دکتر رضوان خوش بین؛ دکترای داروسازی
هیستامین‌ها موادی هستند که به سلول‌های خاصی در بدن متصل شده، موجب تحریک آنها می‌شوند و می‌توانند ایجاد خارش، عطسه، آبریزش بینی و ریزش اشک از چشم کنند. داروهای آنتی‌هیستامین از اتصال هیستامین‌ها به این سلول‌ها جلوگیری کرده، در نتیجه مانع بروز علایم می‌شوند.
وجود هیستامین‌ها در بدن نه تنها لازم، بلکه حیاتی است و اموری چون هوشیاری و بیداری و توجه، به آنها مربوط می‌شود که با توقف فعالیت‌شان این اعمال نیز ممکن است دچار اختلال شده و زندگی فرد را در معرض خطر قرار دهد. بنابراین بایستی از مصرف بی‌رویه و غیر ضروری آنتی‌هیستامین‌ها اجتناب کرد.
آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند برای پیشگیری و درمان علایم آلرژی، سرماخوردگی و آنفوانزا مانند عطسه، خارش و ریزش اشک چشم و آبریزش بینی به کار روند؛ همچنین می‌توانند خارش ناشی از گزش حشرات را بهبود بخشند. برخی آنتی‌هیستامین‌ها برای پیشگیری از تهوع و استفراغ ناشی از مسافرت استفاده می‌شوند؛ نظیر دیمن هیدرینات که با نام قرص ماشین آن را می‌شناسند. به علاوه، چون یکی از عوارض جانبی شایع آنتی‌هیستامین‌ها خواب الودگی، است این داروها گاهی برای کمک به رفع بی‌خوابی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
موارد منع مصرف
نوزادان، آسم حاد، حساسیت نسبت به خودآنتی هیستامین.
موارد احتیاط
آسم، بزرگی پروستات، گلوکوم (بالا بودن غیر طبیعی فشار چشم)، احتباس ادرار، دیابت (بیماری قند)، پرکاری تیروئید، بیماری‌های کلیوی، قلبی عروقی و اطفال زیر شش سال.
عوارض جانبی
شایــع‌تــریـن عــوارض، گــیجی و خواب‌آلودگی، خشکی دهان حلق و بینی و حالت تهوع است.
درصورت بروز چه باید کرد؟
مصرف دارو را باید ادامه داد؛ اما در ویزیت بعدی موضوع را با پزشک در میان گذاشت.
عارضه غیرشایع: تغییرات بینایی، بثورات جلدی
قطع مصرف دارو و تماس فوری با پزشک
مصرف در بارداری: فقط با تجویز پزشک
مصرف در شیردهی: به دلیل ترشح دارو در شیر و امکان بروز تحریک‌پذیری و تشنج در نوزاد و نیز مهار ترشح شیر، توصیه نمی‌شود.
نکات قبل از مصرف دارو
در هنگام مصرف این داروها از رانندگی و کارهایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند، بپرهیزید. در صورتی که آسپرین و مشتقات آن را مصرف می‌کنید، قبل از مصرف آنتی‌هیستامین‌ها حتماً با پزشک مشورت نمایید؛ زیرا این داروها می‌توانند سمیت شنوایی ناشی از مصرف مشتقات آسپرین را بپوشانند. در صورت بروز خشکی بینی، می‌توان از محلول‌های شستشو دهنده نظیر قطره کلرید‌سدیم و یا سرم شستشو استفاده کرد.
برای برطرف کردن خشکی دهان و گلو، مکیدن آب نبات و یا یخ و نیز جویدن آدامس می‌تواند مؤثر باشد. باید توجه داشت که اثر خواب‌آلودگی این داروها در مصرف هم‌زمان با خواب‌آورها، آرامبخش‌ها، ضد افسردگی‌ها، ضد اضطراب‌ها و برخی مسکن‌ها، شدت می‌یابد، بنابراین از مصرف خود سرانه آنها اجتناب کنید؛ زیرا می‌تواند عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.
تقسیم‌بندی آنتی هیستامین‌ها
داروهای آنتی‌هیستامین را بر اساس ساختمان شیمیایی، تاثیر و عوارض‌شان به سه گروه تقسیم می‌کنند: نسل اول، نسل دوم و نسل سوم. داروهای نسل اول، نظیر کلر فنیر آمین، دیفن هیدرامین و دیمن هیدرینات می‌توانند موجب خواب آلودگی، خشکی چشم یا دهان شوند؛ در صورتی که احتمال خواب آلودگی یا عوارض آنتی کولینرژیکی (خشکی دهان، تاری دید، یبوست) در نسل دوم، نظیر لوراتادین و سیتریزین کمتر است و نسل سوم نظیر فکسو فنادین حتی با مقادیر زیاد نیز خواب آلودگی ایجاد نمی‌کنند.
اگر به بیماری‌های زیر مبتلا هستید، قبل از مصرف آنتی‌هیستامین‌ها حتما با پزشک مشورت کنید:
گلوکوم - اختلال در ادرار کردن - آسم، آمفیزم یا برونشیت مزمن - بیماری‌های تیروئید - بیماری‌های قلبی - فشار خون بالا - بیماری‌های کلیوی و کبدی
