اختلالات قلب : عمل های جراحی مرتبط با قلب

آنژین صدری(ANGINA PECTORIS):

درد قفسه سینه که به علت کاهش جریان خون و اکسیژن رســانی  به عضلات قلب پدید می آید. عضلات قلب توسط دو شـریـان کـرونـری(CRONARY) خـونـرسـانی می گـردنــد. چنانچه این شریان ها تــنگ وباریک گردند، با کاهش جریان خـون اکسیژن رسانی به عضلات قلب نیز کاهش می یابد. تـنـگ شـدن خـون عـمـدتـا بـه عـلت تـصلب شریان هـا و یا آتـرواسـکـلـروز(ATHEROSCLEROSIS) ایـجـاد می گـردد. در
ایــن حـالـت جـدار داخلی عـروق کـرونر تـوسط رسوب  پلاک چربی تنگ میگردد. دلایل تشدید کننده آنژین صدری شامل
موارد زیر است:

1- افزایش ضربان قلب پایدار.

2- کم خونی.

3- اختلالات دریچه های قلب.

4- هـیپرتروفی (افزایش حجم) عضـلات قــلب به علت پر
فشاری خون.

علایم آنژین صدری:

1- درد و ناراحتی در بخش میانی قفسه سینه.

2- درد ممکن است با تنگی نفس و تعریق همراه باشد.

3- احساس فشار، سفتی و فشرده شدن در قفسه سینه.

4- انتشار درد به گردن، فک، دندانها، شکم، گوشها، قسمت
فوقانی پشت، شانه ها، بازوی چپ و یا هر دو بازوی چپ وراست.

5- احساس کرختی و سنگینی در بازو، شانه، آرنج و قسمتهای انتهایی دست.(خصوصا دست چپ)

6- احساس خفگی و سوزش در گلو.

آغازگرهای آنژین صدری:

1- فعالیت های جسمی مانند بالارفتن از پله، بالا رفتن از سر بالایی، ورزش، حمل کردن اشیاء و غیره (به علت افزایش نیاز عضلات قلب به اکسیژن)

2- واکنشهای هیجانی شدید نظیر خشم و هیجانزدگی.

3- مصرف غذاهای پر حجم وسنگین.

4- سرما و گرمای شدید.

5- تغییر ناگهانی در ارتفاع.

آنژین صدری ناپایدار:

آنژین صدری معمولا پس از فعالیت جسمی ایجاد و پس از استراحت بیمار فروکش میکند. اما آنژین ناپایدار که حملات غیر قابل پیش بینی یکی از مشخصات آن است، فرد بدون انجام فعالیت جسمی و در حالت استراحت نیز دچار درد قفسه سینه میگردد. آنژین صدری نشانه آنست که یک ویا هر دو شریان کرونری بطور وخیمی تنگ گردیده و ریسک حمله قلبی در بیمار بالا است.

فاکتورهای ریسک (تشکیل پلاک در دیواره عروق):

1- رژیم غذایی حاوی کلسترول و چربیهای اشباع بالا.

2- پرفشاری خون.

3- استعمال سیگار.

4- چاقی و بی تحرکی.

5- دیابت کنترل نشده.

6- استرس.

7- ژنتیک و وراثت.

نکته:شیوع آنژین صدری در مردان بالای 35 سال و زنان پس از سن یائسگی بیشتر میباشد.

روشهای تشخیصی:

1- تست ورزش: ثبت فعالیت قلب توسط دستگاه الکتروکاردیوگرام(ECG) هنگامی که بیمار روی دوچرخه ثابت و یا دستگاه تردمیل(دو ثابت) در حال فعالیت است.

2- عکسبرداری توسط اشعه X: ابتدا یک لوله بلند، باریک و تو خالی موسوم به کاتتر(CATHETER) از طریق شریان کشاله ران به سمت قلب هدایت میگردد. هنگامی که کاتتر (سوند) به شریان های کرونر رسید رنگ خاصی (حاجب) به آن ناحیه تزریق میگردد. سپس به کمک اشعه X از شریانهای کرونر عکسبرداری گردیده و تنگی وانسداد آنها را شناسایی میکنند.

