما مثبت بوده؛ همچنین چین بازار خوب صادراتی ما است و اقتصاد مکملی با این کشور داریم یعنی محل فروش مواد خام و انرژی ما چین و محل تامین مواد اولیه صنایع و قطعات یدکی ما چین است در نتیجه تعادلی بین خرید و فروش ما با این کشور وجود دارد و به همین ترتیب مشکل چندانی در بازگشت ارز نداریم.
فرار از شفافیت علت مخالفت تجار با نیما
حریری درباره اختلاف برخی تجار با سامانه نیما تصریح کرد: همه ما از شفافیت فراری هستیم و این عدم شفافیت در روابط ما نهادینه شده است، بنابراین هر موضوعی که منجر به شفافیت شود مقابل آن می‌ایستیم، مخالفت برخی تجار با سامانه نیما هم به خاطر تاکید این سامانه بر شفافیت است چراکه طی چند دهه اخیر صادرکنندگان حتی اظهارنامه مالیاتی هم پر نمی‌کردند اما این که قرار شد میزان درآمد ارزی تجار مشخص شود، سروصدا ایجاد کرد.
او ادامه داد: از آنجاکه 85درصد صادرات ما توسط حاکمیت و فقط 15درصد از آن را صادرکنندگان بخش خصوصی انجام می‌دهند بنابراین عدم شفافیت و فساد در شرکت‌های حاکمیتی بیشتر است، اما اعتراض 15درصد بخش خصوصی نسبت به این موضوع بیشتر بوده است.
حریری گفت: برخی اظهار کرده‌اند که اگر ارز خود را برنمی‌گردانم چطور تجارت انجام می‌دهم اما کسی نمی‌پرسد که ارز صادراتی برگشته یا خیر بلکه سوال اینجاست که به کجا برگشته؟ در کشوری که بیش از 12میلیارد دلار قاچاق کالا دارد ارز آن از کجا تامین می‌شود مسلما از یک صادرکننده یا قاچاقچی دیگری می‌گیرند ضمن اینکه من معتقدم که بخش عمده‌ای از ارز قاچاق هم توسط همین شرکت‌های دولتی تامین می‌شود اما بخش خصوصی با اعتراضاتی که می‌کند خودش را بلای سپر شرکت‌های دولتی کرده است.
رییس اتاق ایران و چین با تاکید بر ضرورت بازگشت ارز صادراتی به چرخه اقتصادی کشور تصریح کرد: ارز در شرایطی که با جنگ اقتصادی همراه هستیم باید در چرخه رسمی و تعریف شده سیاست‌گذار دولتی تبدیل شود؛ اگرچه دخالت دولت یا بانک مرکزی در تعیین نرخ ارز برخی از کالاها که نهاده‌های آن با نرخ دولتی و یارانه‌ای تامین نمی‌شود، اقدام غلطی است اما تاکید دولت بر بازگشت ارز در چرخه رسمی کشور منطقی است.
میانگین نرخ دلار در سال99
حریری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به نوسانات نرخ ارز در سال99 بیان کرد: متوسط قیمت ارز در سال98 حدود 13500 تا 14هزار تومان بود که با احتساب تورم 40درصدی، میانگین قیمت دلار در سال99 باید حدود 18 تا 19 هزار تومان باشد.
این عضو اتاق بازرگانی اضافه کرد: البته این یک تحلیل مکانیکی پر از اشکال برای نرخ ارز است؛ ارز در کشور ما یک نوع کالا محسوب می‌شود که عرضه و تقاضا بر نرخ آن تاثیرگذار است از طرفی عرضه‌کننده اصلی ارز هم بانک مرکزی است طی چند ماه گذشته با مشکل عرضه مواجه بوده اگرچه تقاضا هم نسبت به گذشته کمتر شده اما این دو با هم توازن نداشتند و به همین خاطر با افزایش نرخ مواجه شدیم.
حریری بیان کرد: بازار ارز نقدی ما که فقط حدود 6درصد مجموع مبادلات ارزی را تشکیل می‌دهند تعیین‌کننده نرخ است، در گذشته بانک مرکزی ارز به بازار تزریق می‌کرد اما از زمان مدیریت جدید این بانک به دلیل کاهش قدرت عرضه، این روند کنترل شده و سعی کرده‌اند تا تقاضا را آن هم نه با عرضه دلار بلکه با تراکنش‌های ریالی کنترل کنند.
کنترل تراکنش‌های ریالی بهترین راهکار کنترل نرخ ارز
رییس اتاق ایران و چین گفت: مبادلات هر بازار غیرقانونی هم در سیستم بانکی جابه‌جا می‌شود بنابراین هرچه گردش‌های مالی ریالی شفاف‌تر شود کلیه تخلفات قابل کنترل‌تر می‌شود؛ همتی جای درست را برای کنترل این بازار نشانه گرفت که آن‌هم بازار مبادلات ریالی بوده بنابراین همچنان تقاضای بازار ارز خیابانی تقاضای موثر اما ضعیف شده است.
به گفته حریری، تا یکسال پیش در صرافی هر کشوری می‌توانستیم کارت بکشیم و دلار دریافت کنیم اما مدتی است که این امکان بسیار محدود شده، طی دو سه ماه گذشته تقاضای ارز خیابانی که بیشتر جنبه سرمایه‌گذاری داشته بالا رفته و همین فشار تقاضا منجر به جهش نرخ ارز شده است بنابراین اگر در گذشته بازار با تزریق چند ده میلیون دلار کنترل می‌شد حالا با چندصد هزار دلار کنترل می‌شود اما احتمالا با توجه به دلیل بسته بودن مرزها این مقدار ارز موجود نبوده یا مصلحت نمی‌دانستند به بازار عرضه کنند.
رییس اتاق ایران و چین نوسانات اخیر بازار ارز را طبیعی دانست و گفت: نوسان نرخ ارز نسبت به تغییر قیمتی که سایر کالاها داشته‌اند طبیعی بوده، البته بسیاری از افراد تصور می‌کنند که افزایش نرخ ارز بر قیمت کالاها تاثیر می‌گذارد درحالیکه اینگونه نیست، از آنجا که تورم فزاینده را پذیرفته‌ایم باید افزایش قیمت کالاها را نیز بپذیریم چراکه کنترل قیمت‌ها به صورت دستوری امکان‌پذیر نیست.