درمان آنژین صدری:

1- داروهای آسپرین، نیتراتها، مهار کننده های کانال کلسیم و بتا.

2- داروهای کاهنده کلسترول و پرفشاری خون.

3- تغییردر روش زندگی. ترک سیگار، کاهش وزن، افزایش تحرک، ورزش کردن، رژیم کم کلسترول و با چربیهای اشباع اندک.

4- عمل جراحی:

* آنژیوپلاستی(ANGIOPLASTY): در این جراحی کاتتر از طریق رگ کشاله ران و یا بازو به سمت شریانهای کرونری قلب به کمک مانیتور اشعه X هدایت میگردد. سپس یک بالن(بادکنک)(BALLOON) کوچک که به انتهای کاتتر متصل است به آرامی باد میگردد. باد شدن این بالن باعث اتساع و گشاد شدن رگ تنگ، و افزایش جریان خون به عضلات قلب میگردد. در انتها کاتتر و بالن خارج میگردند. عمل آنژیوپلاستی در 90 درصد بیماران با موفقیت همراه است. در 30-10 درصد بیماران احتمال دارد شریانهای کرونر مجددا تنگ شده و به حالت اول باز گردند. برای کاهش احتمال انسداد و تنگ شدن مجدد شریانهای کرونری از یک لوله مشبک موسوم به استنت(STENT) استفاده میگردد.استنت ها که از جنس استیل زنگ نزن ساخته شده اند،پس از بازگشایی شریان بوسیله کاتتر وبالن، در محل انسداد قرار داده میشوند.

* آنژیوپلاستی لیزری:در این روش در سر کاتتر لیزر تعبیه گردیده و سپس به سمت شریان کرونری قلب هدایت میگردد. سپس با تابش پرتوهای لیزر اکسایمر پلاک چربی شریان (بخار) برداشته می شود.

* جراحی بای پس(BYPASS SURGERY) : در این روش از یک رگ پیوندی، جریان خون طبیعی را برای عضلات قلب فراهم می آورند. در این روش  ورید پا و یا شریان بازو و یا داخل قفسه سینه برداشته شده و به جای شریان کرونر مسدود، پیوند زده میشود. به این طریق خون از رگ فرعی و میانبر به سوی عضلات قلب جریان می یابد.معمولا یک سر رگ پیوندی به شریان آئورت وسر دیگر به بخش زیرین انسداد ویا تنگی شریان کرونر پیوند زده می شود.حین عمل بای پس، جریان خون بدن به ماشین قلب وریه متصل میگردد.این دستگاه طی عمل جراحی،به عنوان قلب و ریه مصنوعی ،وظیفه اکسیژن رسانی به اعضای بدن را به عهده میگیرد.

* آترکتومی (ATHERECTOMY): در این روش یک سیم بسیار نازک توسط کاتتر به سمت شریان کرونری قلب هدایت میگردد. سپس با بکار گیری یک مته الماس بسیار ریز پلاک دیواره داخلی شریان خرد و آسیاب می شود.

اقدامات ضروری هنگام بروز آنژین صدری:

1- فعالیت بدنی را فورا متوقف کرده و فورا نشسته و یا دراز بکشید.

2- چنانچه از قبل دارویی برای بیماری شما تجویز شده آن را مصرف کنید. (مثل نیتروگلیسیرین)

3- به بیمار آرامش دهید.

4- تکمه های بیمار را باز کنید تا راحت تر نفس بکشد.

نکته: علایم آنژین صدری معمولا پس از 10 دقیقه برطرف میگردند. چنانچه علایم بیش از 10 دقیقه بطول انجامید به احتمال زیاد بیمار سکته کرده است.

نکته: در صورت افزایش دفعات و شدت حملات آنژین صدری و همراه شدن علایم آن  با احساس تهوع و سرگیجه فورا به پزشک مراجعه کنید.

تپش قلب(PALPITATION):

هنگامی که ضربان قلب بطور واضح و ناخواسته ای برای شخص قابل احساس میگردد، تپش قلب نامیده می شود.

علل تپش قلب:

1- اختلال در سیستم الکتریکی قلب.

2- فعالیت بدنی و یا استرس هیجانی.

3- مصرف محرکات همچون کافئین، نیکوتین(سیگار)، کوکائین، داروهای استنشاقی آسم و ریوی، داروهای درمان تیروئید.

4- اختلال هراس.

5- پر کاری غذه تیروئید.

6- تب.

7- کم خونی.

8- افزایش سریع  سطح آدرنالین.

تپش قلب معمولا در پی استرس، واکنشهای هیجانی، فعالیت جسمی و مصرف برخی مواد ایجاد و پس از رفع عامل، ناپدید میگردد. اما در صورتی که تپش قلب شما پایدار و یا با علایم زیر همراه بود حتما به پزشک مراجعه کنید:

1- سرگیجه.

2- درد قفسه سینه.

3- غش.

ضربان قلب نامنظم و یا آریتمی(ARRHYTHMIA):

هنگامی که ریتم ضربان قلب (به علت بی نظمی در پالسهای الکتریکی قلب) دچار نامنظمی میشود، آریتمی ایجاد می شود، که ضربان قلب کند تر، تند تر و یا دچار بینظمی میگردد.

علایم بی نظمی ضربان قلب:

نکته:ممکن است علایم خاصی نداشته باشد.

1- تند شدن ضربان قلب و داشتن تپش قلب.

2- درد قفسه سینه.

3- تنگی نفس.

4- سرگیجه و غش.

انواع آریتمی:

1- افزایش ضربان قلب و یا تاکی کاردی(TACHYCARDIA):هنگامی که ضربان قلب به بیش از  100 بار در دقیقه میرسد.تاکی کاردی به دو نوع بطنی وفوق بطنی تقسیم بندی می گردد. تاکی کاردی ویا تاکی آریتمی دو نوع است:

فیبریلاسیون بطنی(VENTRICULAR FIBRILLATION): به ضربان تند، نا هماهنگ و نا منظم بطنها اطلاق میگردد، که بطنها جای انقباض مرتعش شده و در عمل، پمپ خون توسط بطنها متوقف و یا بسیار ضعیف میشود. فیبریلاسیون بطنی خطرناک بوده و میتواند به ایست قلبی منجرگردد. برای درمان فیبریلاسیون بطنی از دستگاه  دیفیبریلاتور ((DEFIBRILLATOR استفاده میشود. این دستگاه نیز مانند ضربان ساز مصنوعی قلب زیر پوست کاشته شده و با ارسال شوکهای الکتریکی کنترل شده، به ضربان بطنها نظم میبخشد.

فیبریلاسیون دهلیزی(ATRIAL FIBRILLATION): در این حالت دهلیزها جای انقباض مرتعش میشوند.فیبریلاسیون دهلیزی موجب رکود خون در دهلیزها و تشکیل لخته خونی خواهد شد.چنانچه این لخته خون (آمبولی) به جریان خون راه یابد میتواند به سکته مغزی منجر گردد.

2- کاهش ضربان قلب ویا برادی کاردی(BRADYCRADIA): هنگامی که ضربان قلب به کمتر از 60 بار در دقیقه میرسد.

علل آریتمی:

1- قلب از 4 حفره تشکیل یافته است. با انقباض دیواره های قلب، خون میان این حفره ها و عروق جریان می یابد. این انقباضات توسط سیگنالهای الکتریکی از مرکز مولد ضربان موسوم به گره سینوسی دهلیزی منشاء گرفته و ضربان قلب شروع میشود. سپس موج انقباضی به گره دهلیزی بطنی و متعاقب آن به دسته تار هیس و الیاف پورکنژ انتشار می یابد. بر این اساس ابتدا دهلیزها منقبض شده و پس از یک مکث کوتاه بطنها منقبض میگردند. سرعت ضربان قلب نیز بوسیله تکانه های عصبی و هورمونهای خون کنترل میگردد. حال اختلال در هر کدام از موارد ذکر شده میتواند موجب آریتمی گردد.

2- بیماریها و اختلالات قلبی.

3- بیماریهای غدد درونریز از جمله غدد تیروئید و فوق کلیوی.

4- عدم تعادل در الکترولیتهای بدن (کلسیم، سدیم، پتاسیم و منیزیوم)

5- اثرات جانبی برخی داروها نظیر ادرار آورها (دیورتیک)، ضد افسردگی ها، و داروهای  گلودرد و سرماخودرگی که حاوی افدرین میباشند.

6- یکی از عوارض عمل جراحی قلب.

7- مصرف کوکائین، نیکوتین، کافئین و الکل.

8- فعالیت جسمی.

9- استرس و هیجانات.

10- پر کاری تیروئید.

فاکتورهای ریسک:

1-سن بالا.

2-وراثت.(مبتلا بودن پدر ویا مادر)

3-بیماریهای کرونری قلب.

4-پر فشاری خون.

5-دیابت.

6-چاقی.

7-اختلال وقفه تنفسی در حین خواب.

درمان آریتمی:

نکته:آریتمی خفیف به درمان نیاز ندارد اما درمان در نوع مزمن آن، و در افرادی که به دیگر مشکلات قلبی -عروقی دچار میباشد به قرار زیر است:

1-درمان دارویی.

2-جراحی قلب.

3- استفاده از دستگاه ضربان ساز مصنوعی قلب(PACEMAKER): این وسیله الکتریکی زیر پوست قفسه سینه در کنار استخوان ترقوه کاشته میشود، که به قلب کمک میکند تا ضربانهای منظمی را تولید کند. این دستگاه عمدتا در درمان برادی کاردی کاربرد دارد.

بلوک قلبی(HEART BLOCK):

وقتی ضربان قلب از گره سینوسی دهلیزی شروع میشود و به دهلیزها و گره دهلیزی بطنی انتشار می یابد اما به بطنها نمیرسد بلوک قلبی رخ میدهد. در این حالت بطنها از ضربان باز ایستاده و گردش خون متوقف میگردد. برای درمان این عارضه نیز از ضربان ساز قلب بهره می گیرند.

بیماری دریچه های قلب(HEART VALVE DISEASE):

قلب از 4 دریچه موسوم به دریچه های دولختی (میترال)، سه لختی (تریکوپسید)، سینی ریوی و سینی آئورتی تشکیل یافته است.

1- هنگامی که دریچه های قلب چنان تنگ میشوند که نمیتوانند بطور کامل باز شوند تنگی و یا (STENOSIS) ایجاد میگردد. استنوز به علت تجمع کلسیم در بافت دریچه ها ویا در پی تب روماتیسمی،که یک عارضه التهابی عفونت با باکتری استرپتوکوک بوده و بصورت گلودرد چرکی آغاز میشود، ایجاد میشود که به آن روماتیسم قلبیRheumatic Heart Disese)) اطلاق میگردد. روماتیسم قلبی باعث ایجاد زخم در بافت دریچه ها میگردد.

2- هنگامی که دریچه های قلب نتوانند بطور کامل بسته شوند و یک منفذ کوچک در آنها بوجود می آید، خون با سرعت در جهت مخالف طبیعی جریان می یابد که در اصطلاح پس زدن نامیده میشود.پس زدن  باعث افزایش فشار در قلب و یا ششها گردیده و در نهایت قلب بزرگ وضعیف شده و از کار می افتد.

درمان اختلالات دریچه های قلب با دارو و جراحی امکان پذیر است.پروتز دریچه های قلب ممکن است جای دریچه های معیوب بیمار پیوند زده شود.

نارسایی احتقانی قلب(CONGESTIVE HEART FAILURE):

به کاهش ظرفیت پمپ کردن قلب که به علت ضعیف شدن انقباضات عضلات قلب پدید می آید، نارسایی احتقانی قلب اطلاق میگردد. این حالت موجب رکود و تجمع خون در قلب و وریدهای مجاور میگردد که تجمع آب (خیز) در ششها، پاها و شکم را در پی دارد. سیستم گردش خون قلب شامل گردش خون ریوی و عمومی میباشد. ابتدا خون فاقد اکسیژن از وریدها وارد دهلیز راست قلب شده وسپس به بطن چپ وارد و از آنجا به سمت ششها پمپ میگردد. خون اکسیژن دار از ششها وارد دهلیز چپ شده و سپس وارد بطن چپ میگردد. سپس خون اکسیژن دار از بطن چپ به شریانهای بدن پمپ میگردد.در نارسایی احتقانی قلب بطن ها بطور کامل تخلیه نمیشوند که این امر باعث افزایش فشار در دهلیزها و وریدهای مجاور میگردد. این خون تجمع یافته موجب ادم(خیز) در ششها، ارگانهای شکمی و پاها میگردد. با کاهش عملکرد کلیه ها (کاهش خونرسانی به کلیه ها)  دفع آب ونمک کاهش یافته و ایجاد ادم میگردد. همچنین با کاهش کارایی ششها تنگی نفس عارض میگردد.

نکته: نارسایی احتقانی ممکن است سمت چپ و یا سمت راست و یا هر دو سمت قلب را درگیر کند. نارسایی سمت چپ قلب به تجمع آب در ششها و نارسایی سمت راست قلب به تجمع آب در پاها و شکم و بزرگ شدن کبد و تورم وریدهای گردن می انجامد. نارسایی سمت راست معمولا نتیجه نارسایی سمت چپ قلب میباشد.

نکته: نارسایی احتقانی سیستولیک به کاهش قدرت انقباض قلب و کاهش قدرت پمپ خون، و نارسایی احتقانی دیاستولیک به سفت بودن قلب هنگام شل شدن و کاهش دریافت خون حین پر شدن مجدد، گفته میشود.

علایم نارسایی احتقانی قلب:

1-احساس تنگی نفس بیش از معمول هنگام فعالیت بدنی و یا در حالت دراز کش.

2-تنگی نفس در هنگام استراحت و یا انجام فعالیت جسمی سبک.

3-خستگی عضلانی و ضعف.

4-تورم پاها و قوزک پا. و در موارد شدید تر تورم شکم.

5-سرفه و خس خس سینه ی  بدون علت.سرفه معمولا با خلط سفید ویا صورتی رنگ همراه است.

6-بی اشتهایی واحساس تهوع.

7-کاهش تمرکز وهوشیاری.

8-آریتمی ضربان قلب.

9-ممکن است تصور کنید مبتلا به سرماخوردگی،آنفلوآنزا و یا برونشیت گشته اید.

10-افزایش وزن به علت تجمع مایعات.

11-بزرگ شدن طحال و کبد.

12-ورم وریدهای گردن.

13-رنگ پریدگی ویا کبودی پوست.

علل نارسایی احتقانی قلب:

1-حملات قلبی (باعث تشکیل زخم در عضلات قلب میگردد)

2-پر فشاری خون.

3-بیماری شریانهای کرونر(تنگی ویا انسداد آنها)

4-نارسایی در دریچه های قلب(پس زنش)

5-ناهنجاریهای مادرزادی قلب.

6-آریتمی قلب.

7-پرکاری غده تیروئید.

8-ورم عضله قلب(MYOCARDITIS):عفونتهای باکتریایی ویا ویروسی باعث آماس عضله قلب میگردد.

9-هر عاملی که باعث افزایش ضخامت عضلات قلب گردد.

10-ضعیف شدن والتهاب عضلات قلب.کاهش قدرت انقباض ویا متسع شدن ناکافی هنگام استراحت حفره های قلب ،که  عامل آن میتواند عفونتها،مصرف الکل،کوکائین وبرخی داروهای شیمی درمانی باشد.

فاکتورهای ریسک:

1-آنمی(کم خونی)

2-پرفشاری خون.

3-آریتمی.

4-دیابت.

5-وقفه تنفسی هنگام خواب.

6-عفونتها.

7-مصرف زیاد نمک و الکل.

8-بیماریهای کلیوی و ریوی.

9-بارداری.

10-استعمال سیگار.

11-بی تحرکی.

12-چاقی.

13-رژیم غذایی پر چرب.

درمان نارسایی احتقانی قلب:

1-درمان دارویی(ادرار آورها،مهارکننده های بتا و کانال کلسیم،دیژیتال،گشاد کننده های رگ)

2-تغییر در سبک زندگی:ورزش کردن منظم،رژیم کم چربی و کم نمک،عدم مصرف الکل وکافئین،ترک سیگار،کاهش وزن،استراحت کافی،کاهش استرس،تزریق واکسن آنفلوآنزا و ذات الریه.

3-جراحی(ترمیم ویا تعویض دریچه های قلب،عمل جراحی بای پس ویا پیوند قلب) .